.png)
Polarizimi po rritet në të gjithë Evropën dhe Perëndimin. Por askund nuk është kjo më e qartë se në ish-republikën sovjetike të Gjeorgjisë. “Ligji rus”, një pjesë kopjuese e legjislacionit të importuar nga Moska, i cili detyron grupet e shoqërisë civile gjeorgjiane të regjistrohen si agjentë të huaj nëse marrin më shumë se 20% të financimit nga jashtë, u miratua së fundmi – pavarësisht protestave masive dhe dhunës së gjerë policore.
Ligji është vendosur të zbatohet më vonë këtë verë, pikërisht në kohën e duhur për të gjymtuar shoqërinë civile dhe për të shtrënguar partitë opozitare përpara zgjedhjeve vendimtare parlamentare të vendit më 26 tetor.
Në sfondin e protestave, partia qeverisëse, Ëndrra Gjeorgjiane, nxori fytyrën. Në një fjalim hiperbolik në prill, manjati miliarder dhe udhëheqësi i prapaskenave të partisë, Bidzina Ivanishvili, nisi një sulm të gjithanshëm kundër perëndimit liberal, i mbushur me teori konspirative rreth një "partie të luftës globale" të supozuar të drejtuar nga masonët, tradhtarë, agjentë të huaj etj. Ëndrra Gjeorgjiane nuk pretendon se dëshiron të braktisë rrugën drejt BE-së dhe NATO-s. Përkundrazi, ajo mburret se nën mbikëqyrjen e saj, Gjeorgjia u njoh si një kandidate në BE.
Nga ana e saj, BE-së iu desh shumë kohë për t'u distancuar nga qeveria në Tbilisi, i shtyrë pas protestave të para vitin e kaluar – vetëm disa javë pasi Gjeorgjisë iu dha kandidatura në dhjetor.
Udhëheqësit dhe institucionet evropiane dënuan ligjin dhe dhunën e policisë ndaj demonstruesve, të cilët u mobilizuan për herë të dytë në pranverë për të ndaluar ligjin – këtë herë pa rezultat.
Megjithatë, në sytë e shoqërisë civile dhe opozitës, kritika evropiane ishte shumë e turpshme. Siç më tha një lider i opozitës në Tbilisi disa ditë më parë: “Kur je në një dhomë me një gjarpër, nuk merresh me të ose nuk kërkon të kuptosh ‘shqetësimet legjitime’ të tij. U trondita kur pashë në televizion se ambasadori i BE-së preu shiritat me udhëheqësit kryesorë të Ëndrrës Gjeorgjiane, ndërsa isha në spital me një frakture të shkaktuar nga dhuna e policisë.”
BE-ja tani është ashpërsuar. Disa ditë më parë ajo pezulloi zyrtarisht procesin e pranimit të Gjeorgjisë dhe ngriu 3 milion euro (25 milion £) ndihmë financiare për ministrinë e mbrojtjes të vendit. Ndërkohë, BE-ja ka pranuar me të drejtë të ecë përpara me negociatat e anëtarësimit të Ukrainës dhe Moldavisë.
Por duhet më shumë. Deri më tani qeveria gjeorgjiane ka ngrënë tortën e saj. Kur ligji rus të hyjë në fuqi, BE-ja duhet të marrë në konsideratë sanksionet personale dhe ndalimet e udhëtimit për individët në qarqet politike, biznesore dhe mediatike të regjimit. Nëse shtrëngimi autoritar do të vazhdonte në rast të fitores elektorale të Ëndrrës Gjeorgjiane, BE-ja duhet të revokonte lëvizjen e lirë të gjeorgjianëve nëpër Evropë pa pasur nevojë për vizë.
Opozita e di që zgjedhjet e vjeshtës janë luftë për jetë a vdekje. Siç më tha një figurë akademike dhe e njohur opozitare: “Gjeorgjia tashmë është e humbur. Ky është shansi ynë i fundit për të rimëkëmbur vendin tonë”
Udhëheqësit e opozitës po diskutojnë taktikë se si të krijojnë një aleancë të bashkuar për të shmangur ndarjen e votave të opozitës, veçanërisht duke pasur parasysh pragun elektoral prej 5% nën të cilin partitë nuk përfaqësohen fare në parlament.
