.png)
Nga Gazeta “SI”- Në fshatin Kallmet të Lezhës, 373 metra mbi nivelin e detit, ndodhet një nga monumentet më të veçanta të kulturës dhe besimit në Shqipëri: Kisha e Shën Eufemisë. E ngritur mbi një shkëmb gëlqeror dhe e rrethuar nga pylli i dendur që mban emrin e saj, kjo kishë mesjetare ofron një pamje të jashtëzakonshme mbi gjithë Zadrimën, malin e Rumisë, Taraboshin, kështjellën e Rozafës dhe qytetin e Shkodrës. Vendndodhja e saj mbresëlënëse e ka bërë gjithmonë një pikë referimi shpirtëror dhe kulturor, ku ndërthuren natyra, historia dhe feja.
Kisha besohet të jetë ndërtuar rreth vitit 1300 dhe dokumentet e para që flasin për të datojnë në vitin 1343. Gjatë shekujve të mëvonshëm ajo përmendet shpesh nga papët dhe ipeshkvijtë e kohës, duke treguar se ishte një qendër e rëndësishme famullitare. Me të lidhen edhe emra të njohur të historisë sonë, mes tyre edhe Pjetër Perlatini, bashkëluftëtar i Skënderbeut, të cilit iu besua mbrojtja e kështjellës së Sfetigradit. Pas pushtimit osman të Lezhës, ipeshkvinjtë e dioqezës u zhvendosën në Kallmet, duke e bërë Kishën e Shën Eufemisë një vend strehimi dhe vazhdimësie të jetës kishtare.
Një nga mrekullitë e saj të përhershme është burimi i ujit që del pikërisht nën altarin e kishës. Ky ujë i pastër kalon përmes dyshemesë dhe rrjedh drejt shpatit të malit, duke simbolizuar për besimtarët ujin e bekuar dhe shpresën. Legjendat e fshatit thonë se banorët kishin vendosur ta ndërtonin kishën më poshtë në fshat, por çdo herë materialet zhdukeshin natën dhe shfaqeshin sërish në majë të malit. Atëherë e kuptuan se aty ishte vendi i shenjtë i zgjedhur. Një tjetër tregim popullor flet për mungesën e ujit, që u zgjidh nga një mrekulli: burimi shpërtheu vetë nga shkëmbi dhe vazhdon të rrjedhë edhe sot, duke e bërë Kishën e Shën Eufemisë një vend të gjallë mrekullie.
Fati i saj nuk ka qenë i lehtë. Në vitet e diktaturës komuniste, si shumë monumente të tjera të kultit, edhe kjo kishë u shkatërrua. U hoq çatia dhe muret u përdorën si depo uji për fshatin, ndërsa afresku mesjetar i Shën Eufemisë dhe ikonat e saj u zhdukën. Megjithatë, edhe pse u përpoqën ta zhduknin nga kujtesa, ajo mbeti e gjallë në shpirtin e banorëve. Me rënien e regjimit, në vitet ’90, kisha u restaurua mbi themelet e saj të vjetra, duke u ringritur si një dëshmi e besimit dhe e qëndresës shpirtërore.
Arkitektura e saj është e thjeshtë, me mure guri e pa absidë, ku në vend të saj qëndron një shkëmb i gjallë gëlqeror. Pikërisht aty ku dikur ndodhej afresku i shekullit XIV, sot ndodhet një altoreliev monumental me figurën e Shën Eufemisë, punuar nga skulptori Tonin Prendi. Përpara portës kryesore është ndërtuar një portik me dy kolona, ndërsa pranë saj gjenden edhe shkallare guri në formën e teatrit antik, ku gjatë kremtimeve vendoset altari i jashtëm për meshë. Mjedisi përreth është i mbushur me shkëmbinj, zgavra natyrore dhe drurë shekullorë, që e bëjnë atë një vend meditimi e lutjeje të veçantë.
Edhe sot, pas më shumë se shtatë shekujsh, Kisha e Shën Eufemisë mbetet një qendër pelegrinazhi. Çdo vit, besimtarë nga treva të ndryshme të Shqipërisë ngjiten në këtë vend të shenjtë, ndezin qirinj, bëjnë tri herë rreth kishës dhe luten me devocion. Për ta, ajo nuk është vetëm një monument kulture, por një simbol i shpresës, i qëndresës dhe i trashëgimisë së përbashkët. E vendosur mes natyrës së egër dhe historisë së lavdishme, Kisha e Shën Eufemisë në Kallmet është një nga më të veçantat në vend.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
