Ukraina nuk do të futet në NATO kur Presidenti Biden dhe udhëheqësit e aleancës perëndimore të mblidhen në Lituani duke filluar nga e marta(11 korrik).
As Suedia nuk ka të ngjarë, pranimi i saj është ende i bllokuar nga një anëtar i vetëm: Turqia.
Prej muajsh kanë nisur negociatat që supozohej të përfundonin në kohën kur 31 vendet e NATO-s – përfshirë vendin më të ri Finlandën – të takohen në samitin në Vilnius, një qytet me një histori të gjatë të dominimit rus dhe sovjetik.
Fakti që asnjë nga këto nuk është zgjidhur ende, edhe pse bisedimet e furishme vazhdojnë mes aleancës, nënvizon se si uniteti i NATO-s që zoti Biden feston në çdo hap po bëhet më i vështirë për t’u mbajtur ndërsa lufta vazhdon.
Aleanca punon me konsensus, duke zemëruar gjithnjë e më shumë anëtarët e saj më të mëdhenj, të cilët furnizojnë pjesën më të madhe të buxhetit. Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, i cili e ka kaluar javën e kaluar mes kryeqyteteve të NATO-s për të mbledhur mbështetje, ka kërcënuar se do ta anashkalojë ngjarjen nëse anëtarët nuk bëjnë përparim të rëndësishëm në krijimin e një angazhimi të qartë se si dhe kur do të ndahet në aleancën perëndimore.
Ai ka marrë pjesë në një seri takimesh kritike për vazhdimin e ndihmës në luftën kundër Rusisë, kështu që nëse e humbet këtë, do të jetë provë vizuale e një shkeljeje.
Në një intervistë të transmetuar në CNN të dielën , zoti Biden tha për Ukrainën, “Unë nuk mendoj se është gati për anëtarësim në NATO”. Ai më pas pranoi një frikë të gjatë dhe më të thellë: se pranimi i Ukrainës tani, duke pasur parasysh angazhimin e NATO-s për mbrojtjen kolektive, do të siguronte se “ne jemi në luftë me Rusinë”. Ky është një argument që presidenti e ka thënë për 15 muaj.
Gjermania pajtohet me zotin Biden, por disa vende të ish-bllokut sovjetik tani në NATO nuk pajtohen, duke thënë se Ukraina do të sillte një nga vendet më të forta dhe më të testuara nga beteja në Evropë në aleancë dhe se ajo meriton hyrjen tani ose sapo të ketë një armëpushim.
Pranimi i Suedisë duket shumë më afër. Por presidenti i Turqisë, Rexhep Tajip Erdogan, lideri i NATO-s që flirton më hapur me Rusinë dhe blen armët e saj, mezi ka lëvizur në kundërshtimet e tij dhe zyrtarë të disa vendeve të NATO-s thonë se ata supozojnë se ai po trondit Perëndimin për një shpërblim më të madh të ndihmës.
Zoti Biden, i cili mbërrin në Vilnius të hënën mbrëma(10 korrik) bisedoi me të në telefon të dielën. Në një përshkrim të shkurtër, Shtëpia e Bardhë tha, me njëfarë nënvlerësimi, se Biden i tha Erdogan për “dëshirën e tij për të mirëpritur Suedinë në NATO sa më shpejt të jetë e mundur”.
E gjithë kjo do të ishte mjaft e ndërlikuar për t’u trajtuar në një samit dy-ditor, pikërisht në momentin që liderët evropianë po përpiqen për ta kthyer NATO-n edhe një herë në atë që ishte dikur: një forcë e vërtetë luftarake që stërvit dhe patrullon.
Por mosmarrëveshjet e anëtarësimit mund të errësohen nga shqetësimet e reja se kundërofensiva e shumëpritur ukrainase është bllokuar dhe se Kievit mund t’i mbarojnë municionet – një nga disa skenarë që zyrtarët e inteligjencës amerikane thonë se Presidenti Vladimir Putin i Rusisë po mendon të bëjë.
Biden ka autorizuar dërgesën e municioneve thërrmuese , të diskutueshme brenda aleancës, për të mbushur boshllëkun derisa të prodhohen më shumë predha për artilerinë ukrainase.
Biden dhe këshilltari i tij për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan, deklaruan se aleatët e SHBA-së do të ndiqnin vendimin, madje edhe ata që kanë nënshkruar Konventën 15-vjeçare për Municionet Thërrmuese, e cila ndalon prodhimin, shitjen ose përdorimin të armëve.
Privatisht, ndihmësit e Biden sugjerojnë se vendet që nënshkruan traktatin – përfshirë Britaninë, Francën dhe Gjermaninë – ndjehen të lehtësuar fshehurazi që Shtetet e Bashkuara po i dërgojnë në Ukrainë, sepse kanë frikë se municionet thërrmuese, pavarësisht nga rreziqet, janë e vetmja mundësi.
