.png)
Në “shportën e bukës” të Anglisë lindore, moti i thatë dhe i artë i vjeshtës ka qenë ideal për mbjelljen e drithërave. Pas rendimentit të ulët të vitit të kaluar, kjo duhej t’u jepte pak lehtësim fermerëve si Charles Bracey. Por këtë vit nuk ndodhi kështu.
“Po mbjellim këtë javë duke e ditur se nuk do të fitojmë asnjë qindarkë prej kësaj,” tha fermeri 60-vjeçar, i cili rrit grurë, panxhar sheqeri dhe perime në dy ferma që së bashku përbëjnë 1.000 hektarë midis fshatrave Postwick dhe Stalham në Norfolk. “Çmimet janë të tmerrshme dhe nuk duket se do të përmirësohen.”
Mallrat bujqësore si drithërat dhe sheqeri kanë rënë ndjeshëm në tregje ndërsa furnizimet globale janë rritur. Fermerët europianë po vuajnë, pasi përballen me kosto të larta të inputeve dhe konkurrencë gjithnjë e më të fortë nga prodhuesit globalë.
Çmimet e grurit në bursën e Parisit kanë rënë më shumë se 20% këtë vit, duke arritur nivele më të ulëta prej vitesh, të ndikuara nga korrjet e bollshme në Rusi, Australi dhe disa pjesë të Amerikës së Jugut. Ndërkohë, spekulatorët po shtojnë bastet për rënie të mëtejshme, me fondet e investimit që shtuan më shumë se 280.000 pozicione të shkurtra të reja në kontratat e grurit gjatë javës deri më 21 nëntor.
Për kultivuesit britanikë, rënia ka qenë brutale. Çmimet e grurit janë sot pak më shumë se gjysma e niveleve të vitit 2022 pas pushtimit rus të Ukrainës. Megjithatë, kostot e plehrave, karburantit dhe makinerive, të fryra gjatë krizës energjetike, mezi kanë rënë.
Rendimenti i grurit në Mbretërinë e Bashkuar ra këtë vit pas shirave të dendur të dimrit të kaluar.
Për fermerët në Europë, “situata nuk është aspak e mirë,” tha Ole Hansen, kreu i strategjisë së mallrave në Saxo Bank. Ka një hendek të madh midis “grurit që del nga ferma” dhe çmimit të bukës “kur arrin në dyqan”.
Ndërsa korrja e ardhshme në Norfolk duket premtuese, rendimentet e grurit në Britani ranë këtë vit për shkak të reshjeve ekstreme të dimrit. Por sepse tregjet ndërkombëtare janë të mbushura, kjo nuk përkthehet në çmime më të larta.
“Është stuhia perfekte: rendiment i ulët dhe çmime të ulëta,” tha Nick Hood, partneri i biznesit të Bracey-t, i cili po bashkon operacionet e tyre me një të tretë për të shpërndarë kostot fikse. “Në pjesën bimore, thuajse kudo po përballemi me marzhe negative.”
“Kemi mot rajonal dhe tregje globale,” shtoi ai. “Hambaret janë gjysmë bosh dhe s’vlen shumë.”
Presioni financiar po nxit ristrukturime të dukshme. Brown & Co, shtëpia më e madhe britanike e ankandeve bujqësore, thotë se numri i makinave bujqësore në shitje është rritur ndjeshëm. “Është e vështirë të gjesh një ditë pa ankand,” tha partneri Simon Wearmouth. “Nuk e kam parë kurrë kalendarin kaq të mbushur.”
Edhe pse tregjet e drithërave po bien, konsumatorët britanikë kanë parë pak ulje në çmimin e bukës, birrës apo produkteve të pjekura. Kjo sepse lënda e parë përbën vetëm një pjesë të vogël të çmimit final. Në një bukë që kushton 1.50 £, gruri përbën vetëm 16.5–22.5 peni, sipas llogaritjeve të Financial Times bazuar në të dhëna të Bordin të Bujqësisë dhe Hortikulturës. Maltet përbëjnë vetëm një pjesë të vogël të çmimit të një birre. Energjetika, paketimi, transporti dhe përpunimi, si dhe fitimet e pakicës, përbëjnë pjesën më të madhe të çmimit.
Inflacioni vjetor i ushqimeve në Britani ishte 4.9% në tetor, nga 4.5% në shtator. Rritja është nxitur nga pesë produkte; mishi i viçit, gjalpi, qumështi, kafja dhe kakaoja, ku mungesat globale kanë ngritur çmimet.
