.png)
Mungesa e gjumit të mjaftueshëm mund të çojë në një dëshirë të madhe për të ngrënë dhe privim të mëtejshëm të gjumit, por gjithashtu mund të jetë e mundur të krijohet një marrëdhënie e shëndetshme ku ushqimi i shëndetshëm në fakt përmirëson gjumin tuaj.
“Disa ndryshime ‘djallëzore’ shpalosen brenda trurit dhe trupit tuaj kur gjumi shkurtohet dhe ju vendosin në një rrugë drejt mbingrënies dhe gjithashtu shtimit të peshës”, thotë Matthew Walker, drejtor i Qendrës për Shkencën e Gjumit në Universitetin e Kalifornisë.
Kur jemi zgjuar për më gjatë, ne kemi nevojë për më shumë energji, por jo aq shumë sepse gjumi është një proces çuditërisht aktiv dhe truri dhe trupi ynë po punojnë shumë edhe gjatë gjumit kshuqë ato energji që na duhen mund t’i marrim nëpërmjet gjumit. Pavarësisht kësaj, kur na mungon gjumi, ne priremi të hamë më shumë se dy ose tre herë se sasia e kalorive që na nevojiten.
Kjo për shkak se gjumi ndikon në dy hormone që kontrollojnë oreksin, leptinën dhe grelinën. Leptina do t’i sinjalizojë trurit tuaj se keni ngrënë mjaftueshëm. Kur nivelet e leptinës janë të larta, oreksi ynë zvogëlohet. Grelina bën të kundërtën, kur nivelet e grelinës janë të larta, ju nuk ndiheni të kënaqur nga ushqimi që keni ngrënë.
Në eksperimente është treguar se kur njerëzit janë të privuar nga gjumi, këto dy hormone shkojnë në drejtime të kundërta, ka një rënie të theksuar të leptinës, që nënkupton një rritje të oreksit, ndërsa grelina rritet, duke i lënë njerëzit të pakënaqur.
Është si një rrezik i dyfishtë, thotë Profesor Walker. “Ju jeni duke u ndëshkuar dy herë për të njëjtën vepër të mungesës së gjumit të mjaftueshëm”.
Pse mund të ndodhë kjo? Walker mendon se ka një shpjegim evolucionar. Kafshët rrallë e privojnë veten nga gjumi, përveç nëse janë të uritura dhe kanë nevojë të qëndrojnë zgjuar për të gjetur ushqim. Pra, kur nuk kemi fjetur mjaftueshëm, nga një këndvështrim evolucionar, truri ynë mendon se mund të jemi në një gjendje urie dhe do të rrisë dëshirat tona për ushqim për të na shtyrë të hamë më shumë.
Dhe mungesa e gjumit nuk ndikon vetëm në sasinë që hamë, por edhe në atë që hamë.
Një studim i vogël i kryer nga Profesor Walker tregoi se pjesëmarrësit kishin më shumë gjasa të dëshironin ushqime me sheqer, të kripura dhe të pasura me karbohidrate kur ishin të privuar nga gjumi.
Asnjë prej tyre nuk është lajm i mirë për njerëzit që punojnë me orë të zgjatura ose në turne të natës.
Në fakt, situata mund të jetë edhe më e keqe për ta, pasi nuk është problem vetëm ajo që hanë, por edhe kur e hanë.
Trupat tanë janë të përgatitur për të ndjekur një ritëm të rregullt 24-orësh, thotë Maxine Bonham, profesore e shkencës së të ushqyerit në Universitetin Monash, Melburn.
“Ne presim të punojmë, të hamë dhe të ushtrohemi gjatë ditës, dhe presim të flemë natën, dhe trupi ynë është i përgatitur për ta bërë këtë. Pra, kur punoni në turnin e natës, ju jeni duke bërë gjithçka në kundërshtim me atë që pret trupi juaj”.
Dhe kjo do të thotë se ne luftojmë për të përpunuar ushqimin kur hamë vaktet e natës.
Ngrënia gjatë natës mund të çojë në nivele më të larta të glukozës dhe më shumë substanca yndyrore në gjak, pasi trupi është më pak në gjendje të shpërbëjë dhe metabolizojë lëndët ushqyese në orët e vona, thotë Bonham.
Njerëzit që punojnë natën kanë gjithashtu më shumë gjasa të jenë mbipeshë. Ata mund të hanë nga mërzia ose për të qëndruar zgjuar, dhe mund të mos ketë asgjë të shëndetshme për të ngrënë në atë orë të vonë.
Deri tani ne kemi folur për mënyrën sesi gjumi ose mungesa e tij mund të ndikojë në atë që hani. Por, po nëse mund të ushqehesh për një gjumë të mirë?
Marie-Pierre St-Onge është një studiuese e të ushqyerit dhe gjumit në Nju Jork. Ajo ka shpenzuar vite duke studiuar ndikimin e gjumit të pamjaftueshëm në dietë, kur në vitin 2015, ajo u kontaktua nga komiteti që hartonte Udhëzimet dietike për amerikanët. A duhet t’i këshillojmë njerëzit se çfarë të hanë për të përmirësuar gjumin e tyre, pyetën ata?
“Reagimi im i parë ishte: “Pse nuk e mendova këtë?”
Melatonina, hormoni që nxit gjumin, vjen nga një aminoacid dietik i quajtur triptofan. “Pra, nëse hormoni që rregullon gjumin tuaj prodhohet tërësisht nga një aminoacid që duhet të konsumohet në dietë, atëherë ka kuptim që dieta të jetë e rëndësishme në rregullimin e gjumit”, thotë ajo.
E megjithatë St-Onge nuk mund të gjente ndonjë studim që fokusohej në këtë marrëdhënie. Kështu ajo dhe ekipi i saj filluan të shikonin kërkime për probleme të tjera shëndetësore, të cilat kishin regjistruar zakonet e gjumit dhe dietave të pjesëmarrësve. Duke ekzaminuar ato të dhëna, u shfaq një model i qartë.
Individët që ndoqën një dietë të stilit mesdhetar, duke ngrënë shumë fruta dhe perime, peshk dhe drithëra, kishin 35% më pak rrezik për pagjumësi sesa ata që nuk e ndiqnin dhe kishin 1.4 herë më shumë gjasa të bënin një gjumë të mirë gjatë natës.
Pra, çfarë është kaq nxitëse për gjumë në atë dietë? Ushqime të tilla si peshku, arrat dhe farat janë të pasura me triptofan që prodhon melatonin. Dhe një numër studimesh kanë treguar se disa ushqime specifike si domatet, qershitë dhe kivit, të cilat përmbajnë melatonin, mund t’i ndihmojnë njerëzit të flenë më lehtë dhe të qëndrojnë në gjumë për më gjatë.
Ka edhe ushqime që duhen shmangur para gjumit. Shumica e njerëzve dinë për kafeinën, e cila është një stimulues, por ndoshta nuk e kuptojnë se ushqimet e kripura mund t’ju bëjnë të keni etje, gjë që mund t’ju shqetësojë gjumin. Studimi i St-Onge tregon gjithashtu se ngrënia e ushqimeve me sheqer mund të çojë në një natë më të shqetësuar. Ekipi i saj po shqyrton pse mund të jetë kjo.
Studimet që shqyrtojnë ndikimin e ushqimit në gjumë janë ende të pakta në numër dhe të vogla në përmasa, kështu që St-Onge thotë se pak mund të merret si fakt shkencor. Megjithatë, ato rrisin mundësinë që ngrënia e disa ushqimeve mund të çojë në gjumë më të mirë.
Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
