Nga Gazeta ‘Si’- Përmbysja dramatike e regjimit sirian të Bashar al-Assad në duart e forcave rebele mund të ketë pasoja të gjera jo vetëm për vendin e Lindjes së Mesme por dhe aleancat globale, sipas analistëve.
Gjatë dy javëve të fundit, forcat rebele të udhëhequra nga grupi militant islamik Hayat Tahrir al-Sham kryen një ofensivë të shpejtë rrufe në të gjithë vendin, duke pushtuar qytetet kryesore gjatë rrugës.
Fraksioni më në fund pretendoi Damaskun duke bërë që presidenti Bashar al-Assad të largohej nga vendi dhe të kërkonte strehim në Rusi, sipas raporteve të mediave shtetërore ruse.
Përmbysja e Asadit u përshëndet me kujdes nga vendet perëndimore, të cilët janë të kujdesshëm ndaj potencialit për gjakderdhje të mëtejshme dhe për një vakum pushteti në Siri, nëse ndodh një tranzicion kaotik dhe i kontestuar i lidershipit.
Një vend i mbushur me 13 vjet luftë brutale civile, Siria ka parë fraksione konkurruese – duke përfshirë grupin terrorist që e quan veten Shteti Islamik – të luftojnë njëri-tjetrin si dhe me forcën e Asadit në vitet e fundit, duke rritur potencialin për rrëmbimin e pushtetit rival.
Megjithatë, tani për tani, rënia e dinastisë Assad pas mbi 50 vjetësh në pushtet ka pasoja më të menjëhershme globale, me Rusinë dhe Iranin që shihen si “humbës” nga rrëzimi i diktatorit sirian, ndërsa SHBA, Turqia dhe Izraeli shihen ndër përfituesit kryesorë nga ndryshimi i regjimit.
“Rënia e shpejtë e regjimit të Asadit në Damask do të ketë pasoja edhe përtej Sirisë. Humbësit e mëdhenj janë Irani dhe Rusia, pa mbështetjen e të cilëve Assad do ta kishte humbur luftën civile pothuajse 14-vjeçare shumë kohë më parë,” tha në analizë Holger Schmieding, kryeekonomist në Berenberg Bank.
“Irani ka të ngjarë të ketë humbur rrugën e tij kryesore për të dërguar armë te milicia terroriste e Hezbollahut në Liban. Pavarësisht një vakumi të mundshëm fuqie në pjesë të Sirisë për një kohë, Lindja e Mesme mund të jetë përfundimisht pak më pak e paqëndrueshme si rezultat”, tha ai.
SHBA dhe Europa 'u trimëruan'
Duke filluar nga SHBA, ekonomistët theksojnë se rënia e Assadit dhe dobësimi shoqërues i Rusisë dhe Iranit pas humbjes së një aleati kyç në rajon, do t’i japë Presidentit të zgjedhur të SHBA-së, Donald Trump dhe fuqive perëndimore një shtysë të mirëpritur.
“Kur Donald Trump të marrë detyrën më 20 janar, ai do të përballet me një bord kërcënimi ku opozita duket e dobësuar masivisht,” tha strategu i tregut Bill Blain.
“Kjo nuk do të thotë se bota është shumë më pak e rrezikshme – është krejtësisht e paqartë se çfarë lloj Sirie e re mund të dalë nga përmbysja e Asadit – por duket se fuqia dhe iniciativa globale mund të kthehen përsëri në Perëndim”, shtoi ai.
Rënia e Asadit dhe “humbja de facto” e Rusisë dhe Iranit në këtë proces, tha Blain, ka “implikime masive për tregjet në aspektin e frikës së zbutur rreth epërsisë së dollarit, ndërsa rrit vrullin që mund të zhvillohet pas vizionit të tregtisë globale të Trump."
Europa mund të jetë gjithashtu një përfituese e ndryshimit të regjimit në Siri, nëse kjo do të thotë që më pak refugjatë të zhvendosur të hyjnë në rajon – një zhvillim që ka ushqyer ndjenjat anti-imigruese dhe ngritjen e partive populiste në vitet e fundit.
