.png)
Një herë e një kohë, ishte tepër normale që një burrë me edukim të lartë të martohej me një grua me edukim më të ulët. Por në fillim të shekullit 20, kur gratë nisën të shkonin në universitet, martesat u bënë të barabarta në aspektin e edukimit. Ky trend është përmbysur vitet e fundit. Diferencat midis çifteve heteroseksuale po zgjerohen sërish. Por këtë herë janë gratë që po martohen “për pak”.
Studiuesit debatojnë nëse martesat me nivel edukimi të barabartë – homogami- janë në reduktim.
Christine Schwartz, profesoreshë e universitetit të Uiskonsin, tregon se në 2020-n gratë dhe burrat kishin të njëjtin nivel edukimi në 44.5% të rasteve, nga 47% në fillim të viteve 2000.
Është kohë e brishtë për lidhjet hetero. Vajzat dhe djemtë duket se kanë diferenca të mëdha edhe në bindjet politike. Më pak njerëz po lidhen, martohen apo po bëjnë fëmijë. Disa ekspertë argumentojnë se nuk ka degë studimi mjaftueshëm që plotësojnë kërkesat e grave moderne. Ndërkohë, në grupin e burrave ka një besim se emancipimi i grave është arsyeja.
Megjithatë, përkundër gjithë shqetësimit që po hapet një humnerë mes burrave dhe grave, rritja e numrit të çifteve hipogame (diferenca sociale) sugjeron që disa burra dhe gra po bëjnë atë që burrat dhe gratë kanë bërë gjithmonë: duke u bashkuar pavarësisht dallimeve dhe duke gjetur një mënyrë për t’u marrë vesh. “Është e qartë,” thotë profesoresha, “se të kuptuarit e dinamikës së këtyre çifteve është çelësi për të kuptuar të ardhmen e martesës.”
Ngritja e gruas në shoqëri ka ngritur edhe pyetje. A i ka ndihmuar kjo gratë që të munden të martohen me atë që duan apo të martohen për hir të martesës. Si ndahen punët? Ne nuk e dimë nëse çiftet ku gratë kanë më shumë shkollim janë progresivë apo jo, thotë Nadia Steiber, profesoreshë e sociologjisë në universitetin e Vienës. Disa njerëz mund të mendojnë se gratë që martohen me burra më pak të shkolluar janë “super-feministe” dhe janë të lumtura për të ndërruar rolet tradicionale. Por, burrat e pashkolluar kanë gjasa të jenë më tradicionalë mbi gjininë – që do të thotë se gratë që martohen me to janë më të hapura ndaj pikëpamjeve më tradicionale.
Ka studime që gjejnë se gratë po martohen me burra më pak të edukuar sepse, ata janë të disponueshëm dhe jo domosdoshmërisht çështje preference. Dëshmi se rritja e hipogamisë është kryesisht një përgjigje ndaj këtyre kufizimeve demografike – në vend të, të themi, fuqizimit ekonomik të grave, rritjes së takimeve në internet ose ndryshimit të preferencave.
Edhe nëse ndryshimi i normave dhe preferencave nuk po nxit rritjen e hipogamisë, ato duket se po evoluojnë në lidhje me të. Anketa e Vlerave Botërore, e cila eksploron se si vlerat dhe besimet ndryshojnë sipas vendit dhe ndryshojnë me kalimin e kohës, i pyet në mënyrë rutinore njerëzit nëse pajtohen se “nëse një grua fiton më shumë para se burri i saj, është pothuajse e sigurt se do të shkaktojë probleme”. Schwartz dhe kolegët e saj hulumtues kanë zbuluar se në vendet ku gratë kanë më shumë arsim dhe hipogamia është më e përhapur, njerëzit kanë më pak gjasa të pajtohen me këtë deklaratë. Dhe fakti që gratë dhe burrat po bashkohen pavarësisht boshllëqeve të tyre arsimore, tregon se preferencat janë ndoshta më fleksibël sesa supozojnë disa njerëz. Studime të ndryshme sugjerojnë se “preferencat nuk janë kjo gjë fikse,” tha Schwartz. Njerëzit përgjigjen “shumë shpejt ndaj disponueshmërisë së partnerëve”.
