Steve Haycock ka hequr pjesën më të madhe të zorrës së trashë vitin e kaluar, por mjekët i kanë thënë 43-vjeçarit se kanceri i tij në zorrë mund të rikthehet vetëm nëse një vaksinë e personalizuar, jep efekt.
Produkti është bërë nga prodhuesi gjerman i vaksinave të Covid-19, BioNTech, që ka identifikuar proteina specifike për mutacionet në qelizat e tij të kancerit dhe ka krijuar një vaksinë që do ushqejë sistemin e tij imunitar për të sulmuar tumoret e rinj që i përmbajnë ato.
“Më ka dhënë shumë besim të jem në këtë provë,” tha ai. ,“Unë jam në këto pozita për shkak të sëmundjes, por gjithsesi ndihem i privilegjuar.”
BioNTech dhe rivali amerikan për vaksinën kundër Covid-19, Moderna, aksionet e të cilave kanë rënë me rreth 80% që nga kulmi i tyre i pandemisë në vitin 2021, kanë vënë bast me vaksinat e kancerit për të ringjallur pasurinë. Duke përdorur teknologjinë mRNA pas produkteve të tyre Covid, ata shpresojnë të përmirësojnë në mënyrë drastike rezultatet dhe të udhëheqin një fushë të re të kujdesit ndaj kancerit.
Por janë vetëm ditët e para për teknologjinë e personalizuar të vaksinave dhe shumë pengesa mbeten. Bërja e një vaksine të personalizuar për çdo pacient do jetë e kushtueshme dhe do shoqërohet me sfida të zinxhirëve të furnizimit, ndërkohë që grupet farmaceutike po çojnë përpara vazhdimisht lloje të tjera barnash në fushën gjithnjë konkurruese kundër kancerit.
Ndërsa “është shumë tërheqëse dhe shumë emocionuese”, tha Miranda Payne, një specialiste e melanomës që drejton një provë të vaksinës Moderna në Spitalin Churchill të Oksfordit, “është pak e vështirë të shohësh se si do e përshtatësh atë për këdo që mund të ketë nevojë”.
Disa kompani janë përpjekur të zhvillojnë lloje të ndryshme të vaksinës së kancerit vitet e fundit, por produktet nuk kanë mundur të nxisin një përgjigje efektive ndaj tumoreve, veçanërisht në kanceret e avancuar në fazën e fundit kur sistemi imunitar është tashmë i dobët.
“Vaksinat kanë qenë historikisht një investim i mrekullueshëm,” tha Marek Poszepczynski, një ekspert onkologjik në Trustin Ndërkombëtar të Bioteknologjisë. “Kanceret janë shumë, shumë të aftë për t’i shpëtuar sistemit imunitar.”
BioNTech dhe Moderna shpresojnë të kenë sukses aty ku të tjerët kanë dështuar ndërsa kërkojnë të zhvillojnë portofol të gjerë të trajtimeve të kancerit. Të mbështetur nga të ardhurat e fituara nga Covid-19, të dy shpenzuan shuma rekord për kërkime dhe zhvillim vitin e kaluar.
Produkti i BioNTech, i disponueshëm për Haycock përmes një prove të NHS, ka vite që nga komercializimi. Ilaçi i Moderna për melanomën, një lloj kanceri i lëkurës që mund të përhapet në zona të tjera të trupit, u zhvillua me Merck dhe është në prova më të përparuara.
Ndërsa mRNA i mësoi sistemit imunitar të njohë dhe të luftojë Covid-19, ai mund të udhëzojë qelizat imune të njohin proteinat e njohura si neoantigjene që janë të veçanta për mutacionet në kancerin e një individi.
Çdo injeksion Moderna është bërë me porosi, me tumorin e secilit pacient të renditur gjenomikisht për të zgjedhur 34 neoantigjenet më të përshtatshme. Vaksina më pas drejton sistemin imunitar të njohë këto neoantigjene dhe të sulmojë qelizat e ardhshme të kancerit që i përmbajnë ato.
Produkti BioNTech i përdorur për trajtimin e Haycock është duke u zhvilluar bashkë me degën e Roche Genentech dhe funksionon në mënyrë të ngjashme, me deri në 20 neoantigjenë të zgjedhur.
Megjithëse fitoi rëndësi globale përmes Covid, fokusi kryesor i BioNTech që kur u themelua në 2008 ka qenë kanceri.
“Personalizimi i vaksinave tona mRNA është risia jonë më e rëndësishme”, tha Ugur Sahin, shefi ekzekutiv, për Financial Times.
Shefi ekzekutiv i Moderna, Stéphane Bancel kujtoi se si i tha stafit vonë gjatë pandemisë se “10 vjet nga tani, njerëzit do kenë harruar atë që bëmë për botën gjatë pandemisë, sepse ne do njihemi si një nga kompanitë më me ndikim të produkteve kundër kancerit”.
Të dhënat pozitive në qershor nga një provë në fazën e mesme të kancerit të lëkurës treguan se një vaksinë e personalizuar mund të jetë më afër se kurrë. “Disa investitorë janë skeptikë, por ky është një biznes shkencor,” shtoi Bancel.