Z. Sullivan vuri në dukje të premten se nënshkruesit e traktatit nuk mund t’i dërgojnë ato në Ukrainë ose të ndihmojnë Shtetet e Bashkuara për ta bërë këtë, por ai tha se ata nuk e kundërshtuan me zë vendimin e Biden. Në fakt, Biden ka marrë më shumë kritika nga disa anëtarë të partisë së tij sesa nga anëtarët e traktatit.
Çështja se çfarë saktësisht t’i premtohet Ukrainës do të jetë pyetja më shqetësuese në samit.
Ukraina dhe aleatët e Evropës Qendrore, veçanërisht ata në kufi me Rusinë, thonë se duan që Ukrainës t’i premtohet anëtarësimi i menjëhershëm sapo të ndalojnë luftimet.
Shtetet e Bashkuara, Gjermania, Holanda dhe vende të tjera e refuzojnë këtë qasje. Ata këmbëngulin se Ukraina duhet të ndërmarrë reforma të tjera të sistemeve të saj politike, financiare dhe gjyqësore për t’u kualifikuar për anëtarësim.
Ajo që ka rëndësi tani, thonë ata, është ndihma praktike në afat të mesëm – të angazhohemi për të mbështetur Ukrainën ushtarakisht dhe financiarisht përmes zgjedhjeve presidenciale amerikane dhe më gjerë.
Biden tha muajin e kaluar se nuk do të ketë “asnjë rrugë të shkurtër” për hyrjen e Ukrainës në NATO, edhe pas luftës.
Mund të duket thjesht një argument për finesën e gjuhës diplomatike, por që ky samit të ketë sukses, ai duhet të demonstrojë unitet transatlantik në mbështetjen e përpjekjeve të Kievit për të dëbuar forcat ruse – dhe në frenimin e një pushtimi të ri nëse negociohet një lloj armëpushimi.
Putin po shikon për të çara dhe Zelensky ka nevojë për diçka inkurajuese për të sjellë në shtëpi në mes të një lufte të gjatë dhe një kundërofensivë të rëndë, me viktima të rënda.
Pavarësisht se si përpunohet formulimi, zyrtarët e NATO-s thonë se një tjetër element kyç i samitit do të jetë një demonstrim i mbështetjes praktike për Ukrainën. Putin, kanë argumentuar disa liderë të NATO-s, beson se angazhimi i Evropës do të jetë i dukshëm – dhe kjo, e kombinuar me një avantazh municioni, do të çonte përfundimisht në humbjen e Ukrainës.
Pra, dy ditët e ardhshme do të jenë të mbushura me premtime, të organizuara nën një zotim të përgjithshëm të lëshuar nga disa vende – ndoshta G7 ose një grup më i vogël i njohur si Quad (Shtetet e Bashkuara, Britania, Gjermania dhe Franca). Shpresa është që të lëshohet një dokument i tillë me zotimet në Vilnius.
Dokumenti ka për qëllim t’i sigurojë Ukrainës angazhime serioze të sigurisë për një afat të gjatë, edhe nëse ajo nuk arrin garancinë e sigurisë për anëtarësimin e plotë në NATO. Kjo do të thotë ofrimin e armëve dhe trajnimeve moderne që do të siguronin që Ukraina të jetë aq mirë e armatosur sa Rusia nuk do të përpiqet kurrë ta pushtojë atë në të ardhmen.
Camille Grand, një ish-zyrtare e lartë e NATO-s tani me Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, tha se sfida do të ishte shmangia e “thjesht përsëritjes së premtimeve të paqarta të së kaluarës. Ne duhet të kundërshtojmë nocionin se nëse keni një konflikt të ngrirë, nuk jeni të mirëpritur.”
Do të ketë një akt tjetër madhor, nëse simbolik: marrëdhëniet e Ukrainës me NATO-n do të përmirësohen në “statusin e këshillit”, që do të thotë se për çështjet kyçe, Ukraina do të jetë në gjendje të ulet me 31 shtetet anëtare si e barabartë, pa Hungarinë, për shembull, në gjendje të bllokojë pjesëmarrjen e saj. Rusia dikur e mbajti atë status derisa aneksoi Krimenë; dhënia e saj në Ukrainë është një mesazh i qartë për Putin.
Samiti do të miratojë gjithashtu një premtim të ri për shpenzimet e mbrojtjes për aleancën, për të zëvendësuar atë të rënë dakord në 2014, i cili synonte që aleatët të shpenzonin 2 për qind të prodhimit të brendshëm bruto për ushtrinë, duke përfshirë 20 për qind të atij për pajisje. Shifrat e fundit tregojnë se vetëm 11 nga 31 anëtarët e kanë arritur këtë qëllim.
Burimi: New York Times/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
