.png)
Nga Gazeta Si – Ruben Östlund, fituesi i Palmës së Artë në Kanë 2022 me ‘Triangle of sadness’ (Trekëndëshin e trishtimit) është suedezi më emocional në botë. Ai emocionohet, prek flokët, bën gjeste kur flet, qesh shumë, duket qartë se dëshiron të fitojë. Pasi u tall me industrinë e modës me “The Square”, Palmën e Artë të tij të parë në 2017, këtë herë ai fitoi me jurinë e kryesuar nga Vincent Lindon me një satirë që nis nga moda dhe ndryshimi i roleve në botën e modeleve, udhëton në një jaht për njerëzit e pasur dhe mbytet në një ishull të shkretë në Greqi në një det blu Wertmullian, midis marksizmit dhe luftës së klasave dhe gjinive. Takimi me Östlund, 48 vjeç, është nën qetësinë e një rezidence.
“Trekëndëshi i trishtimit” është një eksplorim i modës që nis nga biografia juaj…
Gruaja ime është një fotografe mode, Sina Görtz, u takuam në 2014 dhe ajo u bë ‘insajderi’ im në industrinë e modës dhe kozmetikës: “Është diçka pak e frikshme dhe në të njëjtën kohë tërheqëse. Ka filluar të më tregojë shumë për modelet mashkullore. Të jesh model mashkull nuk konsiderohet profesion i rangut të lartë. Modelet meshkuj fitojnë, një të tretën ose më pak se modelet; krahasuar me pjesën tjetër të shoqërisë, këtu hierarkitë janë të përmbysura. Ideja e bukurisë më interesonte si ‘monedhë’, jo si shprehje sensualiteti, si mjet për ngjitje sociale. Modelet meshkuj vijnë nga pjesë të ndryshme të shoqërisë, kanë karrierë shumë të shkurtër. Kur karriera e kolegëve përfundon, është ideja se ata mund të martohen me ndonjë të pasur, por meshkujt në vend të kësaj riciklojnë veten si mekanikë, kamerierë, të kthehen në anonimitet. Duke luajtur me bukurinë si ‘monedhë’ në botën e modës, derisa të mbërrini në një ishull të shkretë. Pra, vështrimi materialist dhe marksist na tregon se si ndryshon sjellja jonë sipas pozicionit të ndryshëm që zëmë në strukturën ekonomike.
Kjo ide përmblidhet mirë me grupin e modeleve në fillim të filmit, të cilët shikojnë me përçmim nëse duhet të pozojnë për një markë ekskluzive dhe të pasur dhe në vend të kësaj janë të buzëqeshura dhe gjithëpërfshirëse për një markë buxhetore: “Ne jemi të gjithë të barabartë dhe le të shpëtojmë botën”.
Strategjia e lidhur me zebrat është interesante: teksa po bëja kërkime, hasa në këtë studim nga një shkencëtar i cili po pyeste veten pse ngjyra e tyre është bardh e zi dhe jo e verdhë për t’u kamufluar në mjedis. E kuptuan se me ato ngjyra ishte e pamundur të dalloje një zebër nga një tjetër, i ngatërrove në tufë. Ata ngjyrosën vetëm një pikë me një njollë, e cila u identifikua menjëherë nga luanët dhe u copëtua pikërisht sepse u identifikua në lidhje me tufën. Ky shkencëtar thotë se bota e modës shet rroba në të njëjtën mënyrë. Nëse jam i lidhur me një grup të caktuar, prirem të blej diçka që është një maskim për t’u përshtatur mirë me njëri-tjetrin, por edhe për t’u dalluar nga grupet e tjera. Në industrinë e modës ne kemi një koleksion dimëror të prezantuar në pranverë, sepse duhet të konsumojmë vazhdimisht rroba për të mos u shkëputur nga tufa jonë. Është një strategji që ka të bëjë me sjelljen bazë njerëzore.
Në pjesën e mbytjes së anijes në ishull dhe në përmbysjen e marrëdhënieve shoqërore, filmi kujton “Travolti” nga një fat i pazakontë në detin blu të gushtit, por i përditësuar.
Unë e dua atë film, por ata më thanë për të kur isha duke përgatitur dhe shkruar këtë. Është një film i mrekullueshëm, një shembull i kinemasë europiane të viteve shtatëdhjetë. Luis Buñuel ose Lina Wertmüller bënë diçka në të cilën unë besoj, filma të aftë për të na zbavitur, por edhe që shtrojnë problematika.
Bashkëkohësia na flet për krizën e identitetit mashkullor, për motrën në ishull, për të cilën protagonistja simpatizon shefin e ri që ‘përdor’ të dashurin e saj.
E nisa nga përvoja ime personale: skena e një burri dhe një gruaje që grindeshin në restorant se kush duhet të paguajë faturën, vjen direkt nga jeta ime, nga takimi mes meje dhe gruas sime: ajo vjen nga një bërthamë patriarkale, me një baba që është strumbullari i familjes, unë nga një nënë që ende e konsideron veten komuniste dhe që mendon se burrat dhe gratë duhet të jenë të barabartë, se gratë duhet të jenë të pavarura ekonomikisht, përndryshe dashuria nuk funksionon.
