Libia u rikthye në qendër të vëmendjes javën e kaluar kur njoftoi se po pomponte një milion fuçi naftë më pak se vitin e kaluar.
Ky ishte një lajm i madh për vendet konsumuese të naftës që po përpiqen të kërkojnë furnizime shtesë pasi nafta e papërpunuar nga Rusia, prodhuesi i tretë më i madh në botë, është nën sanksionet perëndimore. Çdo fuçi shtesë nga Libia mund të sigurojë një lehtësim shumë të nevojshëm nga rritja e inflacionit global, thonë analistët.
Ministria libiane e naftës i tha CNN se prodhimi ishte tkurrur në një ndalesë pothuajse në qershor, në 100.000 fuçi në ditë nga 1.2 milion vitin e kaluar. Por të hënën(20 qershor), ministri i naftës Mohamed Oun tha për CNN se prodhimi ishte rritur deri në 800.000 fuçi në ditë.
Prodhimi i luhatshëm dhe narrativat kontradiktore që rrethojnë industrinë demonstrojnë rrëmujën në të cilën ndodhet sektori i naftës në Libi, me pak qartësi se kush e ka në të vërtetë kontrollin e burimit më të vlefshëm të vendit. Ai gjithashtu thekson rëndësinë strategjike të një vendi të fragmentuar në krahun jugor të NATO-s, ku shtetet perëndimore po përpiqen të rifitojnë një terren.
Ambasadori i SHBA në Libi, Richard Norland, i tha CNN se për shkak të tensioneve politike të vendit “ka disa parti që kërkojnë të përfitojnë duke keqinterpretuar shifrat e prodhimit të naftës”. Shifrat e mëparshme të dhëna nga ministria e naftës ishin “të pasakta”, tha ai, duke shtuar se “prodhimi aktual është dukshëm më i lartë”.
Pse ka rëndësi nafta e Libisë?
Kombi i Afrikës së Veriut ndodhet në 3% të rezervave të provuara të naftës në botë, tha Yousef Al Shammari, CEO dhe kreu i kërkimit të naftës në CMarkits në Londër. Ndërsa është anëtare e kartelit të naftës OPEC, ajo nuk është e kufizuar nga kufijtë e saj të prodhimit për shkak të krizës politike me të cilën përballet, që do të thotë se mund të nxjerrë dhe eksportojë sa më shumë naftë të dojë.
Afërsia e saj me Europën do të thotë se ajo mund të transportojë lehtësisht naftë nga deti përmes rrugëve shumë më të shkurtra se prodhuesit e tjerë, dhe shumica e naftës së saj eksportohet në vendet evropiane, tha ai.
Cila është pengesa më e madhe me të cilën përballet prodhimi i naftës në Libi?
Palët ndërluftuese në vend kanë përdorur naftën si levë ndërsa luftojnë për pushtet. Ekziston një përplasje politike midis qeverive rivale në lindje dhe perëndim që ka bërë që grupet e armatosura që mbështesin qeverinë lindore të marrin kontrollin e objekteve të naftës dhe t’i mbyllin ato disa herë.
Qeveria e Unitetit Kombëtar (GNU) e mbështetur nga OKB-ja qëndron në kryeqytet, Tripoli, dhe drejtohet nga kryeministri i përkohshëm Abdulhamid Dbeibeh. Në lindje është një qeveri rivale e zgjedhur nga parlamenti që drejtohet nga Fathi Bashaga.
Shumica e fushave të naftës dhe infrastrukturës së Libisë janë në lindje të vendit, ku komandanti Khalifa Haftar dhe Ushtria e tij Kombëtare Libiane (LNA) kanë kontroll të armatosur. Ai është aleat me qeverinë Bashaga.
Kush është përgjegjës për prodhimin e naftës?
Në letër, Korporata Kombëtare e Naftës (NOC) me bazë në Tripoli është entiteti i ngarkuar me kontrollin e prodhimit dhe tregtimin e naftës së vendit jashtë vendit.
Palët ndërluftuese në lindje dhe perëndim janë përpjekur të marrin kontrollin e NOC që nga viti 2014, por sektori mbikëqyret nga ministri i naftës Mohammed Oun, i cili i përket qeverisë së mbështetur nga OKB në perëndim.
Por ndikimi i tij është i dobët, thotë analisti libian Jalel Harchaoui, dhe ai është kapur në një luftë për pushtet me NOC, e cila “ka bërë përpjekje të mëdha” për të maksimizuar prodhimin.
CNN nuk ishte në gjendje të kontaktonte NOC për koment.
Në terren, megjithatë, komandanti me bazë lindore Khalifa Haftar është kryesisht i ngarkuar, thotë Harchaoui. Brigadat e armatosura nën komandën e tij kanë ndërprerë disa herë prodhimin.
Cili është roli i palëve të huaja?
Ministri i naftës Oun fajësoi fuqitë e huaja me interesa konkurruese për krizën politike të Libisë. “Duhet të ketë një marrëveshje mes tyre për mënyrat më të mira drejt një mekanizmi që largon Libinë nga kjo krizë,” tha ai për CNN.
Haftar është mbështetur nga Egjipti, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Rusia.
Grupi Ëagner, një kontraktor ushtarak privat rus, hyri në Libi në vitin 2019 në atë që OKB-ja zbuloi se ishte një përpjekje për të mbështetur Haftarin dhe LNA-në e tij. Ajo vendosi disa qindra personel rus rreth fushave më të mëdha të naftës, thonë ekspertët.
Në vitin 2020, në kulmin e përfshirjes së tyre, Ëagner mori kontrollin e fushës së naftës Sharara të Libisë, një nga më të mëdhatë e saj. Konfiskimi gjithashtu ndihmoi Haftarin të mbante një bllokadë të eksporteve të naftës. Prania e personelit rus i jep Moskës aftësinë për të ndërprerë furnizimet me naftë të Libisë nëse dëshiron, tha Harchaoui.
Norland, ambasadori amerikan, tha se një rënie në prodhimin libian “sigurisht i shërben interesave ruse dhe Moska, pa dyshim, e mbështet atë”, por ai ia atribuoi ndërprerjet aktuale “faktorëve të brendshëm libianë”.
A po e shtyn nafta Perëndimin të kthehet në Libi?
Në fillim të këtij muaji, ambasada e Mbretërisë së Bashkuar u përgjigj në Tripoli dhe në mars, SHBA propozoi një mekanizëm për të mbikëqyrur të ardhurat e naftës së Libisë për të zgjidhur krizën politike që po ndërpret prodhimin.
Miratimi i mekanizmit në nivel politik do të duhet ende të vijojë, por partitë libiane kanë rënë dakord në parim për “disa fusha të shpenzimeve prioritare”, tha Norland, i cili banon në Tunizi.
I pyetur nëse SHBA-ja ka besim te qeveria e mbështetur nga OKB-ja për të rikthyer prodhimin e qëndrueshëm, Norland tha se “asnjë subjekt i vetëm politik nuk ushtron kontroll sovran mbi të gjithë territorin e Libisë dhe kjo përfshin fushat e naftës”.
Burimi: CNN Business
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
