.png)
Nga Gazeta ‘Si’-Se presidenti rus Vladimir Putin po përgatitet për një luftë të gjatë jo vetëm në Ukrainë, por kundër demokracive perëndimore më gjerësisht, nuk duhet të jetë lajm, edhe nëse shumë në Europë dhe Amerikën e Veriut refuzojnë ta pranojnë këtë fakt.
Të paktën që nga ndërhyrja ruse e vitit 2008 në konfliktin në Gjeorgji, Putini ka miratuar një sërë fushatash luftarake të nxehta dhe hibride për të dobësuar strukturën demokratike të vendeve në afërsi të Rusisë dhe më gjerë. Kohët e fundit u zbulua se në prag të pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt 2022, Rusia nisi një anije kozmike për të testuar armët bërthamore anti-satelite, dëshmi e mëtejshme e planit të Moskës për konfrontim afatgjatë me Perëndimin.
Megjithatë, fakti që Kina është e gatshme të mbështesë plotësisht përpjekjet e Putinit për të kërcënuar dhe minuar shtetet liberale demokratike është sigurisht një lajm i ri. Që nga sulmi në shkallë të plotë të Rusisë në Ukrainë në shkurt të vitit 2022, Pekini ka ecur me kujdes për të shmangur perceptimet se po mbështet hapur Moskën dhe ka pretenduar se ka zënë një pozicion neutral – edhe nëse Kina është anuar në anën e Rusisë.
Arsyeja duket e qartë. Pavarësisht rritjes së tarifave, hetimeve kundër subvencioneve dhe strategjive europiane për tallje, si ekonomia e orientuar nga eksporti i Kinës, ashtu edhe pjesa përfundimtare e shumicës së kompanive kineze janë ende të lidhura me tregtinë me firmat perëndimore si pjesë e zinxhirëve të furnizimit global.
Prandaj ishte e arsyeshme të supozohej se Pekini do të lëvizte me kujdes për të shmangur rrezikimin e sigurisë së tij ekonomike në kontekstin e një tregu të brendshëm gjithnjë e më të paparashikueshëm dhe përshkallëzimin e tensioneve ekonomike me Shtetet e Bashkuara.
Megjithatë, ose vlerësime të tilla kanë qenë të gabuara ose kujdesi i Kinës duket se është zhdukur. Shkëndija e shpresës se Pekini do të distancohej, sado minimalisht, nga Moska është shuar përfundimisht.
Deklarata më e fundit e përbashkët diplomatike e Putinit dhe presidentit kinez Xi Jinping sugjeron se Kina dhe Rusia, edhe pse jo formalisht aleatë, kanë krijuar një aleancë të ngjashme me bllokun që synon të minojë sigurinë në Europë.
Deklarata e përbashkët e lëshuar pas takimit të muajit të kaluar midis Putinit dhe Xi në Pekin theksonte në mënyrë eksplicite se të dy partnerët “besojnë se të gjitha shtetet e armëve bërthamore … duhet të përmbahen nga cenimi i interesave jetike të njëri-tjetrit përmes zgjerimit të aleancave dhe koalicioneve ushtarake, si dhe krijimit të bazave ushtarake në afërsi të kufijve të shteteve të tjera të armëve bërthamore.”
Me fjalë të tjera, ky pasazh përshkruan atë që Kina kupton duke këmbëngulur në ” interesat dhe shqetësimet legjitime të sigurisë të të gjitha vendeve “.
Minimi i sigurisë së Europës
Qartësia gjithëpërfshirëse e deklaratës së gjatë shkon përtej përsëritjes së thjeshtë të pikave të bisedës së Putinit. Synimi i Pekinit për të punuar me Moskën në minimin e sigurisë së Europës në një moment kur BE-ja ka komunikuar se lufta e Rusisë kundër Ukrainës është një kërcënim “ ekzistencial ” për Europën.
Kina nuk është vetëm e gatshme të sfidojë garancinë e NATO-s për sigurinë e shteteve në Europën Lindore, por edhe rritjen e aktiviteteve të anëtarëve europianoperëndimorë të aleancës në krahun lindor të NATO-s në mbështetje të Ukrainës.
Është domethënëse që takimi i Xi me Putinin erdhi pas vizitës së liderit kinez në Serbi dhe Hungari. Ky udhëtim ishte tregues i drejtimit strategjik të Kinës. Xi vizitoi Serbinë në 25-vjetorin e bombardimit të NATO-s ndaj ambasadës kineze në Beograd, diçka që ai tha se populli kinez nuk do ta harrojë kurrë. Në Hungari, Xi nënshkroi një pakt të ri sigurie, i cili do të lejonte zbatimin e ligjit kinez të kryente patrulla në vend dhe të instalonte pajisje vëzhgimi.
