Në veri të Italisë, supermarketet janë pastruar nga makaronat. Farmacitë në Norvegji po shesin tableta jodi. Dhe në Gjermani, grupet tregtare po paralajmërojnë kundër ‘Hamsterkauf’ – blerje paniku.
Dy vjet pas mungesës së hershme të pandemisë që nxiti konsumatorët të grumbullonin letra higjienike, lufta e Rusisë në Ukrainë ka ndezur një valë të re grumbullimi në disa pjesë të Europës.
“Bleva 20 pako makarona dhe disa kilogramë miell javën e kaluar në përgatitje për mungesat,” tha Sabrina Di Leto, 50, nga Lecco, në veri të Milanos.
“Ne po mendojmë gjithashtu ta shndërrojmë oborrin tonë në një kopsht perimesh dhe pulash, në mënyrë që të jemi të kemi gjendje në rast se shkojmë në luftë dhe furnizimet me ushqime bëhen të pakta,” shtoi ajo.
Blerësit në ekonominë e zinxhirit të furnizimit pasi dëshmuan efektet e koronavirusit në tregtinë globale tani po grumbullohen bazuar në ankthet e luftës së ftohtë ose mungesat e parashikuara nga shporta e bukës tani e ndeshur e Europës.
Ukraina dhe Rusia janë furnizues globalë të grurit, si dhe të lulediellit, farave të rapit, farave të lirit dhe sojës që përdoren për vajrat e gatimit dhe për ushqimin e kafshëve. Gjysma e eksporteve globale të vajit të lulediellit vjen nga Ukraina dhe një tjetër 21 për qind nga Rusia.
Gati 90 për qind e farave të lirit të përpunuara në BE importohen, sipas Shoqatës së Industrisë së Përpunimit të Farave Vajore në Gjermani. Ai tha se lufta në Ukrainë ka të ngjarë të shkaktojë mungesa në vajrat e gatimit dhe ushqimin e kafshëve që do të ishte “shumë e vështirë për t’u zëvendësuar” në afat të shkurtër.
Çmimet e bukës, makaronave dhe mishit tashmë po rriten në Itali, e cila importon pjesën më të madhe të grurit të saj nga Europa Lindore dhe 80 për qind të vajit të lulediellit nga Ukraina, si dhe sasi të mëdha misri që përdoret për të ushqyer kafshët.
Një bukë aktualisht kushton deri në 8 euro për kilogram në Milano. Do të kishte kushtuar mesatarisht 4.25 € në nëntor, sipas Coldiretti, organizata kombëtare e tregtisë së bujqësisë.
“Është qesharake që buka, e cila ka qenë gjithmonë ushqimi i të varfërve, është bërë një artikull luksi”, u ankua Di Leto, duke thënë se ajo kishte grumbulluar miell për të pjekur vetë dhe për të kursyer para.
Ushqimoret gjermane janë detyruar të racionojnë shitjet e vajit të gatimit në një përpjekje për të parandaluar një raund tjetër të Hamsterkäufe. Zhargoni kombëtar për grumbullimin u bë i njohur gjatë pandemisë dhe vjen nga zakoni i brejtësve për të mbushur faqet me ushqim.
Përndryshe, tregjet e pajisura mirë kanë rafte të zhveshur ku zakonisht ruhen mielli dhe vajrat e gatimit. “Ju lutemi tregoni solidaritet dhe mendoni për fqinjët tuaj – përmbahuni nga grumbullimi i panevojshëm!” lexonte një tabelë jashtë një supermarketi Penny në Frankfurt.
Lieselotte, një blerëse 85-vjeçare, tha se asaj i ishte lejuar të blinte vetëm një shishe vaj luledielli.
Si pjesë e grupit gjerman në rënie të Luftës së Dytë Botërore, Kriegskinder, ose “fëmijët e luftës”, ajo besonte se ishte më e përgatitur për të pranuar mungesat sesa brezi i ri. “Ne e dimë këtë që nga fëmijëria jonë. Por të rinjtë e sotëm janë mësuar të kenë gjithçka”, tha ajo.
