.png)
Nga Gazeta Si– Mikrobioma në vaginë ka marrë më pak vëmendje sesa mikrobioma në zorrë, por një mikrobiomë vaginale e ekuilibruar mirë mund të ndihmojë në mbrojtjen e shëndetit të përgjithshëm.
Brenda vaginës është një ekosistem delikat, i përbërë nga mijëra lloje të ndryshme bakteresh, kërpudhash dhe virusesh që shtyhen së bashku, duke konkurruar për lëndë ushqyese dhe hapësirë.
Disa nga bakteret që jetojnë në vaginë mund të luajnë një rol çuditërisht pozitiv në mirëqenien më të gjerë, nga parandalimi i sëmundjeve deri te përmirësimi i rezultateve të shtatzënisë. Kur bakteret e njohura si Lactobacillus janë të bollshme, rreziku i infertilitetit, abortit, lindjes së parakohshme dhe madje edhe kancerit të qafës së mitrës zvogëlohet.
Shkencëtarët tani po garojnë për të zhvilluar teste dhe trajtime diagnostikuese për të menaxhuar më mirë këto mikroorganizma jetësorë. Nëse realizohet, kjo epokë e re e mjekësisë së personalizuar mund të revolucionarizojë kujdesin shëndetësor riprodhues.
Si e parashikon saktësisht mikrobioma vaginale shëndetin dhe çfarë mund të bëhet për ta mbrojtur atë?
Gjatë fëmijërisë, mikrobioma vaginale tenton të dominohet nga bakteret që lulëzojnë në kushte me pak oksigjen, të njohura si mikrobe anaerobe. Megjithatë, rritja e estrogjenit që ndodh gjatë pubertetit krijon mjedisin e përsosur për një familje tjetër bakteresh të quajtur Lactobacillus për t’u vendosur.
Laktobacillus është vecanërisht i dobishëm për shëndetin. Në numër të mjaftueshëm, prania e tyre mbron nga infeksionet duke ndaluar patogjenët e dëmshëm të futen në vaginë.
“Ato i zhvendosin patogjenët, duke konkurruar me ta për lëndë ushqyese dhe hapësirë”, thotë Chrysi Sergaki, drejtuese në Agjencinë Rregullatore të Barnave dhe Produkteve të Kujdesit Shëndetësor (MHRA) të Mbretërisë së Bashkuar.
Laktobacillus gjithashtu prodhon acid laktik, i cili e bën vaginën një habitat më pak mikpritës për patogjenët.
“Kjo e bën atë një mjedis armiqësor për mikrobet e dëmshme, kështu që mikrobet nuk guxojnë të shkojnë atje”, thotë Sergaki, duke shtuar se Laktobacillus gjithashtu mund të rregullojë përgjigjet imune lokale për t’u mbrojtur nga infeksioni dhe të prodhojnë antibiotikë natyralë, kështu që ato në thelb mund të vrasin baktere të tjera që përpiqen të hyjnë.
Ana tjetër e medaljes është se nëse mikrobioma vaginale shqetësohet dhe Lactobacillus humbet, në një çekuilibër të njohur si disbiozë vaginale, atëherë infeksionet oportuniste si vaginoza bakteriale (BV), kandilia dhe infeksionet e traktit urinar (UTI) bëhen më të mundshme.
Për më tepër, nëse një grua është seksualisht aktive, disbioza vaginale e bën atë më të rrezikuar nga kontraktimi i infeksioneve seksualisht të transmetueshme (IST). Për shembull, gratë me nivele më të ulëta të Lactobacillus janë më të rrezikuara nga HIV.
“Në Cape Toën në Afrikën e Jugut, shkalla e HIV është midis 20-30%, megjithatë disa punonjëse seksi duket se kanë fat dhe shmangin infeksionin”, thotë Laura Goodfellow, lektore klinike në shëndetin e grave dhe fëmijëve në Universitetin e Liverpoolit.
“Rezulton se mundësia e marrjes së HIV si punonjëse seksi në Afrikë lidhet me atë që po ndodh me mikrobiotën e vaginës, dhe nëse kanë një përqindje më të ulët të Lactobacillus, kanë një shans më të lartë për t’u infektuar me HIV.”
Gratë me nivele më të ulëta të Lactobacillus janë gjithashtu në rrezik më të madh për t’u infektuar me virusin e papillomës njerëzore (HPV), shkaku kryesor i kancerit të qafës së mitrës, vulvës dhe vaginës.
Gratë me disbiozë vaginale kërkojnë më shumë kohë për të pastruar infeksionet HPV dhe kanë një shans më të lartë që një infeksion të shndërrohet në kancer të qafës së mitrës.
“Mikrobioma është si një pyll,” thotë Goodfellow.
