Mjalti i rrallë, çuditërisht i hidhur i Italisë

Mjalti Corbezzolo mashtron qiellzën. Në vend të ëmbëlsisë që mund të pritej, ky mjaltë jashtëzakonisht i rrallë, i bwrw në malet e ishullit italian të Sardenjës, është çuditërisht i hidhur. Bletarët nomadë kanë ngritur koshere bletësh në rajon për të mbledhur këtë ‘ëmbëlsirë aromatike’, që rrjedh nga lulet e bardha në formë zile të pemës së luleshtrydhes së egër, për më shumë se 2000 vjet.

Avokati dhe filozofi Marcus Tullius Cicero (106-43 pes) përmendi mjaltin në akuzën e tij të një qytetari romak të akuzuar për vrasje në Nora të Sardenjës. “Omne quod Sardenja fert, homines et res, mala est! Etiam mel quod ea insula abundat, amarum est! (Gjithçka që prodhon ishulli i Sardenjës, njerëzit dhe gjërat, është e keqe!)”, tha ai. “Edhe mjalti, i bollshëm në atë ishull, është i hidhur!”

Ndoshta Ciceroni nuk e dinte se përtej hidhësisë së tij, mjalti corbezzolo është i mbushur me lëndë ushqyese. I pasur me vitamina dhe minerale, me veti anti-inflamatore, është vlerësuar nga breza pas brezi në një ishull të njohur për jetëgjatësinë dukshëm të gjatë të banorëve të tij, shumë prej të cilëve jetojnë deri në më shumë se 100 vjet.

I përdorur në mjekësinë tradicionale si nxitës gjumi, qetësues i kollës dhe kundër diarresë, falë vetive të tij anti-inflamatore, mund të jetë edhe antitumoral: Një studim i vitit 2019 i kryer nga studiues në Universitetin Politeknik të Marche dhe Universitetet. i Vigo dhe Granada në Spanjë, botuar në Journal of Functional Foods, arriti në përfundimin se mjalti corbezzolo redukton rritjen dhe ndarjen e qelizave të kancerit të zorrës së trashë të rritura në laborator.

Legjenda e pemës së corbezzolo, e njohur si pema e luleshtrydhes për frutat e saj të kuqërremtë në portokalli, me madhësi luleshtrydhe, shfaqet për herë të parë në Librin e Ditëve, eksplorimi i Ovidit për kalendarin e lashtë romak, shkruar në fillim të shekullit të 1-të të erës sonë. Sipas Ovidit, Dea Carna, perëndeshë romake dhe mbrojtëse e shëndetit dhe vitalitetit, shpëtoi trashëgimtarin e porsalindur të qytetit të lashtë latin të Alba Longa, duke goditur derën e shtëpisë së fëmijës tre herë me degën e një peme luleshtrydhe.

Mjalti Corbezzolo merret nga lulëzimi vjeshtor i pemës së luleshtrydhes

Autori romak, natyralisti dhe filozofi Plini the Elder i dha shkurres së egër emrin e saj botanik, Arbutus Unedo. Me sa duket jo një adhurues i frutave të tharta, Plini e quajti atë sipas shprehjes latine Unum edo: “Unë do të ha vetëm një”.

Prodhimi i mjaltit Corbezzolo u themelua mirë në ishull nga Mesjeta. Eleanor of Arborea (1347-1404 e.s.), një nga gjykatësit më të fuqishëm të epokës, urdhëroi gjoba të rënda dhe, në skenarët më të keq, amputim të veshit për vjedhjen e koshereve të bletëve që mbledhin corbezzolo, në kodin ligjor Carta de Logu.

Pema e luleshtrydhes rritet e egër në të gjithë pellgun e Mesdheut, Evropën Perëndimore dhe madje edhe Irlandën, megjithëse Sardenja mban rekordin për prodhimin e mjaltit corbezzolo.

Frutat e corbezzolo-s piqen ngadalë, duke ndryshuar ngjyrën disa herë gjatë procesit, nga e verdha në portokalli në të kuqe të pjekur. Por janë lulet e bardha të buta të ëmbla të pemëve të cilat lulëzojnë nga tetori deri në dhjetor që bletët pjalmojnë dhe nektarin e të cilave shndërrojnë në një mjaltë me një profil të jashtëzakonshëm shije që përmbledh aromat dhe shijet e Sardenjës.

Petalet e luleve shpalosen ngadalë, një proces delikat që një shi i fortë mund ta ndalojë lehtësisht. Dhe për shkak se lulëzimi ndodh në fund të vjeshtës, kur moti mund të jetë i ftohtë, me shi dhe me erë, bletët ndonjëherë përpiqen të dalin nga kosheret e tyre për të mbledhur nektarin e çmuar. Lulet në formë zile prodhojnë rreth gjysmën e më shumë nektar sa lulet e tjera, kështu që bletët duhet të punojnë shumë për të mbledhur mjaftueshëm. Këta tre faktorë kryesorë e bëjnë mjaltin corbezzolo aq të çmuar sa është e vështirë të gjendet jashtë Sardenjës.

Askush nuk e di saktësisht se çfarë i jep mjaltit shijen e tij unike të hidhur, megjithëse disa besojnë se kjo është për shkak të pranisë së glikozidit arbutin (një molekulë që lidhet me sheqernat në bimë) në nektarin e luleve të pemës së luleshtrydhes.

Mjalti me profil kompleks si corbezzolo mund të analizohet ashtu si një somelier analizon një verë të mirë. Në të vërtetë, Italia është shtëpia e një regjistruesi kombëtar të somelierëve të mjaltit, të trajnuar nga Albo Nazionale degli Esperti në Bolonja në Analisi Sensoriale del Miele, Regjistri Kombëtar i Ekspertëve në Analizën Sensore të Mjaltit. Përtej hidhësisë së tij, mjalti corbezzolo përmban nota të mprehta të uthullës balsamike, lëngut të pishës, lëkurës dhe kafesë. Shpesh i shtohet kafesë për të përmirësuar aromën e hidhur të pijes.

Dhe ashtu si një verë e mirë, ajo gjithashtu shoqërohet në mënyrë të përkryer me disa pjata tradicionale të vendit.

“Për një shije të paharrueshme, provohet me djathë deleje dhe Cannonau Nepenthe, një verë e kuqe e prodhuar në provincën e Nuoro në Sardenja qendrore-perëndimore”, tha Fabio Pibiri, një importues verë në Çikago nga Sardenja.

“Miele corbezzolo [mjalti corbezzolo] është një produkt magjepsës dhe unik dhe një pjesë integrale e kulturës ushqimore të Sardenjës që ia vlen të kërkohet”, tha Letitia Clark, autore e Mjaltit të hidhur: Tregime dhe Receta nga Sardenja.

Në majë të maleve të Sardenjës, bletarët nomadë ngritën koshere bletësh për të mbledhur mjaltë

Poeti i famshëm italian Giovanni Pascoli vuri në dukje ngjyrat e flamurit italian në vetë pemën e korbezzolo-s, gjethet jeshile, me shkëlqim, lulet e bardha, manaferrat e kuqe dhe kujtoi luftën e tij për të lulëzuar në majat e maleve me erë në Odën e tij të vitit 1906 për Corbezzolo-n:

“O verde albero italico, il tuo maggio è nella bruma: s’anche tutto muora, tu il giovanile gonfalon selvaggio, spieghi alla bora.” “O pemë e gjelbër italiane, muaji yt maj është në mjegull: edhe sikur të vdesë çdo gjë tjetër, ti, flamuri i egër rinor, shpalosju erës veriore”.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.