.png)
Gazeta Si – Në raste emergjence në bordin e një aeroplani, çdo sekondë ka rëndësi. Pavarësisht kësaj, shumë njerëz vazhdojnë t’i japin përparësi bagazheve të tyre përpara mbijetesës (kolektive).
Një shembull i kohëve të fundit është ajo që ndodhi verën e kaluar në një fluturim të kompanisë “American Airlines”: dhjetëra pasagjerë braktisën avionin me xhaketa, çanta shpine.
Një studim masiv prej 168 faqesh i porositur nga Administrata Federale e Aviacionit (FAA), ofron prova bindëse: marrja e bagazheve gjatë një evakuimi mund të rrisë numrin e viktimave.
Studimi
Ekspertët nga Grupi i Inxhinierisë së Sigurisë nga Zjarri në Universitetin e Greenëich, analizuan ndikimin e marrjes së bagazheve në evakuimet e emergjencës.
Duke përdorur softuer simulimi – një nga më të përparuarit në botë për modelimin e lëvizjes së turmës në hapësira të mbyllura – ata rikrijuan mijëra evakuime në një aeroplan me një korridor të vetëm, të ngjashëm në konfigurim me një Boeing 737 ose Airbus A320, me 185 persona në bord (180 pasagjerë, tre asistentë fluturimi dhe dy pilotë) dhe vetëm gjysmën e daljeve të disponueshme.
Kjo është një situatë e zakonshme në aksidentet reale, sepse tymi, zjarri ose goditja mund t’i bëjnë dyert dhe rrëshqitëset të paarritshme.
Skenarët
Duke vlerësuar 168 persona potencialisht të aftë për të mbledhur sendet e tyre, u testuan katër skenarë: skenari “bazë”, me të gjithë pasagjerët të kujdesshëm dhe për këtë arsye askush nuk po merrte sendet e tyre; dhe ata, përkatësisht, me një të katërtën, gjysmën dhe tre të katërtat e udhëtarëve që merrnin kohë për të mbledhur bagazhet e tyre para se të largoheshin nga avioni. Për secilin skenar, u simuluan një mijë evakuime, për një total prej katër mijë testesh.
Limiti 90-sekondësh
Ka surpriza, edhe në skenarin më të mirë. Rregulloret përcaktojnë që një aeroplan, për t’u certifikuar, duhet të evakuohet në 90 sekonda (limiti brenda të cilit një aeroplan që digjet mund të bëhet “i pabanueshëm”), me gjysmën e evakuimeve operative.
Por – sipas dokumentit – edhe në skenarin “bazë”, pa pasagjerë që merrnin bagazhet e tyre, mesatarja ishte 121 sekonda (me një minimum prej 110). Në fund të limitit kohor prej 90 sekondash, 146 nga 185 persona arritën të shpëtonin.
Kohë e humbur
Ekspertët vunë re gjithashtu se koha mesatare për të nxjerrë një karrocë nga dollapi sipër kokës është 5.3 sekonda, por në disa raste tejkalon 15 sekondat. Një përjetësi në një kabinë të mbushur me tym.
Situata përkeqësohet në skenarë të tjerë. Kur 25% e personave në bord (42 individë) marrin sendet e tyre, evakuimi mesatar zgjat 137 sekonda, me kulme prej 200.
Kjo do të thotë që, pas 90 sekondash – limiti rregullator – 42 persona mbeten në bord, 3 më shumë se në skenarin bazë.
Sjellje të ndryshme
Kur gjysma e pasagjerëve ndalojnë për bagazhet e tyre, avioni zbrazet në 169 sekonda (pothuajse tre minuta), me kulme mbi 220.
Dhe pas 90 sekondash, mesatarisht 11 persona më shumë mbeten në bord, sesa në skenarin bazë, duke rezultuar në një total prej 53.
Kjo rritet në 25 individë shtesë (64 të bllokuar brenda në përgjithësi), me një shkallë rikuperimi prej 75% të bagazheve dhe një braktisje mesatare prej 200 sekondash, me kulme prej 272.
Precedentë
Çdo sekondë e kaluar në kabinë do të thotë ekspozim më i madh ndaj nxehtësisë dhe tymrave toksikë. Kjo është arsyeja pse mbijetesa në një zjarr pas përplasjes matet në sekonda.
Në vitin 2019, për shembull, një Sukhoi Superjet-100 u përfshi nga flakët pas uljes në Moskë: shumë pasagjerë ikën me bagazhet e tyre, dhe 41 persona mbetën të bllokuar dhe vdiqën në flakë. Kjo sjellje është identifikuar si një nga faktorët vendimtarë që çoi në një numër kaq të lartë vdekjesh.
Më të disavantazhuarit
Një gjë që e bën edhe më të ndërlikuar, është fakti se shkalla e rrezikut ndryshon në varësi të pozicionit në kabinë.
“Edhe kur deri në 75% e pasagjerëve marrin çantat e tyre, rezultati varet pjesërisht nga shpërndarja rastësore e atyre që marrin çantat e tyre dhe zona e uljes së pasagjerëve”, thuhet në raport.
“Si rezultat, jo të gjithë udhëtarët vuajnë të njëjtin ndikim. Pasagjerët e ulur në pjesën e pasme të aeroplanit penalizohen dukshëm më shumë nga mbledhësit e bagazheve”.
Diferenca në largim
Dhe me të vërtetë, koha mesatare e evakuimit për ata që ulen në pjesën e prapme tejkalon 159 sekonda, më shumë se dyfishi i skenarit pa bagazhe. Ata që ulen përpara janë pak më të “mbrojtur”, me vonesa mesatare prej rreth 30 sekondash.
Por edhe kjo kohë shtesë mund të jetë fatale, duke marrë parasysh se shumë aksidente prodhojnë tym toksik brenda dy minutave të para.
“Çdo sekondë e humbur për një copë bagazhi, është një sekondë e humbur për mbijetesën kolektive”, shkruajnë studiuesit.
Arsyet
Por pse ndodh kjo? Psikologët flasin për “sjellje posesive nën stres”: në një situatë paniku, shumë përpiqen të ruajnë objektet më të njohura, siç janë bagazhet (ndoshta edhe për të marrë dokumente identifikimi dhe para).
Të tjerë e nënvlerësojnë rrezikun, ndoshta duke besuar se kapja e një valixheje zgjat vetëm një moment.
Një “moment”, është mendimi i ekspertëve, i cili, kur përsëritet nga dhjetëra njerëz, bëhet një mur në korridor.
Një karrocë e marrë nga kabina mund të bllokojë rreshtin pas, të ngadalësojë ngjitjen në një rrëshqitëse dhe madje ta dëmtojë atë, duke kompromentuar rrugën e largimit.
Sugjerime
Studimi, përveç rekomandimit që autoritetet – siç është FAA – të promovojnë “fushata ndërgjegjësimi më realiste, duke treguar rreziqet konkrete të rimarrjes së bagazheve” dhe të propozojnë “video të përditësuara sigurie, me mesazhe më të fuqishme: ‘Lëreni gjithçka pas, jeta juaj vlen më shumë se një valixhe'”, si dhe “rregullore më të rrepta” (për shembull, kufizime në përdorimin e dollapëve sipër kokës ose edhe gjoba për ata që, në rast emergjence, nuk i përmbahen procedurave), gjithashtu sugjeron kryerjen e simulimeve të reja të detyrueshme në testet e certifikimit, “që marrin në konsideratë sjelljen reale të pasagjerëve, jo vetëm sjelljen ideale”.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
