.png)
Nga Gazeta ‘Si’– Për dekada të tëra, kemi supozuar se njerëzit në vendet shumë të zhvilluara, si Shtetet e Bashkuara, janë relativisht sedentarë dhe djegin shumë më pak kalori ditore sesa njerëzit në vendet më pak të industrializuara, duke rritur shumë rrezikun për obezitet.
Por studimi i ri thotë jo. Në vend të kësaj, ai zbulon se amerikanët, europianët dhe njerëzit që jetojnë në vende të tjera të zhvilluara shpenzojnë afërsisht të njëjtin numër kalorish totale shumicën e ditëve si kushdo tjetër që jeton në vende më pak të industrializuara.
Ky zbulim i papritur pothuajse me siguri do të thotë që pasiviteti nuk është shkaku kryesor i obezitetit, tha Herman Pontzer, profesor i antropologjisë evolucionare dhe shëndetit global në Universitetin Duke në Karolinën e Veriut dhe autor kryesor i studimit të ri.
Çfarë e shkakton, pra?
Studimi ofron të dhëna provokuese rreth rolit të dietës dhe disa prej ushqimeve specifike që hamë, si dhe rreth kufijve të ushtrimeve fizike dhe mënyrave më të mira, në planin afatgjatë, për të shmangur dhe trajtuar obezitetin.
A po shkakton dieta ose mungesa e aktivitetit obezitet?
“Ende ka një debat të gjallë në shëndetin publik rreth rolit të dietës dhe aktivitetit fizik” në zhvillimin e obezitetit, tha Pontzer, veçanërisht në vendet e pasura. Disa ekspertë besojnë se po ushtrohemi shumë pak, të tjerë se po hamë shumë dhe akoma më shumë se të dyja kontribuojnë pothuajse në mënyrë të barabartë.
Të kuptuarit e kontributeve relative të dietës dhe aktivitetit fizik është e rëndësishme, vuri në dukje Pontzer, sepse nuk mund t’i ndihmojmë në mënyrë efektive njerëzit me obezitet nëse nuk e zbulojmë më parë origjinën e tij. Por pak studime në shkallë të gjerë kanë krahasuar me kujdes shpenzimin e energjisë midis popullatave të prirura ndaj obezitetit kundrejt atyre që janë më rezistente ndaj tij, gjë që do të ishte një hap i parë drejt kuptimit të asaj që nxit shtimin në peshë.
Pra, për studimin e ri, Pontzer dhe mbi 80 bashkautorët e tij mblodhën të dhëna ekzistuese nga laboratorë në të gjithë botën që përdorin ujë të etiketuar dyfish në studimet e metabolizmit. Uji i etiketuar dyfish përmban izotope që, kur ekskretohen në urinë ose lëngje të tjera, u lejojnë studiuesve të përcaktojnë me saktësi shpenzimin e energjisë, shkallët metabolike dhe përqindjen e yndyrës trupore të dikujt. Është standardi i artë në këtë lloj hulumtimi.
Ata përfunduan me të dhëna për 4.213 burra dhe gra nga 34 vende ose grupe kulturore, duke përfshirë gamën socioekonomike nga fiset në Afrikë deri te drejtuesit në Norvegji. Ata llogaritën shpenzimet totale ditore të energjisë për të gjithë, së bashku me shpenzimet e tyre të energjisë, që është numri i kalorive që trupat tanë djegin gjatë operacioneve bazë biologjike, dhe shpenzimet e energjisë së aktivitetit fizik, që është numri i kalorive që përdorim gjatë lëvizjes.
Një teori e re se si funksionon metabolizmi ynë
Pasi bënë rregullime për madhësinë e trupit (meqenëse njerëzit në vendet e pasura kanë tendencë të kenë trupa më të mëdhenj dhe trupat më të mëdhenj djegin më shumë kalori), ata filluan të krahasonin grupe të ndryshme. Kushdo që priste një gamë të gjerë shpenzimesh energjie, do të gabohej.
