Diskutimet e Shtëpisë së Bardhë për paqen midis Serbisë dhe Kosovës duket se janë lënë në harresë, por kancelarja hjermane Angela Merkel dhe presidenti francez Emmanuel Macron duket se janë futur fuqishëm në lojë, duke bërë të mundur rinisjen e bisedimeve në Brukse;
Pas dy vitesh, Serbia dhe Kosova do të fillojnë përsëri bisedimet e paqes në Bruksel këtë të enjten për, megjithëse rruga për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të shumta duket se do të ketë një sërë pengesash, sidomos për palën shqiptare. Kosova shkon sot drejt bisedimeve gjysmë e përfaqësuar: pa njeriun që ka udhëhequr dialogun që nga viti 2011 Presidentin Hashim Thaçi, dhe me një kryeministër që u bë për herë të parë pjesë e negociatave me Serbinë para dy javës: Avdullah Hotin. Sikur të mos mjaftonte kjo, ajo nuk ka në krah as aleatin tradicional SHBA-në, e cila duket se është mënjanuar nga procesi.
Ky është takimi i parë i drejtpërdrejtë i përfaqësuesve të të dyja palëve që nga fundi u vitit 2018. Kosova u përfaqësua nga kryeministri Avdullah Hoti, ndërsa Serbia nga presidenti Aleksandër Vuçic. Takimi i palës shqiptare dhe asaj serbe duket se do të ndërmjetësohet nga shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Europian, Josep Borrell, dhe përfaqësuesi i posaçëm i BE-së për dialogun, Mirosllav Lajçak. Hoti dhe Vuçiç kanë mbajtur një video-konferencë edhe më 12 korrik me ndërmjetësimin e BE-s, por përballja e tyre e parë duket se nuk shkoi aq mirë.
Pas këtyre bisedimeve, Hoti ka deklaruar se Serbia nuk ka zgjidhje tjetër veçse të pranojë njohjen e pavarësisë së Kosovës dhe të nisë hetimet për krimet e luftës, por presidenti serb deklaroi senjuk do të pranonte asnjë kushte të vendosur nga ai. T
Për momentin, të dyja qeveritë po përballen me situata të ashpra politike brenda vendit, ku çdo lëshim ndaj palës tjetër nuk do të ishte i mirëpritur nga qytetarët. Hoti drejton një qeveri të dobët në Kosovë që “nuk gëzon mbështetje të brendshme dhe nuk konsiderohet një personalitet që mund të udhëheq procesin e paqes”, thotë analisti politik nga Prishtina Imer Mushkolaj.
Nga ana tjetër, Vuçiç është më i fuqishëm se kurrë pasi partia e tij triumfoi me një fitore dërrmuese në zgjedhjet parlamentare të qershorit, të bojkotuara nga opozita kryesore e Serbisë.
“Megjithatë, ky kontroll total është në fakt një pikë e dobët sepse vjen me përgjegjësi absolute”, shprehet nga ana analisti politik serb Aleksandar Popov. “Do të jetë e vështirë për Vucic të bindë partnerët e huaj se ai nuk mund të kalojë marrëveshjen e arritur me Serbinë në parlament”.
Asnjë nga këto nuk do të thotë që Vuçiç do të pajtohet me normalizimin; thjesht do të thotë se ai ka fuqinë për të bërë një marrëveshje pa pengesa të mëdha. Muajt e ardhshëm do të zbulojnë qëllimet e tij të vërteta dhe nëse ai është serioz për normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën.
Për dallim nga skuadra e “plotfuqishme” e Serbisë, ekipi negociues i Kosovës është i paqëndrueshëm dhe negociatorët nga i njëjti ekip kanë interesa të ndryshme, të cilat mund të bien ndesh me njëri-tjetrin.
Pavarësia e Kosovës vazdhdon të jetë tabu në Serbi, veçanërisht midis nacionalistëve që e konsiderojnë Kosovën djepin e kulturës së tyre dhe trashëgimisë fetare. Në protestat e fundit antiqeveritare fillimisht të nxitura për shkak të krizës së koronavirusit, sloganet “Kosova është Serbi” dhe “Ne nuk do të dorëzohemi” u dëgjuan shpesh.
Deri më tani, Hoti e ka bërë të qartë se qëllimi i bisedimeve është vetëm “njohja reciproke”.
Sidoqoftë, Vuçiç flet vetëm në mënyrë të paqartë për nevojën për të “pranuar realitetin” për Kosovën. “Sa i përket situatës në lidhje me Kosovën, është e ndërlikuar dhe e vështirë për ne,” tha Vuçiç përpara bisedimeve. “Unë po përpiqem të marr cdo që mundem për Serbinë dhe të humbas vetëm minimumin e pashmangshëm”, theksoi ai.
Megjithatë, të gjithë analistët pyesin si do të shkojnë negociatat pa njeriun e dialogut me Serbinë, presidentin e Kosovës Hashim Thaçi.
Ai është nxjerrë jashtë loje pasi u akuzua nga prokurorët specialë në Hagë për krime lufte që datojnë nga konflikti me Serbinë.
Presidenti Thaçi ishte një figurë mbizotëruese në politikën e Kosovës, madje para se ajo të shpallte pavarësinë në vitin 2008. Aktakuza e tij e fundit për krime lufte është, pra, një vegël kryesore për Serbinë. Thaçi ka qenë i vetmi që është përfshirë në dialogun Serbi-Kosovë që nga fillimi i bisedimeve në vitin 2011. Para se të bëhej President i Kosovës në 2016, ai shërbeu si Kryeministër nga 2008 deri në 2014. Në 2013 , së bashku me Vuçicin, i cili në atë kohë ishte kryeministër, ai ndërmjetësoi Marrëveshjen e Brukselit.
Beteja ligjore e Thaçit mund të vazhdojë ta mbajë larg tryezës së bisedimeve, pasi a deklaroi nëse akuza konfirmohet, do të japë dorëheqjen si President dhe do të përballet me akuzat.” Mungesa e Thaçit nga negociatat mund të nënkuptojë se Vuçic do të luftojë për të gjetur një partner të besueshëm, veçanërisht atë që do të mbështeste idenë e diskutueshme të “shkëmbimeve të territoreve” si pjesë e një zgjidhjeje përfundimtare.
Në përgjithësi, sa më shumë palë të jenë të përfshirë në bisedime, aq më shumë interesa vihen në tavolinë, gjë që mund të komplikojë procesin. Përveç Presidentit të Kosovës, edhe kryeministrat kanë luajtur edhe role të spikatura në dialogun Serbi-Kosovë.
Që prej vitit 2014, Kosova ka pasur katër kryeministra nga tre parti të ndryshme politike: Isa Mustafën, Ramush Haradinajn, Albin Kurtin, dhe së fundmi, Avdullah Hoti. Asnjë prej tyre nuk përfundoi një mandat të plotë katër vjeçar. Kjo do të thotë që qeveria nuk ka qenë në gjendje të sjellë stabilitetin dhe konsistencën në tryezën e bisedimeve.
Kryeministri aktual, Hoti, përfaqëson partinë e dytë më të madhe në parlament, Lidhjen Demokratike të Kosovës (LDK) dhe është përfaqësuesi i pestë më i popullor i partisë së tij. Për më tepër, Hoti nuk ishte kandidati i LDK-së për kryeministër, por Vjosa Osmani prandaj i mungon legjitimiteti politik dhe zgjedhor. Për më tepër, përpara Samitit të Parisit, Hoti nuk kishte qenë kurrë pjesë e procesit të bisedimeve me Serbinë, gjë që e vë atë në një disavantazh të madh përballë Vuçiç.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