Megjithatë, siç sugjerojnë zbulimet e një numri aneksesh sekrete të paktit, oficerët e policisë kineze mund të përfitojnë nga aranzhimet e udhëtimit të Shengenit dhe të vizitojnë vende të tjera europiane për të kryer “misione sekrete”, duke përfshirë arrestimin e disidentëve dhe kthimin e tyre në Hungari përpara se t’i marrin drejt Kinës.
Deklarata e përbashkët midis Putinit dhe Xi është mjaft e paqartë se infrastruktura strategjike e “aleancave ushtarake” perëndimore perceptohet si një kërcënim për Kinën dhe Rusinë.
Thirrja për krijimin e zonave tampon të përcaktuara lirshëm në periferitë e fuqive bërthamore është befasuese, në atë që bie ndesh me parimin e vetëbesuar të Kinës për mosndërhyrje në punët e brendshme të shteteve dhe bie ndesh me paralajmërimet e përsëritura zakonisht kineze kundër “Luftës së Ftohtë”. Për më tepër, kjo deklaratë tregon gjithashtu se Pekini dhe Moska po hedhin ‘nën autobus’ sovranitetin kombëtar të shteteve më të vogla në mes.
Nuk është e kotë të interpretohet deklarata kino-ruse si legjitimim nga Pekini i pozitës së skajshme të Moskës në Europë, përveç përdorimit të armëve bërthamore.
Nuk është rastësi që menjëherë pas takimit Putin-Xi, ministria ruse e mbrojtjes postoi një projekt-propozim për rishikimin e kufijve detarë të vendit në Detin Baltik lindor. Disa ditë më vonë, në një provë tjetër të vendosmërisë perëndimore, rojet kufitare ruse hoqën dhjetëra bova të lehta që demarkonin kufirin Estoni-Rusi përgjatë lumit Narva.
Ndërsa implikimet e plota të deklaratës së përbashkët do të bëhen më të dukshme në javët dhe muajt e ardhshëm, disa udhëzime ndihmojnë për të hedhur dritë mbi konturet e marrëdhënieve kino-europiane gjatë Luftës së Ftohtë të re.
Së pari, në mes të retorikës reciproke hakmarrëse rreth kufizimeve tregtare, ky është sinjali më i zhurmshëm i Kinës ende se këndvështrimi i saj strategjik është zyrtarisht i përshtatur nga perspektiva e një Lufte të re të Ftohtë me Perëndimin.
Ndërsa Rusia mund të luajë një ” partner të vogël ” në aleancë, është Pekini ai që po ndjek drejtimin e Moskës drejt antagonizmit strategjik pa kompromis me Perëndimin dhe veçanërisht me Bashkimin Europian. Kjo nuk do të thotë se ka besim të madh midis Rusisë dhe Kinës, por logjika e një konfrontimi blloku po mbështet angazhimin e Pekinit për të bashkëpunuar gjithnjë e më ngushtë me Moskën.
Gjesti simbolik i vizitës zyrtare të Putinit në Institutin e Teknologjisë në Harbin, i cili mund të tregojë më shumë akses rus në teknologjinë e mbrojtjes kineze, nuk ka humbur nga vëzhguesit europianë.
Në Luftën e re të Ftohtë, Rusia është më e rëndësishme për udhëheqjen kineze sesa Europa. Rëndësia e marrëdhënieve dypalëshe shkon përtej realitetit të rritjes së komplementariteteve ekonomike dhe shifrave tregtare midis dy gjigantëve euroaziatikë. Deklarata e përbashkët është treguesi më i fortë ende se Kina nuk është kundër krijimit të një aleance ushtarake me Rusinë. Dokumenti përcakton qartë se konfrontimi i bllokut është loja e re në qytet, pavarësisht nga sigurimet kineze për hapjen e mëtejshme ekonomike dhe një ofensivë sharmi ndaj bizneseve europiane.
Në Francë, Xi ofroi vetëm një përgjigje të paqartë për lutjen e Presidentes së Komisionit Europian Ursula von der Leyen për të kufizuar dërgesat e mallrave me përdorim të dyfishtë në Rusi. Pekini, me sa duket, e ka vlerësuar tashmë në “humbjen e Europës” pa dashje si koston e partneritetit të tij me Moskën.
