.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Donald Trump mendon se po e sundon botën.
Ambicia e tij është e pakufishme. Por ajo gjithashtu kundërmon arrogancë të rrezikshme dhe ngre një pyetje të rëndë: Ku do të përfundojë planeti nën udhëheqjen e këtij presidenti?
Ai po përpiqet të bëjë një transformim masiv dhe të njëkohshëm të jetës në Shtetet e Bashkuara dhe në sistemet politike dhe ekonomike globale të udhëhequra nga Amerika, të cilat kanë çimentuar supremacinë e Uashingtonit që nga Lufta e Dytë Botërore.
Ai është padyshim figura më e kudondodhur botërore, 100 ditë të trazuara që nga rimarrja e Zyrës Ovale. Askush nuk e di se çfarë do të bëjë më pas – as aleatët e SHBA-së dhe as armiqtë e saj. Dhe në këtë epokë të përmbysur të politikës së jashtme MAGA, ndonjëherë është e vështirë të dish se cila është cila.
Nga Moska në Nju Delhi dhe nga Gaza në Romë, Trump ka gisht në çdo çështje gjeopolitike.
Ka njëfarë të vërtete në mburrjen e Trumpit
Realiteti i rolit global të Amerikës do të thotë që personi që ka punën më të lartë ka autoritet të madh, tha Majda Ruge, një bashkëpunëtore e lartë e politikave në programin e Shteteve të Bashkuara në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
“Merrni për shembull Ukrainën, e cila ndodhet në kufijtë e Bashkimit Europian – është praktikisht një çështje europiane, por fakti është se pa inteligjencën amerikane, mbështetjen ushtarake dhe mbrojtjen bërthamore amerikane, europianët nuk janë në gjendje të vazhdojnë të mbështesin Ukrainën në masën që është e nevojshme që Ukraina të përparojë në fushën e betejës”, tha Ruge, i cili po fliste nga Brukseli.
“Duke u kthyer te citimi, ‘Unë e drejtoj botën’, ka një të vërtetë në këtë për shkak të ndikimit të madh të Amerikës në politikën botërore dhe politikën e jashtme”, tha Ruge.
“Por pyetja është, a po e drejton ai në të vërtetë në një drejtim konstruktiv? Dhe së dyti, a po e drejton ai në një mënyrë strategjike për të arritur në fund të fundit në vendin ku dëshiron të shkojë?”
Mbështetësit e Trump argumentojnë se qasjet tradicionale amerikane ndaj politikës së jashtme nuk sollën gjë tjetër veçse poshtërim. Ata kujtojnë dy luftëra të humbura në Afganistan dhe Irak dhe mendojnë se Europa ndërtoi shtete të fryra nën ombrellën bujare ushtarake të Amerikës.
Por ai shpesh bën pyetje me vend. Për shembull – a nuk blenë dy dekada angazhimi ekonomik i SHBA-së me Kinën asgjë më shumë sesa një rivalitet superfuqie të shekullit të 21-të, ndërkohë që shkatërruan prodhimin amerikan? Dhe 80 vjet pas disfatës së nazizmit dhe tre dekada e gjysmë pas rënies së Bashkimit Sovjetik, a nuk duhet që europianët të kujdesen tani për mbrojtjen e tyre?
Problemi është se qasja e Trumpit ndaj adresimit të këtyre pyetjeve rrezikon të minojë sigurinë dhe stabilitetin e botës që ai pretendon se udhëheq.
Rreziqet e temperamentit të paqëndrueshëm të Trumpit
Shenjat për prioritetet e politikës së jashtme të Trump nuk duken premtuese, veçanërisht pasi ai nisi luftërat tregtare që kanë tronditur tregjet globale dhe që nuk kanë një rrugëdalje të lehtë.
Por ndoshta qasja e tij joortodokse mund të gjejë një mënyrë për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, të cilën një president më tradicional i SHBA-së mund ta humbasë. Por qasja ultra-personalizuar dhe e paqëndrueshme e Trump ndaj botës duket se ka të ngjarë të ketë efekte të kundërta.
Presidenti bëri emër si ndërtues. Por ai është më i mirë në shembjen e gjërave.
Ngacmimet e tij po i detyrojnë kombet e huaja të rivlerësojnë me nxitim marrëdhënien e tyre me Shtetet e Bashkuara.
Kryeministri britanik Keir Starmer erdhi në Uashington me një ofertë për një vizitë shtetërore me Mbretin Charles, në përpjekje për të shfrytëzuar dashurinë e Trump për familjen mbretërore britanike.