Blerja e panikut duket ndryshe në nordikët, ku luftimet pranë uzinës së Çernobilit të Ukrainës dhe qëndrimi bërthamor i Presidentit Vladimir Putin kanë ringjallur ankthet e luftës së ftohtë.
Në Norvegji, ka pasur një konsumim të pilulave të jodit që përdoren për të luftuar efektin e rrezatimit. Më shumë se 1.7 milionë tableta janë shitur javët e fundit, sipas mediave lokale, dhe farmacitë nuk do të kenë më në dispozicion deri në muajin e ardhshëm.
Jo e gjithë Europa është kapluar nga blerja e panikut. Shitësi me pakicë Carrefour, i cili ka një prani të madhe në Francë, Spanjë dhe Itali, tha se nuk kishte përjetuar mungesat që shoqëruan fillimin e pandemisë.
“Ka pasur disa njerëz të grumbulluar në Francë dhe pak më shumë në Spanjë ku ne kemi shitur vaj luledielli në disa vende, por në përgjithësi kjo sjellje mbetet margjinale dhe tregu po funksionon pothuajse normalisht,” tha ai.
Mungesa serioze e furnizimit do të godasë vendet më të varfra që varen nga gruri nga Ukraina dhe Rusia më shumë se Europa. Jan Egeland, i Këshillit Norvegjez të Refugjatëve, paralajmëroi se Somalia importonte 90 për qind të grurit nga Ukraina dhe Rusia.
“Me rritjen e çmimeve të grurit dhe përkeqësimin e thatësirës, numri i njerëzve që nuk mund të ushqehen do të shpërthejë”, shkroi ai në Të itter.
Importuesit e grurit në Lindjen e Mesme po përgatiten për kërdi në buxhete në vende të tilla si Egjipti, i cili subvencionon bukën për 70 milionë njerëz. Raftet e miellit janë zbrazur në Liban dhe Tunizi, me vendasit që akuzojnë shitësit se grumbullojnë mallra bazë për t’i shitur më vonë me çmime të larta.
Supermarketet në Turqi, ku familjet tashmë po luftojnë me inflacionin në rritje, shitën vajin e lulediellit pasi titujt e lajmeve paralajmëruan se vendi mund të përballet me mungesa.
Në Spanjë, një ministër i qeverisë sugjeroi që, në vend që të panik të blejë vaj luledielli, kombi duhet të lyejë tiganët e tij me vaj ulliri – një produkt që vendi i tij e ka eksportuar për më shumë se dy mijëvjeçarë.
“Çështja e vajit të lulediellit nuk është vërtet problem sepse ne kemi yndyrna të tjera bimore dhe kemi vaj ulliri,” tha Luis Planas, ministri i Bujqësisë i Spanjës. Ai vuri në dukje se aksionet në disa prodhues të mëdhenj të vajit të ullirit ishin rritur me më shumë se 20 përqind në javët e fundit.
Një tjetër fitues – për të cilin disa kritikë dyshojnë se po përfiton në mënyrë të padrejtë – mund të jenë ofruesit e benzinës. Gjermania këtë javë paralajmëroi se do të shikonte furnitorët për rritjen e çmimeve pasi çmimet e naftës së papërpunuar ranë, por kostot e benzinës qëndruan të larta, në 2.26 € për litër, krahasuar me 1.81 € para pushtimit.
Për blerësit gjermanë si Monika, 75 vjeç, që shikojnë korridoret e supermarketit Penny, kostot janë një kujtesë e rëndësishme se në një ekonomi globale, askush nuk mund t’i shpëtojë kostos së luftës.
“Ne të gjithë duhet të paguajmë çmimin për atë që po ndodh në Ukrainë,” tha ajo.
Burimi: Financial Times; Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
