Për vite, është thënë kudo se duhen vetëm 21 ditë për të shtuar një zakon të ri në rutinën tuaj të përditshme. Por sipas hulumtimeve të fundit nga Universiteti i Australisë Jugore (UniSA), zakonet e reja zakonisht duhen rreth dy muaj për t’u rrënjosur dhe mund të zgjasë deri në gati një vit.
Studiuesit arritën në këtë përfundim pasi kryen një meta-analizë të 20 studimeve të mëparshme, të botuara midis 2008 dhe 2023, dhe ku përfshiheshin më shumë se 2600 pjesëmarrës. Këto studime matën sjelljen e zakonshme për të gjetur një prirje të përgjithshme në kohëzgjatjen e nevojshme për formimin e zakoneve të shëndetshme. Zakonet përfshinin stërvitjen, pirjen e ujit, marrjen e vitaminave dhe përdorimin e fillit dentar.
Studiuesit shpresojnë se gjetjet e tyre do t’i motivojnë njerëzit të qëndrojnë në përpjekjet për të formuar zakone të shëndetshme edhe nëse zgjat më shumë se sa pritej.
“Unë mendoj se gjëja kryesore është se i ndihmon njerëzit të vendosin pritshmëri realiste,” tha për CNN Ben Singh, studiues në UniSA.
“Nuk është shpesh një zgjidhje e shpejtë.”
Studimi, i botuar në revistën Healthcare, zbuloi se koha mesatare e nevojshme për të formuar zakone të reja, të shëndetshme ishte 59-66 ditë, por mund të zgjasë deri në 335 ditë.
Singh theksoi se sa kohë duhet për të formuar zakone të shëndetshme është e ndryshme për çdo person dhe varet nga cili është zakoni.
“Ndonjëherë zbuluam se sjelljet e thjeshta, si nëse dikush dëshiron të fillojë të përdorë fillin dentar çdo ditë, mund t’i duhet një javë për të hyrë në rutinën e tyre,” shpjegoi Singh, “por sjelljet më komplekse si ndryshimi i dietës dhe aktivitetit fizik mund të të marrë shumë më gjatë.”
Ai shpjegoi se miti i 21 ditëve rrjedh nga libri i vitit 1960 “Psiko-Kibernetika” nga kirurgu plastik Maxëell Maltz, në të cilin autori vuri re se pacientëve të tij zakonisht iu deshën rreth 21 ditë për t’u mësuar me pamjen e tyre të re pas operacionit.
Singh tha se njerëzit mbajtën idenë e një “rregullimi të shpejtë” si motivim. Pra, a ekziston rreziku që hulumtimi i ri t’i bëjë ata më ngurrues në përpjekjen për të krijuar zakone të reja në radhë të parë?
“Ekziston mundësia që kjo t’i largojë njerëzit dhe ndoshta t’i dekurajojë ata dhe t’i demotivojë,” tha Singh. “Por disa njerëz të cilët mund të mendojnë se do t’u duhen 21 ditë, por pastaj pas 21 ditësh ata ende po luftojnë, atëherë të paktën ky hulumtim dhe kjo dëshmi u ofron njerëzve disa standarde realiste që ata mund të ndjekin.”
Singh tha se studimi ofron gjithashtu këshilla specifike për formimin e zakoneve të shëndetshme.
“Nëse njerëzit duan të fillojnë të hanë më shëndetshëm ose të ushtrojnë më shumë, atëherë integrimi i këtyre zakoneve të reja në mëngjes ka tendencë të jetë më efektiv sesa më vonë gjatë ditës, sepse njerëzit priren të humbasin motivimin ose bëhen më të zënë më vonë gjatë ditëve, kështu që ata kanë më pak gjasa ta ndjekin atë sjellje.”
Për shembull, nëse doni të krijoni një zakon të hani më shumë fruta, Singh rekomandon të konsumoni një mollë me një kafe në mëngjes.
Benjamin Gardner në Universitetin e Surrey, Angli, sugjeroi se rezultatet e studimit duhet të interpretohen me kujdes.
“Është e rëndësishme të bëjmë thirrje për kujdes rreth idesë se njerëzit ose ‘kanë një zakon’ ose ‘nuk kanë një zakon’, gjë që është e nënkuptuar në këtë studim”, tha Gardner, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim.
“Në realitet, zakoni ndryshon në një vazhdimësi, me fjalë të tjera, zakoni bëhet më i fortë me kalimin e kohës, në vend që të arrijë një pikë magjike në të cilën është “formuar plotësisht”.
Gardner tha se mënyra më e mirë për të krijuar një zakon është përmes asaj që njihet si “përsëritje konsistente ndaj kontekstit”, duke identifikuar një situatë që hasni rregullisht dhe më pas duke bërë sjelljen tuaj të zgjedhur sa herë që hasni në atë situatë.
Nevojiten akoma më shumë kërkime për të zbuluar se sa të suksesshëm ishin njerëzit në ruajtjen e zakoneve të reja të ekzaminuara në studim, vuri në dukje Singh.
“Shumë nga hulumtimet ishin mjaft afatshkurtër,” tha ai. “Ne vërtet kemi nevojë për shumë më tepër kërkime afatgjata. Pra, nëse dikush ka ndryshuar me sukses zakonet e tij dhe ka përmirësuar sjelljen e tij pas 12 javësh, a e ndjek akoma atë sjellje 12 muaj më vonë?”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.