Megjithatë, rezultati është i pasigurt. Krahas fushës së zhdrejtë të lojës politike – me fonde, programe të mirëqenies sociale, forca policore, një makinë propagandistike dhe shtypjen e ardhshme të shoqërisë civile në anën e saj – Ëndrra Gjeorgjiane ka një histori për të treguar. Mesazhi është i thjeshtë: luftë kundër paqes. Në narrativën e saj, opozita ra në grackën e Rusisë në vitin 2008, e udhëhequr nga një Mikheil Saakashvili i papërgjegjshëm dhe i shtyrë nga një perëndim hipokrit, i cili më pas e braktisi Gjeorgjinë në fatin e saj kur Rusia pushtoi.
Duke luajtur me frikën e qytetarëve, të përkeqësuar nga trauma e pushtimit rus në 2008, qeveria e portretizon veten si partia e "paqes". Në të kundërt, opozita, e cila tani mbështet me vendosmëri rezistencën e Ukrainës kundër Rusisë, përshkruhet si "partia globale e luftës". Duke fshirë lidhjet e saj gjithnjë e më të ngushta me Moskën, Ëndrra Gjeorgjiane e përshkruan veten si mburojë kundër një lufte të re, të pafitueshme kundër Rusisë.
Opozita ka gjithashtu një histori të fortë për të treguar: ka të bëjë me Evropën dhe lirinë kundrejt Rusisë dhe represionit. Një fitore elektorale në tetor, thotë jo, përfaqëson rrugën e vetme për Gjeorgjinë për të shmangur zhytjen më thellë në një moçal autoritar post-sovjetik.
Demonstratat masive kundër ligjit rus, si në vitin 2023 ashtu edhe këtë vit, na tregojnë se ai ka një rast bindës, të aftë për të mobilizuar njerëzit dhe për ta rikthyer Gjeorgjinë në rrugën drejt demokracisë dhe BE-së.
Por nuk do të jetë e lehtë. Ëndrra Gjeorgjiane ka gjithashtu një Rusi të bashkuar që e mbështet atë. Opozita ka një perëndim të shpërqendruar dhe të ndarë. Ndarjet në perëndim pasqyrojnë pikërisht ato në Gjeorgji. Ëndrra Gjeorgjiane nuk mundi të fitonte zgjedhjet me një biletë të qartë antiperëndimore dhe anti-evropiane.
Gjeorgjianët e dinë se pavarësia dhe liria e vendit të tyre (nga Rusia) është e lidhur me perëndimin. Por a është ai një perëndim i hapur, demokratik dhe ligjvënës, apo një perëndim i mbyllur, nacionalist dhe social konservator? Nëse është perëndimi i përfaqësuar nga Viktor Orbán, Marine Le Pen, Giorgia Meloni dhe Geert Wilders në Evropë, i rrethuar nga Donald Trump në anën tjetër të Atlantikut, Ivanishvili mund të jetë mjaft rehat duke qenë pro-perëndimor. Ndoshta edhe Vladimir Putin do ta bënte.
Gjeorgjia e vogël është një mikrokozmos i luftës për demokraci liberale në perëndim. Për vite me radhë, demokratët gjeorgjianë u lutën që partnerët e tyre perëndimorë të zgjoheshin ndaj kërcënimit të paraqitur nga Rusia. Por teksa këto sy filluan të hapeshin pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës, qeveria gjeorgjiane u kthye drejt Moskës në një kthesë tragjike të historisë. Në mënyrë paradoksale, ajo e bëri këtë pikërisht kur Gjeorgjia u afrua një hap më afër anëtarësimit në BE, duke kaluar në valën e ringjalljes së politikës së saj të zgjerimit dhe të nxitur nga lufta në Ukrainë.
Në demokracitë e vjetra, ku institucionet janë më të forta, demokracia liberale mund t'i rezistojë (për njëfarë kohe) zgjedhjes së autokratëve, nacionalistëve dhe populistëve. Në demokracitë e reja dhe të brishta në pragun e Rusisë, në të kundërt, demokracia duhet të mbështetet dhe të shpëtohet. Nëse jo, mund të përfundojë shpejt me një zhurmë.
Nathalie Tocci është një kolumniste e Guardian Europe/ Marre nga: theguardian
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
