.png)
Gazeta Si – Të dobësuar, të rraskapitur nga uria, lodhja dhe sëmundjet: në kampin nazist të Aushvicit tetëdhjetë vjet më parë, më 27 janar 1945, kishte vetëm 7000 të burgosur, kur ushtria sovjetike hapi portat.
Një mijë nga ata fatkeq, do të vdisnin nga pasojat e paraburgimit në javët në vijim. “SS”-të që ruanin kampin e përqendrimit kishin ikur, duke marrë me vete drejt perëndimit, në të ashtuquajturat “marshime të vdekjes”, rreth 60 mijë të dëbuar, pasi kishin fshirë shumicën e gjurmëve të krimeve të tyre.
Një milion e gjysmë vdekje
Në vitet e mëparshme, kompleksi i Aushvicit kishte qenë makina më e madhe e vdekjes e krijuar ndonjëherë.
Nuk ka të dhëna të sigurta, sepse regjistrat e kampeve u shkatërruan, por llogaritet se sigurisht më shumë se një milion, ndoshta një milion e gjysmë njerëz, shumica dërrmuese e tyre hebrenj, u vranë në mënyra të ndryshme, veçanërisht në dhomat e gazit, gjatë periudhës në të cilën ai vend makabër ishte në aktivitet.
Gjithçka kishte filluar pothuajse pesë vjet më parë. Kazermat e Habsburgëve të braktisura në një zonë moçalore pranë linjës hekurudhore pranë Oswiecim, një qytet polak i aneksuar nga Rajhu i Tretë me emrin gjerman Aushvic, u shndërruan në një kamp përqendrimi, fillimisht i destinuar për të burgosurit politikë, në pranverën e vitit 1940.
Fabrika ku punonte Primo Levi
Një vit më vonë, udhëheqësi suprem i “SS”-ve, Heinrich Himmler, gjithashtu në funksion të pushtimit të Bashkimit Sovjetik, inspektoi vendin dhe urdhëroi komandantin Rudolf Höss, oficerin e luajtur nga Christian Friedel në filmin e fundit “Zona e interesit”, ta zgjeronte atë.
U vendos të zgjerohej kampi kryesor i Aushvic I, në mënyrë që të mund të strehonte 30 mijë të burgosur dhe të ndërtoheshin dy komplekse të tjera: Aushvic-Birkenau (ose Aushvic II), me një kapacitet prej 100 mijë individësh, më vonë u rrit në 200 mijë dhe Auschwitz -Monowitz (Auschwitz III), i lidhur me një fabrikë për prodhimin e gomës sintetike dhe vajrave minerale të projektuar nga kompania kimike gjermane “IG Farben”.
Në atë fabrikë, shkrimtari Primo Levi, autor i librit të dëshmive, “Nëse ky është një njeri”, kishte punuar në atë fabrikë.
Gazi Zyklon B dhe “zgjidhja përfundimtare”
Në gusht 1941, eliminimi përmes gazit Zyklon B, një agjent toksik i bazuar në acidin hidrocianik (ose acid prusik), i cili bëhet aktiv në kontakt me ajrin, u testua për herë të parë te të burgosurit e luftës sovjetike.
Dhe në janar 1942, mbledhja e quajtur Konferenca Wannsee, e organizuar pranë Berlinit nga Adolf Eichmann dhe e kryesuar nga Reinhard Heydrich, dekretoi fillimin e “zgjidhjes përfundimtare” të problemit hebre përmes shfarosjes së një popullsie të tërë.
Hebrenjtë e parë të dëbuar u vranë në dhomën e gazit të Aushvic I më 15 shkurt 1942 dhe kufomat e tyre u dogjën në krematoriumin ngjitur.
Në mars hynë në funksion dy dhoma të përkohshme gazi në Auschwitz-Birkenau, të njohura si “shtëpia e vogël e kuqe” dhe “shtëpia e vogël e bardhë”.
Por në këtë fazë, të burgosurit u eliminuan edhe në një mënyrë tjetër, me injeksione vdekjeprurëse apo të shtëna armësh.
Shfarosja sistematike në një shkallë industriale duke përdorur Zyklon B filloi më vonë, në muajt e parë të viti 1943, me ngritjen, përsëri në Aushvic-Birkenau, të katër krematoriumeve të mëdhenj të kombinuar me po aq dhoma gazi.
Kamxhiku dhe përzgjedhja
Të dëbuarit i çonin në kampin e përqendrimit me trena hekurudhor, të ngjeshur në vagona për transportin e bagëtive, i linin në të ftohtin e dimrit dhe në vapën mbytëse në verë, pa ushqim, ujë dhe tualete.
Udhëtimet ndonjëherë ishin shumë të gjata, me pushime të shpeshta, veçanërisht për ata që vinin nga Evropa Perëndimore ose nga Ballkani. Jo rrallë njerëzit më të brishtë humbën jetën gjatë rrugës.
Pasi në stacionin e vendosur afër Aushvicit, hebrenjtë u pritën brutalisht nga “SS” me kamxhik, u hoqën të gjitha pasuritë e tyre dhe u rreshtuan përgjatë një platforme.
Këtu bëhej përzgjedhja e të dëbuarve nga dy mjekë: djathtas ata që gjykoheshin të aftë për punë zhvendoseshin, majtas ata që do të dërgoheshin në dhomat e gazit.
