Rogelio Gutiérrez, i cili jeton në Kastijë, një zonë e dhunshme e Medelinit verior, çdo ditë rrëkëllen një shishe chirrinchi, një përzierje alkooli, uji dhe sheqeri. Ai i fiton paratë për ta blerë duke ruajtur tavolina dhe karrige në një stendë ushqimi, kur ato janë të mbyllura.
Në mesditë 76-vjeçari, shikimi i të cilit është mjegulluar nga katarakti, ecën ngadalë tre blloqe drejt një shtëpie të gjelbër. Ai i dorëzon 5 pesos (1,40 dollarë) një njeriu të ulur në trotuar. Burri hyn në shtëpi dhe kthehet me një qese të zezë, plastike.
Z. Gutiérrez (jo emri i tij i vërtetë) e mbërthen atë në gjoks, ecën pesë blloqe dhe vendoset poshtë një ure këmbësorësh. Ai e nxjerr shishen dhe ia ngul sytë. Ai nuk mund ta shohë fundin në lëngun pa ngjyrë.
Në shtëpinë e gjelbër është lambiku i preferuar i zotit Gutiérrez, ose bërësi i pijeve alkoolike. Lagjet veriore të Medelinit kanë mijëra, secila e kontrolluar nga një kombo (bandë kriminale). Chirrinchi që pi ai, është niveli më i ulët i pijeve që mund të blini në Medelin.
Lambikët gjithashtu prodhojnë alkoolike të falsifikuara, një pije me aromë glikanxoje, që shërbehet në çdo festë kolumbiane. Disa gjithashtu bëjnë rum dhe uiski. Çdo kombinim kontrollon jo vetëm lambikët në territoret e tyre, por edhe baret dhe dyqanet që shesin alkool të rremë dhe të kontrabanduar. Në Kastijë është e vështirë të gjesh një shishe të ligjshme të alkoolikeve.
Medelin, qyteti i dytë më i madh i Kolumbisë dhe kryeqyteti i departamentit të Antiokisë, është qendra e pijeve alkoolike. Por problemi është i përhapur. Lambikët në periferi të Vilavicencio, në fushat lindore, drejtohen nga guerilët farsë, që refuzuan një marrëveshje paqeje me qeverinë, e nënshkruar në 2016.
Një studim nga Daniel Rico, drejtori i c-Analysis, një konsulencë që këshillon qeveritë dhe firmat si t’i kundërvihen ndërmarrjeve kriminale, thotë se gjysma e alkoolit të shitur në disa qytete është e paligjshme.
Ndërsa qeveria lufton ndërmarrjen, politikat e saj e inkurajojnë atë. Kryesor midis tyre është monopoli i shtetit për distilimin dhe shitjen e alkoolikeve.
Në vitet 1700 Kurora Spanjolle, e etur për të përfituar nga zhurma e kolonive, mori kontrollin e prodhimit të pijeve (që spanjollët kishin sjellë në Amerikën e Jugut).
Qeveria e Kolumbisë e ruajti atë, pas pavarësisë në 1819. Monopoli është i vendosur në kushtetutat e miratuara,që nga viti 1886. Në shekullin e 20-të qeveria e transferoi atë në 32 rajone gjysmë-autonome, të cilat kanë më pak burime të të ardhurave.
Monopoli u jep departamenteve të drejtën të jenë prodhuesit e vetëm të pijeve alkoolike brenda kufijve të tyre. Ata mund të zgjedhin të lejojnë për shitje vetëm markat e tyre të alkooleve, të cilat mund t’i prodhojnë vetë, ose t’i blejnë nga prodhuesit në pronësi të departamenteve të tjera.
Huila, në jug-perëndim, transferon prodhimin e pijes së saj, Doble Anís, në Antioki. Departamentet gjithashtu mund të vendosin taksa dhe tarifa për markat e importuara. Një shembull është Cundinamarca, kryeqyteti i të cilit është Bogota. Monopoli siguron më shumë se një të tretën e të ardhurave të departamenteve.