Izraeli dhe Turqia...fituesit
“Fituesit” kryesorë të menjëhershëm gjeopolitikë janë Izraeli dhe Turqia, vunë në dukje analistët, me të parën që sheh armikun e tij rajonal, Iranin të dobësuar më tej, falë rënies së Asadit - ndërsa Ankaraja shfaqet si “aktori i huaj më me ndikim në vend”, tha Wolfango Piccoli, bashkë-presidenti i konsulencës në rrezik Teneo.
“Turqia, ka qenë një mbështetëse kryesore e grupeve opozitare që synojnë të rrëzojnë Asadin që nga shpërthimi i luftës civile në 2011,” tha ai në komentet e dërguara me email.
“Turqia është (për momentin) e vendosur të jetë përfituesja më e madhe e jashtme e rënies së Asadit,” tha Piccoli, megjithëse ai paralajmëroi se Ankaraja do të ndjejë përfitimet e ndryshimit të regjimit në Damask “nëse nuk shfaqet vakum i rrezikshëm i pushtetit dhe fuqia është transferuar në mënyrë relativisht paqësore tani e tutje.”
“Me fjalë të tjera, Turqia do të përfitojë vetëm nëse regjimi i Asadit zëvendësohet nga një qeveri funksionale e aftë për të përballuar detyrën e frikshme për të ofruar stabilitet në një vend të ndryshëm me fraksione konkurruese që do të kenë nevojë për miliarda dollarë ndihmë dhe investime për t’u rindërtuar” tha Piccoli.
“Nuk është çudi, autoritetet turke u kanë kërkuar grupeve opozitare siriane të bashkohen pas rënies së regjimit në Damask duke shmangur çdo pretendim triumfalist,” vuri në dukje ai.
Izraeli shihet si një përfitues i rënies së Asadit për shkak të ndikimit të tij në Iran, i cili e ka përdorur Sirinë si një rrugë furnizimi për përfaqësuesin e tij në Liban, grupin militant Hezbollah. Izraeli është përpjekur ta dobësojë rëndë këtë zinxhir furnizimi si pjesë e fushatës së tij ushtarake kundër përfaqësuesve iranianë në Liban dhe Rripin e Gazës.
Rusia u dobësua
“Humbësi” tjetër më i dukshëm nga përmbysja e Asadit është mbështetësja e tij Rusia, e cila ka ndihmuar në mbështetjen e regjimit të Asadit që nga fillimi i luftës civile. Këtë herë, fokusi i Moskës në konfliktin në Ukrainë ka kufizuar sasinë e ndihmës ushtarake që ajo ishte e gatshme dhe në gjendje t’u jepte forcave të Asadit.
Moska ka një interes të madh për të mbajtur qeverinë e re në krah, pasi ajo operon një bazë ajrore në Hmeimim, së bashku me një bazë detare në Tartus që i jep asaj akses në Detin Mesdhe.
Forcat rebele i kanë dhënë garanci Kremlinit se do të garantonin sigurinë e bazave ushtarake ruse dhe institucioneve diplomatike në Siri, raportoi Reuters duke cituar agjencitë ruse të lajmeve , por prania afatgjatë ushtarake e Rusisë në vend shihet si e pasigurt.
Timothy Ash, strateg i tregjeve në zhvillim në BlueBay Asset Management, e përshkroi rrëzimin e Asadit si një “poshtërim të madh për Putinin.”
Sa i përket Iranit, strategu Ash tha se fatkeqësitë e Teheranit sapo ishin rritur, pasi Izraeli tashmë kishte dobësuar rëndë përfaqësuesit e tij, Hezbollahun në Liban dhe Hamasin në Rripin e Gazës.
“Irani – thjesht shkon nga e keqja në të keqe teksa bie një tjetër domino, Hezbollahu, tani Assad. A mund të jetë Teherani i radhës?”, pyeti ai.
Burimi: CNBC/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