Në të gjithë tabelën, shpenzimet totale ditore të energjisë të 4,213 personave ishin mjaft të ngjashme, pavarësisht se ku jetonin apo si e kalonin jetën e tyre.
Gjetjet, megjithëse kundërintuitive, përputhen me një teori të re rreth metabolizmit tonë, të propozuar për herë të parë nga Pontzer.
I njohur si modeli i kufizuar i shpenzimit total të energjisë , ai thotë se truri dhe trupat tanë monitorojnë nga afër shpenzimin tonë total të energjisë, duke e mbajtur atë brenda një diapazoni të ngushtë.
Nëse fillojmë të djegim vazhdimisht kalori shtesë duke, për shembull, duke u stërvitur për një maratonë , truri ynë ngadalëson ose fik disa operacione biologjike tangjenciale, shpesh të lidhura me rritjen, dhe djegia jonë e përgjithshme ditore e kalorive mbetet brenda një diapazoni të qëndrueshëm.
Roli i ushqimeve ultra të përpunuara
Rezultati është se “nuk ka efekt të zhvillimit ekonomik në shpenzimet e aktivitetit fizik të përshtatura sipas madhësisë”, thotë Pontzer. Në këtë rast, problemi themelor nuk është se po lëvizim shumë pak, që do të thotë se më shumë ushtrime nuk ka gjasa ta zvogëlojnë shumë obezitetin.
Çfarë mund të ndodhë atëherë? “Analizat tona sugjerojnë se rritja e konsumit të energjisë ka qenë afërsisht 10 herë më e rëndësishme sesa rënia e shpenzimit total të energjisë në nxitjen e krizës moderne të obezitetit”, shkruajnë autorët e studimit.
Me fjalë të tjera, po hamë shumë. Studimi sugjeron gjithashtu se mund të hamë edhe llojet e gabuara të ushqimeve. Në një nën-analizë të dietave të disa grupeve nga vendet shumë të zhvilluara dhe më pak të zhvilluara, shkencëtarët gjetën një korrelacion të fortë midis përqindjes së dietave ditore që përbëhen nga ” ushqime ultra të përpunuara ” – të cilat autorët e studimit i përcaktojnë si “formulime industriale me pesë ose më shumë përbërës” – dhe përqindjeve më të larta të yndyrës trupore.
Ne, për të qenë të sinqertë, po hamë shumë dhe ndoshta po hamë shumë nga ushqimet e gabuara.
“Ky studim konfirmon atë që kam thënë, që është se dieta është fajtorja kryesore në epideminë tonë aktuale të obezitetit”, tha Barry Popkin, profesor në Shkollën Gillings të Shëndetit Publik Global në Universitetin e Karolinës së Veriut në Chapel Hill dhe ekspert i obezitetit.
“Ky është një studim i kryer mirë”, shtoi ai.
Ekspertë të tjerë pajtohen.
“Nga ky hulumtim i ri i rëndësishëm dhe studime të tjera është e qartë se ndryshimet në ushqimin tonë, jo aktiviteti ynë, janë shkaktarët kryesorë të obezitetit”, tha Dariush Mozaffarian, drejtor i Institutit të Mjekësisë Ushqimore në Universitetin Tufts në Boston.
Megjithatë, gjetjet nuk nënkuptojnë që ushtrimet fizike janë të parëndësishme, theksoi Pontzer. “Ne e dimë që ushtrimet fizike janë thelbësore për shëndetin. Ky studim nuk e ndryshon këtë”, tha ai.
Por studimi sugjeron që “për të adresuar obezitetin, përpjekjet e shëndetit publik duhet të përqendrohen te dieta”, tha ai, veçanërisht te ushqimet ultra të përpunuara, “që duket se janë shkaqe vërtet të fuqishme të obezitetit”.
Burimi: Washington Post/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