Në film, modelja pranon se ishte manipuluese. A e bëri gruaja juaj?
Jo, por ndoshta ju keni një këndvështrim tjetër për këtë çështje. Mund t’ju them se nëse shkoni në hotelin Martinez, të ngecur në ashensor, do të gjeni faturat e faturës për atë darkë, të cilën e kam vendosur si aktori bën në film, në shenjë proteste pas sherrit tonë. Më pas ne qeshim me të, por mendoj se ishte një nga momentet e jetës sime kur më erdhi më shumë turp.
A ndihet mashkulli bashkëkohor i sulmuar nga pritshmëritë?
Sa më shumë të ngrihesh në klasa shoqërore, aq më e lartë është pritshmëria që është njeriu që paguan për gjithçka. Ndryshon gjithashtu në bazë të kulturës, më pak në Suedi, më shumë në Francë, edhe më shumë në Shtetet e Bashkuara. Gjëja rritet edhe më shumë nëse në krah keni një femër shumë të bukur, sikur në marrëdhënie po ndodh një transaksion, edhe nëse nuk na pëlqen.
Është një skenë ku gruaja e një milioneri që ka fituar para në botën e plehrave e bën stjuardesën të mos ndihet rehat dhe krijon kërdi në ekuipazh duke i detyruar të gjithë të lahen dhe të kenë një moment relaksi. E bën me qëllime të mira, por është fatkeqësi.
Doja që ai çift të ishte empatik, nuk doja që të pasurit të ishin thjesht të këqij, por në të njëjtën kohë personazhet e mi nuk arrijnë të jenë gjithmonë qenie njerëzore të mira. Dhe ideja për të detyruar ekuipazhin për të bërë një banjë, mbase vjen nga qëllime të mira, por kthehet në abuzim me pushtetin. Më dukej një mënyrë delikate për të përshkruar një abuzim me pushtetin.
Si zgjodhët kë të mbijetoni në mbytjen e anijes në ishull?
Nuk ishte e lehtë. Në fillim ishte edhe komandanti Ëoody Harrelson, i cili do të fillonte të debatonte me oligarkun e Marksit dhe përfundoi i vrarë. Padyshim që çifti ynë i modeleve duhej të mbijetonte, unë zgjodha ato që më duheshin për të ndryshuar rolet. Çfarë ndodh me dashurinë? Në fillim ai i thotë ‘do të të bëj të dashurohesh me mua’ dhe ajo përgjigjet ‘do të më bësh grua trofe’, por kur unë jam në ishull dhe është kamerierja që merr pushtetin, është ai që e gjen veten dashnor i trofeut.
Sa i rëndësishëm është provokimi në kinemanë tuaj?
Është qëllimi kryesor, por ai inteligjent. Jo ai fëmija budalla për prindërit apo ai mizor që godet njerëzit e vërtetë në rrjetet sociale. Në fiksionin e kinemasë gjithçka lejohet, nuk lëndon dikë realisht. Por kur përballesh me tema me gjemba duhet të jesh i përgatitur dhe i gatshëm për të përballuar reagimet.
Si e ndryshoi jetën tuaj Palma e Artë e parë për “The Square”?
Nuk e di se kur do të fillojë të zbehet ai shkëlqim i qiellit. Nëse dëshiron të jesh regjisor për jetën, e di që varet nga suksesi i filmave të tu. Nga ky këndvështrim, Palma e dytë është një bekim.
Çfarë bote do të eksploroni në filmin e ardhshëm?
Që nga ‘Forca Madhore’, dhe gjithashtu me ‘Trekëndëshin e trishtimit’, kam kërkuar kontekste tërheqëse në të cilat hyn publiku, me të cilat më pas provokoj dhe kërkoj për çështje të caktuara. Projekti i ri është Sistemi i argëtimit është në rënie, zhvillohet në një kohë të gjatë. Pas ngritjes, ekuipazhi njofton se, për fat të keq, nuk do të ketë argëtim në këtë fluturim. Dhe kështu, këta njerëz modernë duhet të përballen me mendimet e tyre, të papenguar, duke lëvizur në ekrane. Ata bien përsëri në një botë analoge, një laborator i vogël eksperimental sociologjik dhjetë orë, një komedi. Më erdhi në mendje kur lexova një artikull të vitit 1984 që thoshte “nuk përfunduam si ai i Orwellit 1984, por përfunduam në një botë të re të guximshme ku makina e argëtimit na kontrollon vazhdimisht, ne e duam atë dhe jemi skllevër”. Dhe ajo që u shkrua në vitin 1984 vlen edhe më shumë sot. Ne jemi njëqind për qind në atë fantashkencë.
Marrë nga La Repubblica, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