LEXO EDHE:
Mes një grupi prej 157 pacientësh me melanoma në fazën e vonë të trajtuar me imunoterapinë e suksesshme të kancerit të Merck Keytruda, rreziku i vdekjes ose përsëritja e sëmundjes ra 49% në mesin e atyre që morën gjithashtu vaksinën Moderna. Moderna tani po ecën përpara me provat në fazat e vona të kancerit.
Kombinimi i produkteve me trajtime të tilla si Keytruda mund të jetë çelësi për realizimin e potencialit të vaksinave.
Ilaçi i Merck-ut është më i suksesshmi nga një valë imunoterapie të njohura si frenuesit e “pikave të kontrollit”. Miratuar për herë të parë nga Administrata e Ushqimit dhe Barnave (FDA) të SHBA-së në vitin 2014 për pacientët me melanoma të avancuara, Keytruda tani përdoret kundër 17 llojeve të kancerit, duke përfshirë kancerin e gjirit, mushkërive, gjakut dhe lëkurës. Ishte ilaçi më i shitur në botë vitin e kaluar me 25 miliardë dollarë të ardhura.
Frenuesit “heqin frenat” në qelizat e sistemit imunitar që i ndalojnë ata të sulmojnë tumoret, tha Lawrence Young, një profesor onkologjie në Universitetin e Warwick, ndërsa vaksinat më pas drejtojnë qelizat imune për të synuar kancerin.
Ndërsa vetëm 20-40 për qind e pacientëve u përgjigjen ilaçeve, ekspertët thonë se veprimi i dyfishtë i vaksinave mund ta rrisë këtë numër.
“Shkencërisht, ka shumë kuptim t’i kombinosh ato,” tha Peter Kiener, një investitor në ICG Life Sciences, i cili është një ekspert onkologjik.
“Nëse mund të shtoni një vaksinë që është e tolerueshme, mund ta ndryshoni atë shkallë përgjigjeje nga 20-30 në 50-60% të pacientëve. Atëherë vërtet mund të keni një ndikim të jashtëzakonshëm në sëmundje.”
BioNTech po provon gjithashtu një vaksinë të personalizuar të melanomës që do dorëzohet së bashku me Keytruda, por po zhvillon një tjetër injeksion kundër melanomës që do përdoret me një frenues të zhvilluar nga Regeneron. Kompania tha muajin e kaluar se tumoret ishin tkurrur më shumë te pacientët që merrnin vaksinën sesa te ata me trajtim standard, megjithëse nuk ka zbuluar rezultate të hollësishme.
Qasja e personalizuar ka të meta.
“Është shumë e shtrenjtë nëse duhet të marrësh mostrën e tumorit, ta renditësh e analizosh atë dhe të bësh një vaksinë me porosi,” tha Young. “Ndërsa qasja e individualizuar është emocionuese dhe do të jetë provë e parimit të ndjekur, unë dyshoj se do ketë një qasje më të përgjithësuar.”
BioNTech po i provon të dyja strategjitë: produkti i saj melanomës me Regeneron është një ilaç që përdor vetëm katër antigjene melanoma, të paktën njëri prej të cilëve është i pranishëm në 90% të melanomave. Ky mund të jetë më i lirë për t’u prodhuar, por më pak i synuar se produkti Moderna.
Është një nga tetë provat e vijueshme për vaksinat e kancerit mRNA që BioNTech po kryen, duke përfshirë vaksinat e personalizuara për kancerin e mushkërive, pankreasit dhe të zorrës së trashë.
Por Moderna ka të ngjarë të jetë e para në treg. Pasi ka treguar potencialin e vaksinës së saj kundër melanomës, kompania ka nisur provat e fazës së tretë duke testuar vaksinën për llojin më të zakonshëm të kancerit të mushkërive dhe një formë tjetër të kancerit të lëkurës, si dhe prova të fazës së hershme në kancerin e veshkave dhe fshikëzës, midis të tjerëve.
Ajo gjithashtu planifikon të studiojë vaksinën e saj të kancerit si një trajtim të pavarur për pacientët me kancer në fazën e hershme, pa përdorur Keytruda si një terapi të dyfishtë.
“Ambicia që kemi me Merck është që ta çojmë vaksinën e kancerit në të gjitha vendet dhe ta bëjmë atë po aq të madhe sa janë bërë frenuesit”, tha Stephen Hoge, presidenti i Moderna-s që drejton përpjekjet e saj kërkimore dhe zhvillimore.
Në Oksford, Payne ka ndihmuar pacientët që kanë pasur një operacion të melanomës të marrin pjesë në provën e fazës së tretë nga Moderna.
“Ka pasur interes të madh për të”, tha ajo, duke shtuar se Moderna e arriti qëllimin e saj të rekrutimit për pjesëmarrësit në qershor, shumë përpara objektivit origjinal të mesit të vitit 2025.
Por përvoja e Payne tregon edhe sfida të tjera për prodhuesit e vaksinave. Ajo tha se një në katër pacientë të sugjeruar nga ajo ishte larguar për shkak të problemeve me mostrat e tumorit dhe identifikimit të pamjaftueshëm të neoantigjeneve për të bërë vaksinat.
