.png)
Kur Emmanuel Macron i quajti zgjedhjet shokuese pas fitores së ekstremit të djathtë francez në zgjedhjet evropiane të 9 qershorit, ai luajti një nga fushatat elektorale më të shkurtra dhe me rrezikshmëri të lartë në historinë e vendit tonë. Në një moment kur e djathta ekstreme sapo kishte fituar një numër rekord vendesh në parlamentin evropian, akti i njëanshëm dhe i pamatur i presidentit – vendosja për të shpërndarë parlamentin tre vjet përpara se të mbaheshin zgjedhjet – e zhyti vendin në frikë dhe pasiguri.
Macron sigurisht që nuk po mbështetej tek e majta duke formuar një aleancë të re të quajtur Fronti i Ri Popullor (NFP) dhe duke vendosur një program solid në kohë rekord për të konkurruar në zgjedhje. Në fund, mjaft votues u mobilizuan kundër së djathtës ekstreme si një kërcënim për republikën dhe zgjedhjet çuan në konsolidimin e tre blloqeve parlamentare në asamblenë kombëtare. NFP doli e para, duke mposhtur aleancën e qendrës së djathtë të Macron, Ansamblin, në vendin e dytë. Partia e ekstremit të djathtë Rassemblement National (Tubimi Kombetar) i Marine Le Pen u rendit e treta.
Fitorja e papritur e aleancës së majtë solli një ndjenjë të re shprese dhe lehtësimi në të gjithë vendin. Megjithatë, një muaj më vonë, miliona francezë po ndihen të zhgënjyer, teksa Macron po shijon lavdinë e Lojërave Olimpike të Parisit. Disa sindikata dhe organizata të shoqërisë civile kanë bërë thirrje që atëherë për greve dhe demonstrata.
Presidenti po kryen një pengesë politike, duke shkuar kundër vullnetit të popullit duke refuzuar të pranojë se kryeministri i ardhshëm duhet të vijë nga e majta. Në çdo demokraci parlamentare, forca politike me përfaqësuesit më të zgjedhur lejohet të formojë dhe udhëheqë një qeveri. Ky nuk është rasti në Francë, një anomali në një rajon që karakterizohet kryesisht nga demokracitë parlamentare si MB, Spanja dhe Gjermania.
Franca mund të mësojë dhe të përsërisë shumë nga vendet, parlamentet e të cilave kanë më shumë peshë në sistemin politik. Pasi kam bërë fushatë në zgjedhjet franceze për të përfaqësuar votuesit francezë që jetojnë në Evropën veriore, ndiej fuqimisht se duhet të marrim më shumë frymëzim nga modelet elektorale në demokracitë e tjera evropiane.
Përgjatë historisë, Franca ka modifikuar regjimin e saj, duke filluar nga Republika e saj e Parë gjatë Revolucionit Francez deri në Republikën e Pestë aktuale. Epoka e errët e kolaboracionizmit të Vichy-t me Gjermaninë naziste i dha fund Republikës së Tretë në vitin 1940. Republika e Katërt, një vazhdim i së Tretës, vuajti shumë nga të njëjtat çështje. Ajo u karakterizua nga një periudhë e paqëndrueshmërisë së madhe politike (24 qeveri midis 1946 dhe 1958) dhe ndarjeve në rritje rreth sundimit kolonial në Algjeri. De Gaulle, i cili kishte udhëhequr forcat franceze të lira në Luftën e Dytë Botërore, u bë president i përkohshëm i Francës në vitin 1944. Në vitin 1946 ai parashtroi plane për një kushtetutë të re, me fuqi ekzekutive më të forta që do t’i lejonin presidentit të qeverisë mbi ndarjet partiake. Në vitin 1958 kushtetuta e Republikës së Pestë u miratua me referendum dhe De Gaulle u zgjodh president më vonë atë vit. Ai mbajti një kontroll të fortë mbi vendin për dekadën pasuese.
