.png)
Disa javë më parë në Teatrin Samuel Goldwyn në Beverly Hills, Los Anxhelos, u mbajt edicioni i katërt i Samitit të Klimës në Hollywood, një konferencë kushtuar temës së qëndrueshmërisë mjedisore në industrinë e argëtimit dhe mënyrave në të cilat kinemaja dhe televizioni flasin për krizën klimatike. Gjatë veprimtarisë, u mbajt edhe ceremonia e ndarjes së çmimeve Pitchfest, një çmim që synon të gjithë skenaristët e etur për të treguar histori të lidhura me klimën nga këndvështrime të veçanta: 24 fituesit patën mundësinë të merrnin pjesë në intervista individuale, në të cilat u prezantonin idetë e tyre disa producentëve të Hollivudit.
Ngjarja lindi falë impulsit të Rrjetit të Ambasadorëve të Klimës (CAN), një kolektiv i përbërë nga njerëz që punojnë në kapacitete të ndryshme në industrinë e argëtimit, të gjithë të bashkuar nga dëshira për të folur më shpesh dhe në një mënyrë më të vetëdijshme për krizën klimatike. Një pikë për të cilën kolektivi insiston shumë, në fakt, është përfaqësimi i dobët i krizës klimatike në shkrimet për kinemanë dhe televizionin.
E intervistuar nga Gammon on the Atlantic, skenaristja Ali Weinstein, themeluese e samitit dhe anëtare e CAN, shpjegoi se qëllimi i kësaj nisme është të “filtrojë ndërgjegjësimin për klimën në çdo pjesë të sektorit”. Weinstein tha se, për vite me radhë, u paraqiti eprorëve të saj propozime lidhur me klimën, propozime të cilat, megjithatë, u refuzuan menjëherë. Kjo përvojë e shtyu atë të vepronte për të ndryshuar gjendjen e gjërave: nga këndvështrimi i saj, “Hollywood-i ka një ndikim të madh kulturor” dhe për të stimuluar ndryshimin brenda një industrie që ka kaq shumë ndikim në kolektivin e imagjinatës, mund të përfaqësojë hapin e parë për “të ndryshuar shumë sektorë të tjerë”.
Në të vërtetë, ka arsye për të besuar se kinemaja dhe televizioni mund të ndikojnë pozitivisht në zakonet e përditshme, veçanërisht në një vend si Shtetet e Bashkuara, ku njerëzit shikojnë mesatarisht tri orë televizor çdo ditë.
Vitet e fundit, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara, ideja se produktet fiktive mund të ndihmojnë në reduktimin e disa paragjykimeve ose përcjelljen e një lloj shembulli politik ka filluar të përhapet gjithnjë e më shumë.
Studiuesit zbuluan gjithashtu se vetëm 10 për qind e historive analizuan ngjarjet ekstreme të motit si tornadot, ciklonet tropikale dhe përmbytjet me ndryshimet klimatike dhe vetëm 12 për qind me përdorimin e karburanteve fosile. Ndër episodet e serialeve televizive që përmbajnë të paktën një fjalë kyçe në lidhje me klimën, më i shikuari nga publiku ishte “The Comic-Con Conundrum”, një episod i sezonit të dhjetë të Big Bang Theory në të cilin Raj, një nga protagonistët, shpjegon se ai është i shqetësuar për pinguinët në kopshtin zoologjik të Los Anxhelos sepse “ata po humbasin shtëpitë e tyre për shkak të ngrohjes globale”.
Personat që u kujdesën për sondazhin gjithashtu anketuan opinionet e publikut, duke intervistuar një kampion prej dy mijë personash dhe duke u kërkuar atyre të jepnin disa shembuj të filmave ose serialeve televizive të fokusuara në ndryshimet klimatike: përgjigjet më të shpeshta ishin “The Day After Tomorrow”, një film i publikuar gati njëzet vjet më parë – dhe gjithashtu shumë i kritikuar nga komuniteti shkencor për pasaktësitë e shumta, mbi të gjitha parashikimi i një epoke të re akullnajash, pra një realitet i kundërt me atë që po përjetojmë – dhe “2012”, që trajton fundin e botës nga një perspektivë katastrofike dhe profetike, por jo ndryshimet klimatike në kuptimin e ngushtë. Për më tepër, 48 për qind e të intervistuarve do të donin të shihnin më shumë filma apo seriale televizive të fokusuara në klimën, ndërsa 30 për qind e përkufizuan veten si “neutralë” dhe, për rrjedhojë, të paktën të hapur ndaj kësaj mundësie.
“Ndërsa kriza përkeqësohet dhe më shumë amerikanë fitojnë përvojë të dorës së parë me ndryshimet klimatike, historitë jo-klimatike do të fillojnë të duken të parëndësishme ose të shkëputura nga realiteti”, thuhet në raport. “Të tregosh histori për klimën nuk është vetëm e mirë për planetin, por edhe për një industri që kërkon të angazhojë audiencën përmes personazheve realiste dhe tregimeve”. Për të mbushur këtë boshllëk, Good Energy ka nisur disa iniciativa të dizajnuara për të mbështetur njerëzit e përfshirë në shkrimin e skenarit. Për shembull, ai ofron konsulencë për seriale televizive, filma dhe podkaste dhe ka krijuar një manual specifik, “Good Energy Playbook”, për të ndihmuar shkrimtarët të integrojnë ndryshimet klimatike në tregimet e tyre.