Për të forcuar zinxhirin e saj të furnizimit, Moderna ka investuar 322 milionë dollarë në një strukturë të prodhimit të vaksinave në shtetin e saj të Massachusetts. BioNTech po investon gjithashtu në objekte të reja pranë selisë së saj në Mainz, Gjermani, që shpreson t’i hapë deri në fund të vitit.
Por Kyle Holen, kreu i onkologjisë në Moderna, pranoi se procesi i analizimit të tumoreve mund të ishte akoma më i lehtë. Moderna aktualisht nuk mund të përdorë të dhënat e sekuencës nga biopsia e një pacienti për të diagnostikuar kancerin e tyre, që do thotë se duhet të kryhet një grup i dytë provash.
Sahin tha se ai priste që ilaçet të ishin më të shtrenjta se imunoterapitë ekzistuese dhe se çmimet do të duhej të justifikoheshin duke parandaluar tendosjet e ardhshme në sistemet e kujdesit shëndetësor.
“Mund të jetë e shtrenjtë vetëm nëse adreson me të vërtetë një nevojë të lartë mjekësore dhe nëse redukton kostot e rrjedhës së poshtme që lidhen, për shembull, duke parandaluar kancerin metastatik,” tha ai.
Por disa ekspertë shtuan se kishte alternativa që gjithashtu mund të parandalonin kthimin e kancerit, potencialisht me një kosto më të ulët.
Një studim i vitit 2023 zbuloi se dhënia e Keytrudas pacientëve me melanoma të avancuara para dhe pas operacionit, në vend të dhënies vetëm pas operacionit, gjithashtu mund të vonojë përsëritjen e kancerit. Tre të katërtat e pacientëve që e morën atë para dhe pas nuk kishin kancer brenda dy viteve, kundrejt gjysmëse që e morën ilaçin vetëm pas operacionit.
Merck gjithashtu pranon se ka kufizime për vaksinat.
“Thembra e Akilit e kësaj terapie të veçantë është se ajo kërkon që sistemi imunitar të mbetet i paprekur në mënyrë që ata të mund të krijojnë një përgjigje imune”, tha Eliav Barr, shefi mjekësor i Merck, që do të thotë se pacientët më të rinj do kishin më shumë gjasa të përfitonin nga ilaçi.
Dhe pavarësisht nga të dhënat mbresëlënëse të melanomës, ekspertët mbeten në dyshim se sa do jenë të dobishme vaksinat kundër kancereve të tjera ose si një trajtim i pavarur.
Sipas Elizabeth Jaffee, profesoreshë e onkologjisë në Universitetin Johns Hopkins, melanoma është ndër kanceret me frekuencën më të lartë të mutacioneve gjenetike, duke u vënë në shënjestër të imunoterapisë. Vaksinat mund të mos jenë aq të mira kundër kancereve më pak reagues ndaj imunitetit, tha ajo.
Ndërkohë, lojtarët rivalë të farmacive po avancojnë gjithashtu trajtime alternative si terapitë CAR-T, një tjetër produkt shumë i kushtueshëm dhe i personalizuar ku qelizat imune të pacientëve ose qelizat T, nxirren dhe modifikohen gjenetikisht për të vrarë më mirë qelizat e kancerit përpara se të riinjektohen.
“Vaksinat e kancerit do duhet të tregojnë se mund të konkurrojnë kundër rritjes së konkurrencës,” tha Susan Galbraith, drejtuese e kërkimit dhe zhvillimit në AstraZeneca, e cila po mbështet CAR-T dhe terapitë e qelizave.
Megjithatë, si BioNTech ashtu edhe Moderna kanë bërë përparim të rëndësishëm vitet e fundit. Pasi prova e fazës 3 të Moderna të regjistrohet plotësisht, kompania do aplikojë te FDA-ja në SHBA për një miratim të përshpejtuar, tha Bancel, miratim që mund të vijë që në fillim të vitit të ardhshëm.
Produktet e BioNTech do kërkojnë më shumë kohë për t’u avancuar, por Sahin tha se ai priste të jetë në gjendje të nisë trajtime të reja kundër kancerit deri në vitin 2026, me një vaksinë të personalizuar që do vijë përpara vitit 2030. Produktet, beson ai, do kenë ndikim të ngjashëm si frenuesit si Keytruda.
“Ne nuk duhet të harrojmë se ky nuk është vetëm një produkt i ri, por një koncept i ri, një teknologji e re,” tha ai. “Vaksinat janë një nga trajtimet me skepticizmin më të madh, por shoh gjithnjë e më shumë njerëz që janë entuziastë për to.”
Një nga entuziastët është Haycock, i cili është në turin e tetë nga pothuajse 20 në të cilat ai do marrë vaksinën.
“Kam humbur çaste nga jeta ime duke menduar se është vetëm çështje kohe para se kanceri im të përfshijë të menduarit tim, po nëse kjo funksionon, nuk do më duhet domosdoshmërisht të shqetësohem shumë,” tha ai.
Burimi: FinancialTimes/ Gazeta 'Si'
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
