Bashkimi Europian po përballet me një kërcënim ekzistencial dhe megjithatë udhëheqja e BE-së po përgjigjet me një kompromis, që duket se pasqyron një besim se kërcënimi thjesht mund të urohet të rrijë larg. Regjimi kleptokratik i kryeministrit Viktor Orban në Hungari dhe, në një masë më të vogël, qeveria joliberale e Ligjit dhe Drejtësisë (PiS) në Poloni, po sfidojnë me guxim vlerat mbi të cilat është ndërtuar Bashkimi Europian. Trajtimi i sfidës së tyre si një qëndrim i ligjshëm politik që meriton njohje dhe një zgjidhje kompromisi vetëm do të shtohet- masivisht – rreziqeve me të cilat ballafaqohet BE tani.
Kancelarja gjermane Angela Merkel ka punuar nën një presion të madh për të parandaluar veton e buxhetit të Bashkimit Evropian 2021-27 dhe fondit të rimëkëmbjes COVID-19. Por kompromisi që ajo arriti me Hungarinë dhe Poloninë është më i keq nga të gjitha botët e mundshme.
Unë e njoh dhe e kuptoj presionin e madh nën të cilin kancelarja gjermane Angela Merkel ka punuar. Ajo ka qenë kancelare e Gjermanisë për 15 vjet dhe tani po i afrohet tërheqjes, në shtator 2021. Me Presidentin francez Emmanuel Macron të shpërqendruar përkohësisht nga çështja lacité dhe shqetësime të tjera serioze të sigurisë brenda Francës, Merkel është bërë njëfarësoj e vetmja vendimmarrëse kryesore për BE-ja
Unë gjithashtu e kuptoj pse kancelarja gjermane nuk dëshiron që një vend tjetër, Hungaria, të njoftojë qëllimin për të lënë BE-në, nën vëzhgimin e saj. Kjo thuhet se është ajo që Orbán po përgatitej të bënte ditët e fundit, sepse ai nuk ka mundësi të ekspozojë shkallën e plotë të korrupsionit të regjimit të tij, gjë që kushtëzimi i “sundimit të ligjit” të BE për disbursimin e fondeve të Bashkimit do të kishte bërë pa ndryshim.
Orbán ka vjedhur dhe përvetësuar shuma të mëdha gjatë dekadës së tij në pushtet, duke përfshirë fondet e BE që duhet të kishin shkuar në dobi të popullit hungarez. Ai nuk ka mundësi të ketë një kufi praktik të vendosur për korrupsionin e tij personal dhe politik, sepse këto të ardhura të paligjshme janë grasoja që i rrotat e regjimit të tij të buta dhe korrjet e tij në radhë.
Kërcënimi për të goditur me silur financat e BE-së duke vënë veton në buxhetin e saj ishte një lojë e dëshpëruar nga ana e Orbanit. Por ishte një blof që duhej thirrur. Për fat të keq, Merkel, siç duket, i është nënshtruar zhvatjes hungareze dhe polake.
Ndërsa shkruaj, duket qartë se Merkel ka ndërmjetësuar një kompromis me Orban dhe udhëheqësin de facto të Polonisë, zv/Kryeministrin Jarosław Kaczyński. Marrëveshja që Gjermania bëri me dy vendet anëtare mashtruese të BE, megjithatë, përbën më të keqen nga të gjitha botët e mundshme. Teksti i rrjedhur gjerësisht i kompromisit të propozuar, që do të ngulitet në deklaratën përfundimtare të takimit të Këshillit Europian të kësaj jave, ka tre të meta themelore.
Së pari, deklarata ndryshon në përmbajtje dhe qëllim tekstin e rregullores që u ra dakord nga institucionet e BE më 5 nëntor, duke dobësuar ndjeshëm kushtin e sundimit të ligjit. As Komisioni Europian dhe as Parlamenti Europian, e aq më pak qeveritë kombëtare që e bënë integritetin e rregullores shqetësimin e tyre kryesor në Këshillin Europian, nuk duhet ta lejojnë veten të anashkalohen në këtë mënyrë.
Së dyti, disa dispozita në marrëveshje shërbejnë për të vonuar zbatimin e kushtëzimit të shtetit ligjor deri në dy vjet. Ky do të ishte një grusht shteti i vërtetë për Orban, pasi do të shtynte çdo veprim të mundshëm deri pas zgjedhjeve të ardhshme parlamentare hungareze, të planifikuara në 2022.
Ndërprerja do t’i jepte partisë Fidesz të Orbanit kohë të mjaftueshme për të ndryshuar ligjet hungareze dhe dispozitat kushtetuese dhe do të lejojë që Orban të vazhdojë të ripërcaktojë ato që përbëjnë “fondet publike” në Hungari, në mënyra që i mundësojnë atij të kanalizojë plaçkën e keqe nga organet publike në “fondacione” private kontrollohet nga miqtë e tij. Viktimat kryesore të marrëveshjes që Merkel thuhet se ka arritur me Orban do të jenë njerëzit e Hungarisë.
Së fundmi, deklarata e propozuar e samitit është një rast i Këshillit Evropian që vepron përtej autoritetit të tij në kufizimin e aftësisë së Komisionit Evropian për të interpretuar dhe vepruar në përputhje me legjislacionin e BE-së. Ky është një precedent i rrezikshëm, sepse zvogëlon pavarësinë ligjore të Komisionit dhe shumë mirë mund të kundërshtojë Traktatin për Bashkimin Europian, të paktën në frymë.
Marrëveshja, siç kuptohet se ekziston, është e shëmtuar dhe hedh poshtë dëshirat e shprehura të Parlamentit Europian. Por për shkak të nevojës urgjente për të përdorur fondin e rimëkëmbjes COVID-19 prej 750 miliardë eurosh (909 miliardë dollarë), Parlamenti Europian mund ta miratojë atë.
Gjithë ç’mund të bëj është të shpreh zemërimin moral që duhet të ndiejnë njerëzit që besuan në BE si mbrojtësi i vlerave europiane dhe universale. Unë gjithashtu dua të paralajmëroj se ky kompromis mund të dëmtojë rëndë besimin që institucionet e Bashkimit kanë fituar me vështirësi, përmes krijimit të fondit të rimëkëmbjes./ Project Syndicate
*George Soros është Kryetar i Menaxhimit të Fondit Soros dhe Fondacioneve të Shoqërisë së Hapur. Një pionier i industrisë së fondeve mbrojtëse, ai është autor i shumë librave, duke përfshirë Alkiminë e Financave, Paradigmën e Re për Tregjet Financiare: Kriza e Kredisë për vitin 2008 dhe Çfarë Do të thotë, dhe Tragjedia e Bashkimit Europian: Shpërbërja ose Rilindja? Libri i tij më i fundit është Në Mbrojtjen e Shoqërisë së Hapur (Çështjet Publike, 2019).
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