Por përqendrimi dhe personifikimi i pushtetit që karakterizon sistemin aktual presidencial të Francës, megjithëse i dobishëm kur De Gaulle e themeloi atë në 1958, tani po e vendos vendin në një krizë demokratike.
Macron, që kur u zgjodh për herë të parë në vitin 2017, i ka shtyrë kufijtë e pushtetit presidencial në një ekstrem.
Sjellja e tij me të drejtë është përshkruar si “neo-Bonapartiste” në lidhje me Napoleonin. Sjellja e tij politike, e manifestuar në lojën e tij me zgjedhjet, inkurajohet nga vetë natyra e Republikës së Pestë, siç vërejti me mjerim ish-presidenti François Mitterrand në librin e tij The Permanent Coup d’État në 1964. Shpërndarja e asamblesë kombëtare dhe nxitja e zgjedhjeve përpara përfundimit tw mandatit normal pesëvjeçar është një privilegj që i jep presidentit me nenin 12 të kushtetutës aktuale.
Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë urgjente për të ndërtuar një republikë të re. Një republikë që nuk do të mbështetej në tekat e presidentit të saj, por një republikë që do t’i jepte shumë më tepër peshë parlamentit, një republikë që do të ishte më proporcionale dhe më e përgjegjshme ndaj popullit të saj. Erozioni i demokracisë në Republikën e Pestë që po nxit këtë rritje fashiste duhet të zëvendësohet nga mençuria e turmave të mishëruara në regjimet parlamentare.
Kuadri institucional i Francës duhet të ndryshojë. Por vetëm ndryshimi institucional nuk do të mjaftojë. Që rinovimi demokratik i Francës të jetë i qëndrueshëm dhe për të shmangur ardhjen në pushtet të ekstremit të djathtë, e majta do të duhet të tregojë se mund të përmirësojë vërtet jetën e njerëzve me masa kryesore si rritja e pagës minimale, investimi në spitalet dhe shkollat tona
Ajo gjithashtu do të duhet të riafirmojë lidhjen e saj me vlerat e tolerancës, përfshirjes dhe solidaritetit dhe të luftojë ideologjinë e urrejtjes dhe ndarjes së ekstremit të djathtë, e cila po përhapet në diskursin politik dhe në media. Perandoria e miliarderit radikal të djathtë Vincent Bolloré, e cila përfshin TV, radio dhe media të tilla si CNews, Europe 1 dhe Journal du Dimanche, ka nevojë urgjente për rregullim të mëtejshëm pavarësisht një vendimi të fundit të rregullatorit francez të medias që kufizon grupin Vivendi. Zbulimet e planit Pericles të miliarderit të ekstremit të djathtë Pierre-Edouard Stérin për të rrëmbyer media si Marianne në mbështetje të partisë së Le Pen tregojnë se çështja e oligarkëve të pazgjedhur të etur për të ndihmuar përparimin e ekstremit të djathtë nuk mund të ishte më urgjente.
Sot, pritshmëritë e votuesve francezë, aktorëve të shoqërisë civile dhe sindikatave janë të larta. Sipas sistemit aktual, i takon presidentit të thërrasë liderët e partive përbërëse të NFP, të njohë fitoren e tyre dhe t’i ftojë ata të formojnë një qeveri nën Lucie Castets. E majta gjithashtu do të duhet të lërë mënjanë mosmarrëveshjet dhe egot dhe të pranojë të vazhdojë të punojë së bashku nën një front të bashkuar.
Çdo skenar tjetër, pa dyshim, do t’i hapte rrugën një fitoreje të ekstremit të djathtë në zgjedhjet e ardhshme presidenciale në 2027. Ne kemi një dritare të vogël mundësie për të sjellë ndryshime institucionale dhe sociale. Le ta hapim atë. theguardian/ Pershtati ne shqip: Gazeta ‘Si’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