Minutat e tmerrit të pastër
Shfarosja e menjëhershme ishte fati i zakonshëm i të moshuarve, i fëmijëve, i shumicës së grave, i kujtdo që konsiderohej shumë i dobët fizikisht.
Ata u shoqëruan në dhomat e dushit dhe u detyruan të zhvishen lakuriq. Pasi të burgosurit u futën në dhomat e vdekjes, hyrjet u mbyllën hermetikisht dhe u lëshua gazi, i cili rrodhi përgjatë një tubi dhe shkonte në dysheme.
Në pak minuta tmerri të pastër, operacioni përfundoi. Pasi konfirmonin vdekjen e të gjitha viktimave përmes një vrime spiune, “SS”-të filluan sistemin e ventilimit.
Pas gjysmë ore, anëtarët e “Sonderkommando” (të burgosurit e caktuar për këtë shërbim të zymtë) hynë në dhomë, hiqnin dhëmbët e arit dhe prenë flokët e kufomave, pastaj i transportuan në furra për djegie.
Dushi i ngrirë dhe minjtë
Megjithatë, të dëbuarit që kaluan procesin e përzgjedhjes pas mbërritjes, u vendosën në kazerma karantine.
Atyre iu desh të hiqnin rrobat dhe të bënin një dush të ftohtë, kështu që “SS” u dhanë uniformën e kampit, me vija blu dhe të bardhë dhe një palë nallane druri.
Së fundi, numri i serisë ishte bërë tatuazh në parakrahun e majtë të secilit person, me anë të të cilit do të njiheshin që atëherë të burgosurit. Ishte fillimi i sprovës.
Periudha e karantinës zgjati nga katër deri në tetë javë, gjatë së cilës ata iu nënshtruan një “stërvitjeje fizike” rraskapitëse.
Më pas, të dëbuarit kaluan në regjimin e zakonshëm, të stërmbushur në baraka të mbipopulluara, me shtretër marinari me tre vende për natën, ngrohje të pamjaftueshme, shumë pak shkëmbim ajri, çati të pabarabarta nëpër të cilat kalonte uji, dysheme të papastër, kova për nevoja trupore dhe minj kudo.
Katër orë për të bërë apelin
Në orën katër e gjysmë, bëhej thirrja e çdo mëngjesi, me të burgosurit të rreshtuar në rreshta nga pesë në ajër të hapur, madje edhe në shi apo borë.
Kapot, të burgosur (shpesh kriminelë të zakonshëm), të ngarkuar me mbikëqyrjen e shokëve të tyre në fatkeqësi, kalonin mes tyre për të kontrolluar se askush nuk mungonte. Rituali zgjati shumë dhe vetëm rreth orës 8 u dërguan të dëbuarit në punë.
Racionet e ushqimit ishin shumë të pakta: kafe ose çaj për mëngjes, supë për drekë, bukë, kafe në mbrëmje. Cilësia ishte e tmerrshme, sepse të gjithë në kamp vodhën nga furnizimet.
Kaloritë për çdo të burgosur, sipas vlerësimeve të pasluftës, ishin më pak se gjysma e atyre që u nevojiteshin atyre që kryenin aktivitet fizik të moderuar.
Të burgosurit ishin të kequshqyer rëndë, me përjashtim të një pakice të privilegjuar (veçanërisht kapove): shumë u sëmurën, të tjerë vdiqën nga konsumimi i ngadaltë, duke tërhequr zvarrë të fundit si kufoma të gjalla.
Poshtërimi i shenjës në qafë
Krahas fabrikës së Monowitz-it, kampi i përqendrimit kishte pranë fabrika të shumta satelitore, ku të dëbuarit, të shitur si skllevër në kompanitë përkatëse, punonin në kushte të tmerrshme.
Otto Friedrich rendit disa prej tyre në librin e tij “Mbretëria e Aushvicit”: fabrika e çimentos Goleszow, minierat e qymyrit Wesola dhe Jaworzno, fabrika e çelikut Gliwice, fabrika e këpucëve, Chelmec.
Vëzhgimi ishte obsesiv, ndëshkimet të shpeshta. Kushdo që ishte përgjegjës për ndonjë mangësi fshikullohej në publik për të dhënë shembull. Kushdo që përpiqej të arratisej nga Aushvici dhe u kap përsëri, nuk kishte shpëtim.
Ata fillimisht iu nënshtroheshin torturave të tmerrshme për të zbuluar se kush e kishte ndihmuar, më pas e tërhoqnin zvarrë nëpër kamp me një shenjë në qafë, ku shkruhej “Urraaa! Jam kthyer.” Në fund, ai varej.
Eksperimentet e Mengele-s mbi binjakët
Kapitulli mbi eksperimentet mjekësore është i tmerrshëm. Doktori famëkeq Josef Mengele praktikohej kryesisht tek binjakët.
Të tjerë testuan drogë tek të burgosurit, me efekte shpesh shkatërruese. Gjinekologu Carl Clauberg zhvilloi një metodë sterilizimi për gratë hebreje, e cila konsistonte në injektimin e një solucioni formaline në mitër.
Kolegu i tij, Horst Schumann i aplikonte meshkujt dhe femrat si kaviet e tij me rreze X, gjithmonë për qëllime sterilizimi. Shembuj se si shkenca mund të shtrembërohet dhe të marrë tipare çnjerëzore.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