Sipas Anna Jane Joyner, themelueses së Good Energy një tjetër pikë shumë e rëndësishme ka të bëjë në fakt me tonet: manuali i inkurajon skenaristët të shkojnë përtej rrëfimit të zakonshëm apokaliptik dhe nihilist, duke iu qasur temës në një mënyrë tjetër dhe më origjinale. “Qëllimi ynë është të tregojmë se ju mund të shkruani për çështjet e klimës në mënyra argëtuese, autentike dhe se gjithashtu mund të fitoni para”, shpjegoi ajo në një intervistë me Walton Family Foundation.
Intuita e Joyner nuk është pa bazë: në vitin 2015 Michael Svoboda, profesor i skenarit në Universitetin George Washington, analizoi rreth 60 filma që mund të inkuadrohen në makro-zhanrin e trillimeve klimatike (fantashkencë mbi krizën klimatike), duke theksuar se si shumica e trajtojnë ndryshimin e klimës me një qasje katastrofike.
Katër vjet më vonë Svoboda zgjeroi vizionin e tij duke identifikuar shtatë lloje zhanresh që regjisorët zakonisht i përshtatin për të treguar histori të lidhura me klimën: filma fatkeqësish, filma apokaliptikë, filma distopikë, drama psikologjike, komedi, filma të animuar për fëmijë dhe filma me alienë ose superheronj.
Tri llojet e para, theksoi Svoboda, përfaqësojnë shumicën dërrmuese të prodhimit të filmit në të cilin moti ose klima luajnë një rol. Filmat e fatkeqësive janë ato të përqendruara te personazhet e kërcënuar nga një ngjarje ekstreme e motit që rrezikon jetën dhe pronën e tyre, por që në fund zakonisht arrijnë të rivendosin stilin e tyre të jetesës dhe të kthehen në normalitet; Një shembull i tillë është ai i “Twister”, një film i vitit 1996 që tregon për një sërë uraganësh (stuhish) të angazhuar në ndjekjen e një tornadoje që po shkatërron Oklahomën.
Filmat apokaliptikë dallohen nga të parët duke përfaqësuar një botë të transformuar përgjithmonë nga ndryshimet klimatike. Nga ky këndvështrim, shembulli më i famshëm është The Day After Tomorrow, në të cilin toka zhytet me shpejtësi në një epokë të re akullnajash. Së fundi ka filma distopikë, të cilët fokusohen në pasojat katastrofike lënë nga apokalipsi: në këtë drejtim, Svoboda përmend mbi të gjitha Mad Max: Fury Road nga George Miller, që përshkruan një botë të reduktuar në shkretëtirë nga thatësira.
Përsëri Svoboda shpjegon se komeditë e fokusuara në ndryshimet klimatike janë shumë të rralla dhe reduktohen në dy drejtime kryesore: në të parën, ndryshimi i klimës konceptohet si komploti dytësor dhe i papërfillshëm i një situate më të madhe. Ky është rasti i “The American President”, në të cilin protagonisti, presidenti i Shteteve të Bashkuara Andrew Shepherd, përfundon i apasionuar pas avokates mjedisore Sydney Ellen Wade, pjesë e një lobi ekologjik. Në të dytën, tema trajtohet në një mënyrë groteske dhe absurde, siç ndodh te “Downsizing”, në të cilën një grup shkencëtarësh norvegjezë përpiqen të zgjidhin problemin e mbipopullimit, duke i bërë qeniet njerëzore më të vogla, duke i shndërruar në burra të vegjël rreth dhjetë centimetra.
Në lidhje me historinë e ndryshimeve klimatike në kinema, një nga shembujt më të diskutuar në këtë kuptim është sigurisht ai i “Don’t Look Up”, një komedi satirike e regjisorit Adam McKay, e cila flet për dy astronomë, të cilët përpiqen të paralajmërojnë botën për ardhjen e një komete që do të shkatërrojë planetin, pa i kushtuar shumë vëmendje asaj: një metaforë shumë e qartë për ndryshimet klimatike dhe për mungesën e interesit për temën e një pjese të politikës dhe opinionit publik.
“Don’t Look Up” u gjykua pozitivisht nga ata të interesuar në kinema që përcjellin mesazhe të tilla, si shkencëtari i klimës Peter Kalmus, i cili e përshkroi atë në Guardian si “filmi më i saktë për mungesën e tmerrshme të reagimit të shoqërisë ndaj kolapsit të klimës”. Filmi, megjithatë, mori vlerësime kryesisht negative: gjithmonë në Guardian Charles Bramesco shkroi se “filmi shpjegon gjithashtu të dukshmen dhe e bën këtë nga një pozicion i epërsisë që i tjetërson njerëzit që kërkon të bindë”.
Shkurtimisht, sipas disa kritikëve, “Don’t Look Up” do të ishte shembulli i përsosur se si theksimi i një mesazhi të rëndësishëm dhe themelor, si nevoja për të ndërmarrë veprime të menjëhershme për të zbutur efektet e ndryshimeve klimatike, mund të përfundojë në një fatkeqësi, duke dobësuar komplotin dhe shndërruar filmin në një lloj aktakuze nga lart-poshtë, didaktike dhe urdhëruese, e cila vetëm sa do t’i largonte njerëzit që ai pretendon se përfshin nga kauza. /Il Post/
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