“Në një pyll të shëndetshëm, nëse hidhni disa fara në tokë, ato nuk do të rriten sepse atje tashmë ekziston një ekosistem i shëndetshëm. Por nëse mikrobioma që është atje nuk është aq mirë e vendosur, atëherë bakteret ose viruset e këqija mund të rriten më lehtë”.
Një parashikues i shtatzënisë
Çuditërisht, komuniteti i baktereve që jetojnë në vaginë duket se luan gjithashtu një rol në përcaktimin e shansit të grave për të ngjizur dhe për të mbajtur një fëmijë në afatin e caktuar. Gratë me nivele më të ulëta të Lactobacillus, për shembull, kanë më shumë gjasa të pësojnë një abort spontan ose të kenë një shtatzëni ektopike, kur fetusi zhvillohet jashtë mitrës. Gratë me disbiozë vaginale gjithashtu kanë një shans pak më të lartë për të lindur një fëmijë të parakohshëm, të klasifikuar si një foshnjë e lindur para 37 javësh të shtatzënisë.
“Nuk është e vetmja gjë që shkakton lindje të parakohshme dhe shumë njerëz me disbiozë do të kenë fëmijë në kohën e duhur, por ne mendojmë se kjo rrit rrezikun”, thotë Goodfellow.
Ndërkohë, Bifidobacterium, një tjetër bakter që përmirëson shëndetin, mendohet se mbron nga lindja e parakohshme, megjithëse Bifidobacterium është shumë më i rrallë dhe zakonisht është i pranishëm në më pak se 5 për qind të grave.
Ekzistojnë gjithashtu disa studime që sugjerojnë një lidhje midis disbiozës dhe një shansi më të ulët për trajtim të suksesshëm të fertilitetit.
“Nëse dikush ka disbiozë dhe bën IVF, atëherë mund të ketë më pak gjasa të ketë sukses”, thotë Goodfellow.
Një teori pse disbioza vaginale mund të bëjë që rezultatet negative të shtatzënisë të jenë më të mundshme është për shkak të inflamacionit, i cili është pjesë e përgjigjes së sistemit tuaj imunitar ndaj lëndimeve ose infeksioneve. Një sasi e caktuar inflamacioni në trup është e nevojshme për mbijetesë, por mendohet se shumë i predispozon njerëzit ndaj të gjitha llojeve të sëmundjeve, duke përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin, obezitetin dhe Alzheimerin. Inflamacioni në vaginë, placentë ose foshnjën në zhvillim mund të shkaktojë lindje të parakohshme ose abort, ose ta bëjë më pak të mundshme që një grua të mund të ngjizë.
“Ne e dimë që gratë që kanë Lactobacillus kanë më pak proteina inflamatore brenda lëngut të vaginës”, thotë Goodfellow, e cila shton se hipoteza aktuale është se disbioza shkakton më shumë inflamacion, dhe është pikërisht kjo rrugë inflamatore që tek disa njerëz shkakton një lindje të parakohshme.
Është interesante që Lactobacillus shihet gjithashtu si një “bakter i mirë” për t’u pasur në zorrë, kryesisht falë aftësisë së tij për të shtypur inflamacionin.
Nga ana tjetër, është e njohur prej kohësh që infeksionet IST si klamidia, gonorrea, sifilizi dhe vaginoza bakteriale mund t’i predispozojnë gratë ndaj lindjes së parakohshme, infertilitetit, abortit dhe kancerit të qafës së mitrës. Lactobacillus mund të mbrojë kundër kësaj thjesht duke konkurruar me patogjenët që shkaktojnë këto infeksione, duke i penguar ato të përhapen.
“Të kesh një mikrobiomë të mirë mund të ndihmojë në parandalimin e vaginozës bakteriale, e cila nga ana tjetër ndihmon në parandalimin e lindjes së parakohshme”, thotë Sergaki.
Një epokë e re e mjekësisë së personalizuar
E gjithë kjo ngre pyetjen: a mund t’i përmirësojmë rezultatet e lindjes duke ndryshuar mikrobiomën vaginale, duke e anuar shkallën drejt specieve të Lactobacillus, Bifidobacterium ose edhe baktereve të tjera, më pak të spikatura, të dobishme?
Pikërisht këtë synojnë të bëjnë studiuesit në Imperial College London me një provë të re klinike. Prova do të testojë nëse Lactin-V, një probiotik që përmban bakterin e gjallë Lactobacillus crispatus, mund të zvogëlojë shkallën e lindjes së parakohshme tek gratë me rrezik të lartë.
Deri më tani, hulumtimi i ekipit ka treguar se të kesh një mikrobiomë vaginale të dominuar nga Lactobacillus crispatus shoqërohet me një rrezik më të ulët të lindjes së parakohshme, dhe se suplementimi vaginal me Lactobacillus crispatus mund të ndryshojë mikrobiomën vaginale. Ekipi gjithashtu identifikoi një lidhje midis grupit të gjakut të një gruaje shtatzënë dhe rrezikut të saj të lindjes së parakohshme. Për shembull, studimi zbuloi se grupet e gjakut B dhe O shoqëroheshin me një rrezik më të lartë të lindjes së parakohshme spontane, ndërsa grupi i gjakut A shoqërohej me një rrezik më të ulët. Studiuesit besojnë se kjo ndodh sepse gratë me grupin e gjakut A kanë më shumë gjasa të mbajnë përmasa më të larta të Lactobacillus crispatus të dobishëm.