Në Luftën e re të Ftohtë, Europa Lindore dhe Indo-Paqësori janë pjesë e një teatri të bashkuar strategjik euroaziatik. Gjeografikisht, ashtu si Lufta e Ftohtë e shekullit të 20-të, e reja pasqyron logjikën e shtrirë të zonave mbrojtëse të lakueshme. Linjat e prishjes së konfrontimit kino-rus me Perëndimin ndjekin një gradient veri-jug përgjatë masës tokësore të Europës Lindore dhe një gradient jugperëndim-verilindje nga Deti i Kinës Jugore deri në Gadishullin Korean.
Edhe pse Kina ka refuzuar zyrtarisht gjithmonë lidhjet midis krizës së Ukrainës dhe Tajvanit, kjo lidhje tani është më e dukshme se kurrë më parë. Ndërsa një skenar i tillë ndoshta do të jetë i vështirë për t’u gëlltitur për Europën, po bëhet e vështirë të injorohet se Kina do të jetë pjesë e çdo rendi të ardhshëm europian të sigurisë. Europa, duke pasur parasysh mbështetjen e tepruar në sigurinë e SHBA-së, ka më pak hapësirë për lëvizje dhe nuk ka zgjidhje tjetër veçse të afrohet më shumë me Shtetet e Bashkuara.
Europa nuk e ka luksin të mendojë për një pozicion neutral
Siguria e Europës kërkon riorganizim të rëndësishëm të fokusit të saj strategjik
Të ballafaquar me kriza në shkallë të gjerë si migrimi, pabarazia ekonomike, ndryshimet klimatike dhe populizmi, politikëbërësit europianë luftojnë për të formuluar një strategji koherente. Perspektiva e një ekonomie të forcuar ruse dhe konflikti i armatosur i qëndrueshëm në Ukrainë paraqet sfida të reja që i bëjnë thirrje Europës të përmirësojë aftësitë e saj ushtarake dhe të përgatitet seriozisht për një sërë situatash të paparashikuara.
Duket se Moska dhe Pekini janë gati për turbulencat e Luftës së Ftohtë të re. Udhëheqësit europianë ende duhet ta kuptojnë plotësisht realitetin e tij.
Deklarata e përbashkët Kinë-Rusi shënon një mbyllje politike botërore. Përballja e bllokut është një realitet i ri, megjithëse pjesa tjetër e botës përpiqet sa më shumë që të jetë e mundur të shmangë marrjen e anëve. Në mungesë të fuqisë së fortë të konsiderueshme, Europa nuk e ka luksin të mendojë për një pozicion neutral. Ndërvarësia ekonomike me Kinën bëhet më problematike. Politikat e tregtisë dhe sigurisë tani nuk shihen vetëm si të ngatërruara ngushtë, por gjithashtu tregojnë drejtime gjithnjë e më kontradiktore. Përpjekjet aktuale për t’u shkëputur midis ekonomive të Kinës dhe Perëndimit ka të ngjarë të intensifikohen, duke e bërë menaxhimin e konflikteve gjithnjë e më të vështirë.
Ndërsa Perëndimi mund të thyhet nën presionin e krizave të shumta dhe ta shohë vendosmërinë e tij të shtrënguar përmes fushatave të vazhdueshme të dezinformimit të Rusisë dhe Kinës, është e vështirë të parashikohet se çfarë trajektore do të marrë konfrontimi. Në këtë skenar të ri të pasigurt të Luftës së Ftohtë, Europa duhet të marrë parasysh si qëndrimin e një administrate të re të SHBA-së, ashtu edhe pikëpamjet kineze për situata të tilla të paparashikuara.
Kina dhe Shtetet e Bashkuara janë të përgatitura keq për të luftuar një luftë dhe rreziku i përleshjeve në Detin e Kinës Jugore i bën të dyja palët më të përmbajtura. Megjithatë, tendencat përshkallëzuese mbeten dhe pikat e ndezjes po shumohen, ndërsa mekanizmat për të shmangur përshkallëzimin si monitorimi, programet e vëzhgimit të ndërsjellë dhe bisedimet e rregullta ushtarake-ushtarake janë të pakta.
Për Europën, të mbash një ndjenjë optimizmi pragmatik është më e vështirë. Kina dhe Shtetet e Bashkuara mund të mbështeten në precedentin historik për të siguruar bashkëjetesën e tyre si superfuqi dhe për të krijuar, për shembull, versionin e tyre të SALT. Europa, megjithatë, nuk posedon shabllone historike dhe qasja e saj trepalëshe ndaj Kinës – si partner, konkurrent dhe rival – është mjerisht e vjetëruar sepse i mungon krejtësisht një kënd sigurie.
Europa duhet të përballet shpejt me një Kinë që mbështet hapur luftën perandorake të Rusisë dhe punon me Moskën për t’i dhënë fund pranisë së NATO-s në Europën Lindore.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
