.png)
The Lost Daughter është filmi i rrallë për një nënë që lufton, nuk justifikon apo gjykon zgjedhjet e saj.
Jemi gati dy vjet në pandemi dhe prindërit nuk janë mirë. Shkollat janë në kolaps dhe ka shumë mungesa kudo. Një ekuilibër punë-jetë që u zhduk në vitin 2020 nuk duket më afër rikthimit e tani mjafton të bësh disa nëna bashkë për të bërtitur.
Pak vepra zbavitëse shprehin tendosjet dhe kontradiktat e prindërimit sot si vajza e humbur e Netflix. Filmi portretizon një grua të quajtur Leda Caruso në dy pika të ndryshme të jetës së saj: Olivia Colman është Leda e sotme, një profesoreshë me pushime në Greqi. Jessie Buckley luan Ledën dy dekada më parë, një nënë me dy vajza të vogla që po lufton të balancojë prindërimin dhe ambiciet e saj krijuese.
Përshtatur nga romani Elena Ferrante me të njëjtin emër, Vajza e Humbur i gërsheton dy periudhat kohore në një mjegull gëzimi, stresi dhe keqardhjeje. Leda e Colman-it shikon një nënë të re në plazh dhe mendon të punojë në apartamentin e saj në moshën 28-vjeçare, ndërsa dy vajzat e saj qajnë për vëmendjen e saj.
“Më dukej sikur po përpiqesha të mos shpërtheja dhe më pas shpërtheva”, pranon ajo. Ndryshe nga veprat e tjera të fundit për “nënat e këqija”, Vajza e Humbur nuk e tregon historinë e Ledës me gjykim. Është filmi i rrallë që kupton turpin e fshehtë të mëmësisë.
Kur regjisorja Maggie Gyllenhaal lexoi romanin e Ferrante, një rresht i bëri përshtypje asaj: “Unë nuk jam një nënë natyrale”. Kjo shkëputje e dhimbshme, mes asaj që dëshiron Leda dhe asaj që mendon se duhet të dëshirojë, e gjallëron filmin. Tensioni i kësaj fjalie dridhet gjatë gjithë debutimit regjisorial të Gyllenhaal, duke i bërë jehonë pritshmërive të vendosura për nënat që janë ndjerë edhe më të pamundura në vitin 2022.
A është dikush një “nënë natyrale”? Sa pret shoqëria që gratë të sakrifikojnë për fëmijët e tyre? Dhe si është ta shikosh filmin si prind?
Është e qartë nga minutat e hapjes së “Vajzës së humbur” se një sekret i errët ndjek pushimet me diell mesdhetare të Leda Caruso, një profesoreshë angleze 48-vjeçare.
“Pushimet e saj të punës” në një ishull grek përfshihen menjëherë nga ndërhyrje gjithnjë e më ogurzezë: një mjegull, një tas me fruta të kalbura, një familje e zhurmshme italiano-amerikane nga Queens që i pengojnë leximin e saj buzë plazhit. Kujtimet tërhiqen në fokusin e saj; kur vajza e vogël e Ninës (Dakota Johnson), një anëtare e bukur dhe e ngathët e grupit të Queens, e cila tërheq menjëherë vëmendjen e Ledës, zhduket për pak kohë, paniku i Ninës zhduket me një rikthim në kërkimin e furishëm të Ledës njëzetvjeçare për vajzën e saj Bianca në nje plazh.
Është një gjuhë e njohur e sekreteve të varrosura, nëntekstit të keq dhe kujtimeve të palodhura por ‘minat tokësore’ në The Lost Daughter nuk janë fajtorët e zakonshëm të zbulesës së errët: trauma ose abuzime të papërshkrueshme, shpirtra të këqij, dëshira të ndrydhura, shkatërrime të kapitalizmit apo lakmisë. Në vend të kësaj, thelbi i shkrirë I filmit është një nga tabutë më të qëndrueshme dhe më pak të prekshme të kulturës sonë: nëna egoiste, e pakujdesshme, “e panatyrshme”, ajo që nuk kalon lehtësisht në kujdesin, që nuk e shijon rolin e saj, e cila jo vetëm inatoset, por edhe inatos fëmijët e saj.
Aksionet e “Vajzës së Humbur” ndihen kaq të rënda, përvoja e shikimit kaq shqetësuese dhe transgresive, sepse miti që kujtimet e Ledës zbërthehen me mjeshtëri, që mëmësia do t’u vijë grave natyrshëm, se do të japë diçka pa hequr diçka të pariparueshme dhe të vlefshme, është kaq thellë e thurur në kulturën tonë si të jetë pothuajse e padukshme. Është kudo dhe askund, ideja e mëmësisë si identitet i butësisë, sakrificës, përmbushjes dhe mbi të gjitha vetëmohimit. Është në përshkrimet e dëgjuara të mëmësisë si “jeta ime ndryshoi plotësisht”; “Unë u bëra një person tjetër”; “E gjeta qëllimin tim”; “E takova veten”. (Gjë që mund të jetë e vërtetë për disa njerëz!)
Vajza e Humbur, si në disa prej veprave të tjera të Ferrantes, guxon të pohojë se për disa, mëmësia mund të mos e aktualizojë veten, por ta plaçkit atë, veçanërisht nëse, si Leda, ajo bëhet nënë ndërsa vetë nuk ishte ende e rritur (duke bërë llogaritë, Leda ishte 23 vjeç kur lindi fëmijën e saj të parë, 25 për të dytën). Ideja e Ledës ndaj amësisë, magnetike, vulgare, zbuluese, e neveritshme është një qëndrim i eksploruar ende rrallë në ekran. Ka pjesë kundër nënës në filma dhe televizion por pak shembuj të grave që luftojnë me pritshmëritë e rolit në mirëbesim, akoma më pak ato që e refuzojnë atë.
Ç’është më e rëndësishmja, vajza e humbur nuk është një portret keqardhjeje, qoftë për të pasur fëmijë apo për t’i lënë ata. Leda nuk e thotë kurrë fjalën dhe as nuk duket se ndihet e izoluar nga emocione të tjera si faji, ankthi, krenaria, dashuria. Gyllenhaal mundohet ta portretizojë Ledën si çdo gjë tjetër veçse një person të pakujdesshëm.
Leda është një grua e rrethuar, në të kaluarën, nga breshëritë e vazhdueshme të mëmësisë mbi trupin e saj, gjumin, kohën, karrierën akademike, identitetin e saj, seksin, mundësitë profesionale. Ajo nuk ka rrugëdalje për veten e saj, nuk ka mundësi për presionin dhe pak ndihmë nga burri i saj i paditur. Në të tashmen, nga kujtimet e rraskapitjes, përndjekjet e dështimit, fantazmat e dënimit, mëmësia, i thotë ajo me delikatesë një anëtari shtatzënë të familjes Queens, është “një përgjegjësi dërrmuese”. Vajza e Humbur tregon për gratë që mëmësia i fut në një jetë tjetër ku nuk ka paqe.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