Disa çifte me të cilët fola më thanë se të ardhurat e burrit ishin ato që e kishin lejuar gruan të vazhdonte shkollimin e saj në radhë të parë. Kur Allison Hiltz takoi ish-bashkëshortin e saj, ajo ishte duke punuar në shitje me pakicë. Asnjëri prej tyre nuk kishte një diplomë katërvjeçare. Ajo mbaroi bachelorin dhe më pas të dy u transferuan në Kolorado, ku fitoi një diplomë master në politikat publike dhe, më vonë, një vend në këshillin e qytetit të Aurora- të gjitha këto ajo ishte në gjendje t’i bënte, tha ajo, vetëm sepse burri i saj bëri mjaftueshëm si mekanik nafte në industrinë e plehrave për t’i mbajtur ata financiarisht në gjendje. Por më vonë, ata u divorcuan.
Gratë e pakta që siguruan bukën e gojës që intervistova kishin nivele të larta arsimimi. Sonia Ben Hedia Twomey ishte një studente universiteti kur takoi për herë të parë bashkëshortin e saj, John Twomey, i cili ka një diplomë bachelor në biznes dhe punon në industrinë e makinave në Austin. Sonia përfundimisht mori doktoraturën dhe tani është një ekonomiste për një kompani të madhe teknologjike. Puna e John sjell para të mira, më tha ajo, por ajo vetë “nuk bën para”.
Pasi Sonia lindi fëmijën e tyre të parë, ishte John ai që la punën e tij për t’u kujdesur për djalin e tyre. Vendimi sapo kishte kuptim: kostot e jetesës ku çifti jeton janë të larta, John u dogj në punë dhe shijoi mundësinë për t’u lidhur me djalin e tij. Por kur çifti ua përmendi miqve, familjes dhe bashkëpunëtorëve marrëveshjen e tyre, shumë njerëz reaguan me habi ose konfuzion. Prindërit e John dukeshin pothuajse të shqetësuar. “Atyre u erdhi si bombë,” tha ai.
Jeta e babait që qëndron në shtëpi ishte e pazakontë edhe kur John dilte në publik. Në mëngjeset e ditëve të javës, kur shkonte në një park ose muze me djalin e tij, ai ishte pa ndryshim i vetmi burrë përreth. “Njerëzit ndoshta mendojnë se kam vjedhur një fëmijë.”
Në pjesën më të madhe, gratë dhe burrat që intervistova nuk e mendonin problem mungesën e arsimit. Maria , e cila kërkoi të identifikohej vetëm me emrin e saj të parë, duke pasur parasysh natyrën e ndjeshme të temës, së fundmi mori një diplomë master dhe është martuar me një burrë që ende nuk ka përfunduar punën e tij universitare. “Ai është shumë i edukuar,” më tha ajo. “Ai thjesht nuk ka një bachelor.” Ajo do të dëshironte që ai të mbaronte diplomën, kryesisht për mundësitë profesionale, tha ajo. Por ajo dhe gra të tjera me të cilat fola më thanë se nuk besonin se arsimi formal përkthehej automatikisht në zgjuarsi ose kuriozitet intelektual – dhe se ndiheshin mjaft të barabartë me burrat e tyre.
Në disa raste, gratë shfaqën mundësinë që ata të shmangnin tensionin në martesën e tyre, sepse burrat e tyre fituan më shumë se ata. Ndoshta- duke aluduar në normat e ngulitura gjinore – të fitosh më pak se gruaja do të ndihej si një kërcënim më i madh për maskilitetin e një burri sesa të kishte më pak arsim?
Në një studim të botuar së fundmi për partnerët heteroseksualë në Europë, tregon se marrëdhënia midis përputhjes arsimore të një çifti dhe mirëqenies së tyre varet, në një masë, nga normat mbizotëruese në vendin e tyre të jetesës. Por normat nuk janë të pandryshueshme. Më parë, martesat hipogame kishin më shumë gjasa se të tjerat të përfundonin në divorc. Megjithatë, analizat e fundit të martesave në Europë dhe Shtetet e Bashkuara sugjerojnë se kjo nuk është më kështu.
Këto tendenca nuk dëshmojnë se kultura po ndryshon. Por ato mund të ofrojnë një arsye për të qenë optimistë në lidhje me aftësinë e shoqërisë për t’u përshtatur me realitetet e reja. Në fund të fundit, kulturat përbëhen nga njerëz. Dhe “njerëzit po përshtaten,” tha Schwartz. Ndoshta, me kalimin e kohës, edhe më shumë nga shoqëria do të mësojnë të përshtaten me ndryshimin e statusit të grave dhe burrave.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