“Viçi lart, gruri poshtë,” tha Wearmouth. “Çmimi i mishit të viçit është i fortë… por nëse je vetëm prodhues bimor dhe nuk ke ujë për vaditje për kultura më të vlefshme, presioni është i madh.”
Në Francë, situata është po aq e rëndë. Në një vend ku panxhari i sheqerit është kulturë kryesore, prodhuesit e përshkruajnë sektorin si në rrezik ekzistencial, pasi çmimet globale të sheqerit kanë rënë pothuajse 50% në një vit.
“Ky është një problem serioz,” tha Timothé Masson nga shoqata franceze e kultivuesve të panxharit. “Prodhuesit po kultivojnë me humbje. Këtë mund ta bësh për një vit, por jo për disa.”
Lehtësitë tregtare për Afrikën e Jugut, vendet Mercosur dhe eksportuesit tradicionalë të kallamit kanë shtuar furnizimin në një treg ku konsumi europian është i qëndrueshëm ose në rënie. Rezultati, sipas Masson, ka qenë mbyllja e fabrikave gjashtë fabrika janë mbyllur në Francë që nga përfundimi i kuotave të sheqerit të BE-së në 2017 dhe më shumë pritet të mbyllen nëse çmimet e vitit 2026 nuk rikuperohen.
“Është një krizë e vërtetë,” tha fermeri francez Guillaume Gandon, i cili kultivon rreth 70 hektarë panxhar. Fermerët po “kultivojnë me humbje” pasi kostot e prodhimit u rritën pas vitit 2022, ndërsa rendimentet ranë, dhe “kemi humbur nëntë tonë për hektar në 10 vjet” për shkak të kufizimeve të pesticideve. Ndërkohë, “sheqeri i kallamit nga Brazili ose India arrin me çmime shumë të ulëta, ne nuk mund të konkurojmë me këtë.” Nëse çmimet nuk rimëkëmben së shpejti, sektori do të shembet.
Një tregtar i vjetër sheqeri tha: “E gjithë industria është në panik, kompanitë po humbasin para dhe po i luten fermerëve të mos mbjellin panxhar vitet e ardhshme.” Ai shtoi se jo vetëm oferta e sheqerit është rritur, por kërkesa ka rënë sepse europianët po heqin dorë nga ëmbëlsirat, të cilat shihen gjithnjë e më shumë si të pashëndetshme.
Prodhuesit në të dy anët e Kanalit theksojnë një problem strukturor: standardet e larta të mjedisit dhe punësimit në Europë, megjithëse të pëlqyera politikisht, e bëjnë prodhimin shumë më të shtrenjtë sesa në vendet kryesore eksportuese.
Në Brazil dhe Indi, kultivimi i kallamit përfiton nga klima të favorshme, prona të mëdha të integruara vertikalisht dhe rregulla më të buta mbi pesticidet dhe punën. “Nëse e hapni plotësisht tregun për Brazilin, mund të mbyllni gjithë sektorin europian të panxharit,” tha Masson. “Ne s’do t’i arrijmë kurrë ato kosto.”
Fermerët britanikë të drithërave bien dakord. Pas daljes nga BE, pagesa bazë që dikur stabilizonte të ardhurat është hequr pothuajse plotësisht në Angli, në favor të pagesave për përmirësime mjedisore ose mirëqenie të kafshëve. Ndërkohë, fermerët në Skoci, Uells dhe BE vazhdojnë të marrin subvencione të konsiderueshme për sipërfaqe.
“Fusha e barabartë e lojës ka marrë fund,” tha Bracey. “Humbëm aleatin tonë më të mirë, francezët në negociatat e Brexit. Tani jemi vetëm.”
Një tjetër barrë për sektorin bujqësor britanik është reforma e planifikuar e taksës së trashëgimisë. Nga prilli 2026, vetëm 1 milion £ e parë e aseteve bujqësore ose biznesit do të kualifikohet për lehtësim të plotë; pjesa tjetër do të tatohet realisht me 20%.
Këshilltarët thonë se ndryshimi po ndikon planet e trashëgimisë në një sektor të dominuar nga bizneset familjare. Me të ardhurat nën presion dhe shumë të rinj që nuk duan të marrin përsipër fermat, perspektiva e një detyrimi të ri tatimor po i shtyn disa pronarë më të vjetër të konsolidojnë, ristrukturojnë ose shesin tokë.
“Kur fermerët largohen, largohen dhe njohuritë e tyre” tha Hood. “Kjo është ajo që më shqetëson.”/Financial Times
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
