.png)
Gazeta Si – Protestat në Nepal, të cilat javën e kaluar çuan në përmbysjen e qeverisë dhe emërimin e një qeverie të re të përkohshme të udhëhequr nga ish-kryetarja e Gjykatës, Sushila Karki, janë të fundit në një seri kryengritjesh antiqeveritare që kanë prekur disa vende në Azinë Jugore dhe Juglindore vitet e fundit, kryesisht Bangladeshin, Indonezinë dhe Sri Lankën.
Të gjitha këto protesta kanë pasur shumë elementë të përbashkët, aq sa shumë media i kanë grupuar ato së bashku si një fenomen i vetëm dhe disa madje kanë folur për një “Pranverë Aziatike” (një referencë për Pranverën Arabe, një lëvizje proteste popullore që filloi në vitin 2011 dhe u përpoq të përmbyste shumë qeveri në Lindjen e Mesme).
Është një krahasim i guximshëm, por të përbashkëtat midis kryengritjeve të ndryshme aziatike janë domethënëse.
Para së gjithash, ato janë protesta të të rinjve. Në Nepal, u fol për protesta nga “Gen Z”, “Gjenerata Z”, që përfshin njerëz të lindur midis viteve 1997 dhe 2012, sepse shumë nga protestuesit ishin shumë të rinj, dhe disa kishin dalë në rrugë të veshur me uniforma shkollore.
Në vitin 2022, dhjetëra mijëra të rinj protestuan në Kolombo, kryeqytetin tregtar të Sri Lankës, duke e detyruar presidentin Gotabaya Rajapaksa të largohej dhe të jepte dorëheqjen.
Dy vjet më vonë, midis korrikut dhe gushtit 2024, studentët e universitetit udhëhoqën protestat në Bangladesh, ku protestuesit e detyruan kryeministren autoritare Sheikh Hasina të jepte dorëheqjen dhe të largohej nga vendi.
Indonezia mund të kishte ndjekur një rrugë të ngjashme: në gusht të këtij viti, mijëra të rinj filluan të protestonin kundër qeverisë së Presidentit autoritar Praboëo Subianto, i cili, megjithatë, arriti të mbante kontrollin e situatës falë mbështetjes së ushtrisë dhe ka filluar të konsolidojë përsëri pushtetin e tij ditët e fundit.
Fakti që protestat janë kryesisht të rinj, është pjesërisht pasojë e demografisë: në Azi, mosha mesatare, e cila e ndan popullsinë në dy, është 31 vjeç; në Nepal dhe Bangladesh është rreth 25 vjeç, në Indonezi është 30 vjeç, në Sri Lanka është 32 vjeç. Të rinjtë janë të shumtë, politikisht aktivë dhe përbëjnë një forcë të rëndësishme politike.
Për më tepër, në të katër vendet, të rinjtë protestuan kundër një klase sunduese që perceptohej si e plakur, e korruptuar dhe joefektive. Protestat gjithmonë nxiteshin nga një ngjarje e perceptuar si korrupsion ose abuzim i tepruar.
Në Nepal, qeveria donte të mbyllte disa media sociale, pasi kritikat dhe memet rreth jetës së pasur të familjeve të politikanëve filluan të përhapeshin në internet.
Në Sri Lanka, protestat filluan për shkak të një krize ekonomike që po shkaktonte ndërprerje të energjisë elektrike dhe mungesa të ushqimit dhe karburantit.
Në Bangladesh, shkaku ishte një ligj që do të favorizonte njerëzit e lidhur me partinë në pushtet në marrjen e pozicioneve në administratën publike.
Në Indonezi, protestat filluan kur parlamentarët i dhanë vetes një pagesë mujore prej 3,000 dollarësh, një shumë e madhe për vendin. Udhëheqësit e rrëzuar të Nepalit, Sri Lankës dhe Bangladeshit ishin të gjithë mbi 70 vjeç.
Në të katër vendet, kur filluan protestat, ekonomia po vuante, ekonomia informale (domethënë, puna e padeklaruar) ishte e përhapur dhe papunësia e të rinjve ishte e lartë – të gjitha këto kontribuan në zemërimin e shumë banorëve.
Pavarësisht ngjashmërive të shumta, secila prej këtyre protestave padyshim ka arsye dhe rrethana shumë specifike, dhe secila ka pasur rezultate të ndryshme.
Në Nepal, është ende shumë herët për të ditur se çfarë do të ndodhë, ndërsa në Indonezi qeveria nuk ka rënë, por presidenti ka premtuar të eliminojë dietat për parlamentarët.
Në Bangladesh, pas protestave, ekonomisti fitues i Çmimit Nobel, Muhammad Yunus, u emërua kryeministër i përkohshëm.
Në gusht të këtij viti, pas muajsh pritjeje dhe disa polemikash, Yunus njoftoi se zgjedhjet e reja duhet të mbahen në shkurt 2026.
Në Sri Lanka, zgjedhjet u mbajtën në vitin 2024: Anura Kumara Dissanayake, një politikane 50-vjeçare që premtoi të eliminonte korrupsionin dhe të ringjallte ekonominë, fitoi. Vitin e kaluar, vendi përjetoi një rritje të fortë, por kjo mund të ngadalësohet disi këtë vit.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