Por Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky u përpoq t’i kundërvihej Trumpit – dhe u përjashtua nga Shtëpia e Bardhë pas një reagimi fyes në televizion në Zyrën Ovale.
Dhe Kanadaja, një nga miqtë më të ngushtë të Amerikës, tregoi saktësisht se si qasja e Trump mund të shkaktojë pakënaqësi dhe një reagim të papritur politik. Kërkesat e presidentit që ajo t’i bashkohet SHBA-së si shteti i 51-të ishin përgjegjëse për ringjalljen e Partisë Liberale që fitoi zgjedhjet e përgjithshme me platformën anti-Trump të kryeministrit Mark Carney.
Lideri i Partisë Konservatore, Pierre Poilievre, i cili kishte gëzuar një epërsi të madhe në sondazhe disa muaj më parë, madje humbi vendin e tij në Parlament.
Ai nuk e ka fshehur se preferon të ulet me tiranë si Putini dhe Presidenti kinez Xi Jinping – të cilët i konsideron si njerëz të fortë sipas imazhit të tij – sesa me udhëheqës të kombeve aleate që kanë derdhur gjak me Shtetet e Bashkuara për të mbrojtur lirinë dhe demokracinë.
‘Darvinizmi social’ i Trumpit
Ndërsa veprimet e politikës së jashtme të Trump shpesh duken të papritura dhe të pamenduara mirë, ekziston një bazë ideologjike më e qartë për ambiciet e tij të mandatit të dytë. Thjesht nuk është shumë e pranueshme për kombet që janë mbështetur prej kohësh te Shtetet e Bashkuara.
“Trump nuk njeh as miq as armiq, ai njeh vetëm forcën ose dobësinë”, shkruan ish-Ministri i Jashtëm gjerman Sigmar Gabriel dhe Thomas Kleine-Brockhoff, një ish-këshilltar i presidencës gjermane i cili tani kryeson Këshillin Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë. Trump, argumentojnë ata, “lulëzon në një botë të darvinizmit social”.
Nëse është ky rasti, një nga shtyllat e fuqisë së SHBA-së është shembur.
Trump vështirë se është mjeshtri i madh i shahut gjeopolitik që ai e imagjinon veten. Përplasja e tij me Kinën për tarifat nënvlerësoi krenarinë dhe mungesën e gatishmërisë së Pekinit për t’u tërhequr. (Udhëheqësit e Kinës duan gjithashtu të drejtojnë botën.)
Dhe, në mënyrë paradoksale, përpjekjet agresive të Trump për të përdorur fuqinë e SHBA-së mund të rezultojnë në shpërdorimin e tij të fushave të rëndësishme të ndikimit të SHBA-së.
Një rezultat i mundshëm i luftës tregtare të SHBA-së me Kinën është shkëputja e dy ekonomive thellësisht të ndërthurura. Ky mund të jetë një proces i dhimbshëm për konsumatorët në të dy vendet. Por gjithashtu mund të eliminojë një nga faktorët që mund ta pengojë Pekinin të pushtojë Tajvanin: mundësinë që një ndërprerje tregtare e SHBA-së gjatë një kohe lufte mund të shkatërrojë ekonominë kineze.
Qasja e Trumpit po shkatërron gjithashtu besimin që aleatët kanë në Uashington, duke shteruar çdo ditë fuqinë dhe ndikimin jo-ushtarak të SHBA-së.
Jo vetëm që presidenti me sa duket është i gatshëm të njohë përvetësimet e paligjshme të tokave nga Putini në Ukrainë, por ai po e shqyrton edhe vetë një të tillë në Grenlandë.
Dhe ai ka përmbysur maksimën e Presidentit John Kennedy se SHBA-të nuk udhëheqin me shembullin e fuqisë së tyre, por me fuqinë e shembullit të tyre.
Shumë miq amerikanë tani po pyesin veten nëse ndajnë të njëjtat vlera me amerikanët që zgjodhën dy herë një president, bindjet e të cilit i hedhin poshtë.
Në Europë, rikthimi i Trump në detyrë ka rritur frikën se SHBA-të kanë përparësi të tjera strategjike dhe se aleatët e saj duhet të mësojnë të kujdesen për veten e tyre.
Trump mund të mendojë se po e drejton botën tani, por pothuajse me siguri po ua bën më të vështirë presidentëve të ardhshëm ta bëjnë këtë.
Burimi: CNN/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