Pija alkoolike ligjore është e kushtueshme. Një shishe Antioqueño, pija alkoolike e Antiokisë kushton rreth 40 pesos. Nuk është për t’u çuditur, që kontrabanda ia shkurton fitimet pijeve të ligjshme.
Ndryshe nga inputet e trafikantëve të drogës, përbërësit e alkooleve kontrabandë janë të lirë dhe të lehtë për t’u gjetur. Pajisjet e lambikëve përbëhen nga një kovë ose enë e ngjashme dhe një tub.
Kolumbia importon pjesën më të madhe të alkoolit të saj, lëndën e parë, nga Ekuadori, ku është më lirë. Qeveria nuk mban gjurmë të importeve të tilla. Blerësit brenda Kolumbisë mund ta marrin atë nga Mercado Libre, një treg në internet, ose nga prodhuesit e parfumeve.
Disa lambikë në Kastijë e blejnë atë nga El Arriero, një dyqan në Medelinin qendror, që shet vajra aromaterapie. Disa alkoole vijnë nga punëtorët në prodhuesit e departamenteve, të cilët ua shesin kontrabandistëve tinëzisht.
Mbledhësit e mbeturinave sigurojnë shishet. Ata shesin mbetjet që i gjejnë jashtë lokaleve te “kompanitë e riciklimit”, të cilat i pastrojnë dhe i shesin ato tek kontrabanda.
Qindra dyqane që kujdesen për lambikët, i mbushin trotuaret e Medelinit verior me thasë shihesh, me etiketat e uiskit Antioqueño, Old Parr dhe Buchanan. Ato kushtojnë jo më shumë se 500 pesos secila.
Lambikët i mbajnë bosh për aq kohë sa të jetë e mundur. Nëse policia i zbulon, nuk ka ndodhur asnjë krim, thotë një ish-zyrtar që hetoi tregun kontrabandë, në Medelin.
Lambikët janë më të ngarkuar në netët e fundjavës. Miksologët e tyre përgatisin gjithçka që kërkojnë baret vendase. Receta për alkooliket është e thjeshtë: dy pjesë ujë çezme në një pjesë të alkoolit, plus disa thelpinj glikanxoje (gjithashtu në dispozicion nga El Arriero).
Uiski është më i komplikuar. Mixologët futin alkoolin me aromë druri duke lagur në të një çorape të mbushur me tallash, thotë z. Rico. Higjiena nuk është një përparësi. Kanaçet e tualeteve dhe tualetet shërbejnë si kazanë përzierës.
Lambikët lëvizin çdo disa ditë për të shmangur zbulimin. Disa marrin vendbanim të përkohshëm në shtëpi ose dyqane, banorët e të cilave paguhen. Në komunën e katërt të Medelinir, lagjja që përshkon Kastijën, banorët mund të shiheshin dalë nga restorant me pula të skuqura, me qese plastike plot me shishe alkooli, jo me krahë apo kofshë.
Të paktën 26 njerëz vdiqën në vitin 2020 nga pirja e alkoolit të falsifikuar, raporton studimi i z. Rico. Megjithëse kombinohen ndonjëherë me metanol, i cili mund të shkaktojë verbëri dhe vdekje, ata gjithnjë e më shumë përdorin etanol të pijshëm, për të shmangur tërheqjen e vëmendjes.
Kolumbia ka shumë pak polici për të çmontuar mijëra lambikë në Medelin, Bogota dhe qytete të tjera. Zyrtarët lokalë dhe të departamenteve marrin ryshfet për të rihapur baret, që policia mbyll për shitjen e pijeve ilegale.
Z. Gutiérrez nuk trazohet se chirrinchi që pi, është i paligjshëm. Ai nuk mund ta përballonte ndryshe, thotë ai. Por industria e pijeve të dyshimta, e cila inkurajohet nga monopolet e vjetruara të Kolumbisë, po vë në rrezik shëndetin e tij. Përkundrazi, kontrabanda lulëzon.
Burimi: The Economist/ Përktheu: Gazeta “Si”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
