Nëse jeni ende me mendje nga pandemia e Covid-it, ndoshta duhet ta harroni pasi ka një virus tjetër tashmë në qarkullim. Këtë herë është lija e majmunit dhe ka rreth 80 raste të konfirmuara në 11 vende.
A është koha për t’u shqetësuar apo po “emocionohemi” tepër pasi sapo kemi kaluar Covid-in?
Ekspertët sqarojnë se ky nuk është një tjetër Covid dhe nuk jemi disa ditë larg bllokimeve për të ndaluar përhapjen e lisë së majmunëve.
LEXO EDHE:
– OBSH: Rastet e lisë së majmunëve mund të rriten në muajt e verës
– Lija e Majmunit kap Italinë, Shqipëria futet në llogore
Megjithatë, ky është një shpërthim i pazakontë dhe i paprecedentë i lisë së majmunit. Shkencëtarët e specializuar në këtë sëmundje janë kapur në befasi të plotë dhe është gjithmonë një shqetësim kur një virus ndryshon “sjelljen” e tij.
Deri më tani, lija e majmunit ishte mjaft e parashikueshme.
Shtëpia natyrore e virusit janë kafshët e egra, të cilat në fakt mendohet se janë brejtës dhe jo majmunë. Dikush në pyjet tropikale të Afrikës Perëndimore dhe Qendrore bie në kontakt me një krijesë të infektuar dhe virusi kalon nëpër specie. Lëkura e tyre shpërthen në skuqje, ku krijohen puçrra dhe më pas zbehen.
Virusi tani është jashtë shtëpisë së tij të zakonshme dhe lufton të përhapet kështu që ka nevojë për kontakt të zgjatur të ngushtë për të vazhduar. Pra, shpërthimet priren të jenë të vogla dhe të shkatërrohen vetë.
Një numër i vogël i rasteve janë shfaqur në botë më parë, por të gjitha mund të lidhen menjëherë me dikë që udhëton në një vend të prekur dhe e sjell atë në një vend tjetër.
Nuk është më kështu.
Për herë të parë virusi është gjetur te njerëzit pa lidhje të qartë me Afrikën Perëndimore dhe Qendrore.
Nuk është e qartë se nga kush po e marrin njerëzit.
Lija e majmunëve po përhapet gjatë aktiviteteve seksuale, ku shumica e rasteve kanë puçrra në organet gjenitale dhe në zonën përreth.
Shumë prej të prekurve janë të rinj homoseksualë dhe biseksualë.
“Ne jemi në një situatë shumë të re, kjo është një surprizë dhe një shqetësim”, thotë Profesor Sir Peter Horby, drejtor i Institutit të Shkencave Pandemike të Universitetit të Oksfordit.
Ndërsa ai thotë se ky nuk është “Covid-Two”, ai tha “ne duhet të veprojmë” për të parandaluar përhapjen e virusit pasi kjo është “diçka që ne vërtet duam ta shmangim”.
Doktor Hugh Adler, i cili ka trajtuar pacientët me line e majmunit thotë se nuk është një model që e kemi parë më pare. “Kjo është një surprizë”.
Pra, çfarë po ndodh?
Ne e dimë se ky shpërthim është i ndryshëm, por nuk e dimë pse.
Ka dy opsione: virusi ka ndryshuar ose i njëjti virus i vjetër është gjetur në vendin e duhur në kohën e duhur për të lulëzuar.
Lia e majmunit është një virus i ADN-së, kështu që nuk ndryshon aq shpejt sa Covid ose gripi. Analiza shumë e hershme gjenetike sugjeron që rastet aktuale janë shumë të lidhura me format e virusit të parë në 2018 dhe 2019. Është shumë herët për të qenë të sigurt, por tani për tani nuk ka asnjë provë se ky është një variant i ri mutant në lojë.
Por një virus nuk duhet të ndryshojë për të përfituar nga një mundësi, siç kemi mësuar nga shpërthimet e mëdha të papritura të virusit Ebola dhe Zika në dekadën e fundit.
“Ne gjithmonë mendonim se Ebola ishte e lehtë për t’u frenuar, derisa nuk ishte kështu”, tha Profesor Adam Kucharski, nga Shkolla e Higjienës dhe Mjekësisë në Londër.
Nuk është e qartë pse meshkujt homoseksualë dhe biseksualë janë prekur në mënyrë disproporcionale. A e bëjnë më të lehtë përhapjen marrëdhëniet seksuale? A është thjesht rastësi? A është një komunitet që është më i vetëdijshëm për shëndetin seksual dhe për t’u kontrolluar?
Mund të bëhet gjithashtu më e lehtë për përhapjen e lisë së majmunëve. Vaksinimet masive të lisë në të kaluarën u kanë dhënë brezave të vjetër njëfarë mbrojtjeje kundër lisë së majmunëve. “Ndoshta po transmetohet në mënyrë më efektive sesa në epokën e lisë, por ne nuk po shohim asgjë që sugjeron se mund të ndalohet përhapja”, thotë Adler.
Të kuptuarit se si filloi ky shpërthim do të ndihmojë në parashikimin e asaj që do të ndodhë më pas.
Ne e dimë se po shohim vetëm majën e ajsbergut pasi rastet që po zbulohen nuk përshtaten në një fotografi të pastër të një personi që ia ka kaluar një personi etj. Në vend të kësaj, shumë nga rastet duken të palidhura, kështu që mungojnë lidhjet në një zinxhir që duket se është përhapur në të gjithë Europën dhe më gjerë.
Një ngjarje masive e kohëve të fundit, në të cilën një numër i madh njerëzish u mblodhën dhe kapën linë e majmunëve në të njëjtin vend si një festival dhe më pas e çuan në shtëpi në vende të ndryshme, mund të shpjegojë situatën aktuale.
Shpjegimi alternativ për kaq shumë njerëz të palidhur duke u infektuar është nëse virusi në të vërtetë ka qenë duke fluskuar pa u vënë re për mjaft kohë duke përfshirë shumë njerëz.
Sido që të jetë, ne mund të presim që të ketë më shumë raste.
“Unë nuk mendoj se publiku i gjerë duhet të shqetësohet në këtë fazë, por gjithashtu duhet ta dime se ne nuk i kemi zbuluar të gjitha dhe ne nuk e kemi kontrollin e kësaj”, tha Profesor Jimmy Whitworth, nga Universiteti i Londrës.
Ai thotë se duhet të mbajmë mend se nuk jemi në të njëjtën situatë siç ishim me Covid-in.
Lija e majmunit është një virus i njohur dhe jo një i ri, dhe ne tashmë kemi vaksina dhe trajtime. Ai është kryesisht i butë, megjithëse mund të jetë më i rrezikshëm tek fëmijët e vegjël, gratë shtatzëna dhe njerëzit me sistem të dobët imunitar.
Por ajo përhapet më ngadalë se Covid dhe skuqja e veçantë dhe e dhimbshme e bën më të vështirë të humbasë sesa një kollë që mund të jetë në çdo gjë. Kjo e bën më të lehtë punën e gjetjes së njerëzve që mund të kenë qenë të infektuar dhe vaksinimin e atyre që rrezikojnë ta kapin atë.
Megjithatë, drejtori rajonal i Organizatës Botërore të Shëndetësisë për Evropën, Hans Kluge, ka paralajmëruar se “ndërsa po hyjmë në sezonin e verës, me tubime masive, festivale dhe festa, jam i shqetësuar se transmetimi mund të përshpejtohet”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
