Dritat fiken dhe muzika shuhet papritur. Zhurma e mëngjesit brenda “Image Café” në kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë qetësohet. Është ora 10 e mëngjesit.
Arbnor Gashi, një kamerier, merr një gjenerator të vogël në natyrë dhe e ndez. Fuqia është e mjaftueshme për të rikthyer muzikën, por humori mes politikanëve, lobistëve dhe biznesmenëve që frekuentojnë kafenenë tashmë është acaruar. Nuk ka më kafe për dy orë, përveç asaj që tashmë po bëhet e vakët.
“Disa njerëz zemërohen, por nuk është faji im,” tha Gashi, 22. “Është një problem politik. Asnjë vend tjetër nuk ka këto mungesa të energjisë në Europë, vetëm ne.”
Kosova është ndër vendet më të varfra të Europës dhe njihet për trazirat dhe vështirësitë. Prodhimi i pamjaftueshëm i energjisë ka pllakosur prej kohësh kombin, i cili ende jeton nën hijen e konfliktit të tij me Serbinë. Por fillimi i ndërprerjeve të para të vazhdueshme të kontinentit këtë muaj mund të rezultojë të jetë një prelud për pjesët më të pasura të Europës.
Ndërsa qeveritë kanë caktuar tashmë 280 miliardë euro (278 miliardë dollarë) për të zbutur krizën energjetike për familjet dhe bizneset, ministrat nga Britania e Madhe në Bullgari po rritin planifikimin për mbyllje për të ruajtur burimet gjatë dimrit, pas luftës së Rusisë kundër Ukrainës.
Në Prishtinë, një qytet me rreth 200.000 banorë dhe në mbarë Kosovën, enegjia elektrike fiket për 120 minuta çdo gjashtë orë, duke kursyer vetëm infrastrukturën kritike si spitalet dhe disa industri.
Kriza ka rritur presionin ndaj kryeministrit Albin Kurti, të cilin kundërshtarët e fajësojnë për dështimin për të marrë masa për të shmangur ndërprerjet. Ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, tha se Kosova tashmë po përjetonte ndërprerje të energjisë elektrike pas viteve të investimeve joadekuate në industrinë e energjisë, duke e lënë vendin në gjendje më të keqe për t’u përballur me krizën e fundit. Ndërmarrja kombëtare e energjisë vendosi ndërprerje të ngjashme dimrin e kaluar.
Për shumë prej 1.8 milionë qytetarëve të Kosovës, që duhet të qëndrojnë pa energji elektrike në intervale të rregullta është dëshmi e mëtejshme e sklerozës politike dhe ekonomike në të cilën ata janë gjetur që kur lufta me Serbinë përfundoi në 1999 dhe kombi shpalli pavarësinë nëntë vjet më vonë.
“Për shumë muaj në shumë vite pas luftës, energjia ishte e pakët dhe gjithçka punonte me gjeneratorë,” tha Jlirjana Rakovica, 61. “Tingulli i tyre është si të kthehesh pas luftës. Asgjë nuk është përsëri në duart tuaja.”
Rakovica ka bërë bizhuteri argjendi të punuar me dorë në një dyqan të vogël në qendër të qytetit që tani drejtohet nga vajza e saj. Klientët nuk e kanë problem të bëjnë blerje atje gjatë orëve të pafuqishme – duke e ndalur ajrin e kondicionuar në vapën e verës – dhe janë mësuar të dalin jashtë për të parë punën e saj të ndërlikuar me dorë në dritën e ditës, tha ajo.
Por situata ende e lë Rakovicën në dëshpërim. “Ne paguajmë taksa,” tha ajo. “Ne duhej të kishim një jetë normale, duke mos i pasur këto probleme 22 vjet pas luftës.
Po goditen edhe kompanitë më të mëdha të Kosovës. Fabrika e prodhimit të dyshekëve të Devolli Corporation punëson 2500 njerëz duke bërë 2.5 milionë dyshekë në vit dhe është eksportuesi më i madh i prodhimit në vend. Tani po përballet me ndërprerjet e energjisë me ndihmën e tre gjeneratorëve të jashtëm, megjithëse biznesi do të ndikohet nëse ato vazhdojnë ose – akoma më keq – zgjaten.
Kjo mund të çojë në riorganizim të ndërrimeve dhe rritje të kostove, tha Albina Qarri, një menaxhere e zhvillimit të produkteve në kompani, e cila është një punëdhënëse kyç në qytetin e Gjakovës që pa numrin më të madh të viktimave gjatë luftës.
Në të vërtetë, ndërprerjet e vazhdueshme mund të frenojnë rritjen e ekonomisë prej 9 miliardë dollarësh këtë vit, e parashikuar tani në mes 2.5% dhe 3% nga banka qendrore. Ato mund të rishikohen më poshtë, tha Sokol Havolli, zëvendësguvernator, në një intervistë në Prishtinë këtë javë.
Rizvanolli, ministre i Ekonomisë, tha se qytetarët do të marrin frymë nga ndërprerjet që në javën e ardhshme sepse një nga njësitë e termocentralit të vetëm të Kosovës me qymyr duhet të kthehet në linjë pas mirëmbajtjes.
Por pushimi do të jetë i shkurtër. Ndërprerjet do të rikthehen sapo temperatura të ftohet dhe mund të zgjatet me orë në një kohë në skenarin më të keq gjatë ditës, tha Rizvanolli, e tronditur dukshëm nga presioni me të cilin po përballet.
Ajo është gjithashtu e shqetësuar se burimet e kufizuara buxhetore të Kosovës – kombi mbështetet në të ardhurat nga remitancat nga diaspora e tij – do të kenë një kohë të vështirë për të siguruar furnizime me energji elektrike ndërsa çmimet rriten në qiell.
“Ne jemi në konkurrencë këtu me vendet më të pasura europiane për fuqinë e kufizuar që do të jetë në dispozicion gjatë këtij dimri,” tha ajo në zyrën e saj në Prishtinë. “Ne mund ta imagjinojmë lehtësisht se cili do të jetë rezultati.”
Ndërsa kërkesa u rrit dhe çmimet e energjisë u rritën në fillim të këtij viti, qeveria frenoi furnizimin me energji elektrike për kompanitë e minierave të kriptove dhe filloi fushata ndërgjegjësimi duke u kërkuar qytetarëve të kursejnë energjinë dhe të bëjnë lavanderi dhe punë të tjera në orët jashtë pikut.
Partitë opozitare thonë se kjo nuk do të mjaftonte kurrë, duke akuzuar qeverinë për keqmenaxhim.
“Kjo është një uverturë e asaj që po vjen, ky do të jetë patjetër një dimër shumë i ashpër”, tha Memli Krasniqi nga partia opozitare PDK. “Në fund të fundit njerëzit mbeten vetëm, ata nuk kanë mbështetjen e qeverisë.”
Burimi: Bloomberg/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