Ndërsa shkencëtarët në SHBA, Mbretërinë e Bashkuar dhe Afrikën e Jugut po hetojnë nëse Lactin-V mund të mbrojë gratë me rrezik të lartë për t’u prekur nga HIV.
Sergaki dhe Goodfelloë janë gjithashtu pjesë e një grupi studiuesish që mbështesin zhvillimin e mjeteve diagnostikuese të bazuara në mikrobiomë. Në teori, mjetet mund të lexojnë shpejt dhe në mënyrë jo invazive “gjurmën” unike bakteriale vaginale të një gruaje dhe më pas ta përdorin atë për të parashikuar rrezikun e saj për abort, lindje të parakohshme, infertilitet ose kancer të qafës së mitrës. Kjo mund të çojë në diagnoza më të hershme dhe parandalim më efektiv të sëmundjeve, por edhe në trajtime të personalizuara.
“Ne tashmë e dimë nga mikrobioma e zorrëve se ka ‘nënshkrime’ bakteriale që shoqërohen me gjendje të caktuara sëmundjesh. Dhe tani po zbulojmë se kjo është edhe rasti me mikrobiomën vaginale.”
Një shembull se ku kjo ka hyrë tashmë në mjekësi është testimi për prevalencën e virusit HPV gjatë testeve rutinë të Pap testit, në vend që të kërkohet drejtpërdrejt për vetë qelizat kancerogjene ose parakanceroze. Testimi i HPV është tani metoda kryesore në shqyrtimin e qafës së mitrës, pasi është një mënyrë më e saktë për të zbuluar ata me rrezik të lartë për kancer të qafës së mitrës.
Kujdesi për mikrobiomën vaginale
Ndërkohë, kur bëhet fjalë për kujdesin për mikrobiomën vaginale, ka disa gjëra që gratë mund të bëjnë, dhe disa që është më mirë të mos i bëjnë.
Praktikat e higjienës intime, siç është shpëlarja vaginale, për shembull, mund të bëjnë më shumë dëm sesa dobi. Shpëlarja përfshin futjen e ujit dhe/ose produkteve pastruese në vaginë. Larg përmirësimit të shëndetit të vaginës, shpëlarja është shoqëruar me rritje të rreziqeve të lindjes së parakohshme dhe sëmundjes inflamatore të legenit (PID), të cilat mund të çojnë në infertilitet. Produkte të tjera të higjienës, siç janë xhelet, sprejet dhe peceta, gjithashtu mund të dëmtojnë ekosistemin delikat mikrobik.
Nëse jeni seksualisht aktivë, përdorimi i kontraceptivëve barrierë mund të mbrojë mikrobiotën vaginale. Për shembull, studimet kanë zbuluar se përdoruesit e prezervativëve kanë një prevalencë më të lartë të Lactobacillus. Sperma ka komunitetin e vet mikrobik i cili mund të ndërhyjë në ekuilibrin delikat të baktereve që banojnë në vaginë.
Është gjithashtu një ide e mirë të ndiqni një dietë të shëndetshme. Hulumtimet tregojnë se mosmarrja e mjaftueshme e mikronutrientëve, siç janë vitaminat A, C, D dhe E, B-karoteni, folati dhe kalciumi, mund të rrisë rrezikun e baktereve vaginale. Një konsum i lartë i yndyrnave dietike shoqërohet gjithashtu me një rrezik në rritje të baktereve.
Së fundmi, duket se dhe pirja e duhanit mund të ndikojë në mikrobiomën vaginale. Një studim mori mostra vaginale nga 20 duhanpirëse dhe joduhanpirëse. Gjysma e duhanpirësve të testuar kishin mikrobioma të varfëra me Lactobacillus në krahasim me vetëm 15% të joduhanpirësve. Studimet kanë zbuluar gjithashtu një prevalencë në rritje të baktereve vaginale tek duhanpirëset si dhe një rrezik më të madh të lindjes së parakohshme.
Lënia e duhanit, mbajtja e një BMI të shëndetshëm dhe konsumimi i një diete të pasur me vitamina mund të jenë të gjitha mënyra të mira për t’u kujdesur për vaginën.
Konsumimi i shumtë i perimeve me gjethe jeshile, gjumi i mjaftueshëm, pirja e mjaftueshme e ujit, thotë Goodfellow, të gjitha këto hapa të përgjithshme që përmirësojnë shëndetin dhe përmirësojnë edhe mikrobiomën vaginale.
Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
