‘Aneksi i fundit i zbatimit’ i rënë dakord në Ohër mund të shënojë një pikë kthese të vërtetë në marrëdhëniet Serbi-Kosovë.
Pavarësisht se sa mirë ia del, Kosova duhet të shikojë që ta shfrytëzojë këtë moment për të theksuar përparimin e saj të jashtëzakonshëm në rrugëtimin e saj drejt Bashkimit Europian.
Në raundin e fundit të bisedimeve midis Beogradit dhe Prishtinës që çon në ‘aneksin e ri të zbatimit’ të marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve, në Bruksel duhet të vlerësohen shanset reale që të dy të marrin anëtarësimin në BE në të ardhmen e afërt. Nëse të dyja vendet kanë vullnet të mjaftueshëm politik për të zbatuar plotësisht marrëveshjen e rënë dakord dhe për të punuar drejt krijimit të marrëdhënieve të normalizuara në vitet e ardhshme, atëherë anëtarësimi në BE realisht mund të kthehet në tryezë.
Sido që të jetë, është koha që Kosova të jetë në gjendje të realizojë plotësisht potencialin e saj dhe të tregojë rrugën e saj të fortë reformiste për komunitetin e gjerë ndërkombëtar. Nëse Prishtina mund të nxjerrë në pah rrugën e saj aktuale pro-BE, krahas vazhdimit të udhëheqjes së Ballkanit në përpjekjet e saj për reforma, ajo së shpejti mund të duket se do të bëhet një pretendente serioz për anëtarësimin në BE në vitet e ardhshme.
Progresi i Kosovës
Nëse liderët rajonalë e njohin më në fund mundësinë që u është ofruar për t’i dhënë fund mosmarrëveshjes afatgjatë dhe marrëveshja zbatohet siç duhet nën mbikëqyrjen ndërkombëtare, atëherë do të ketë një pozicion të favorshëm për Kosovën që të përshpejtojë shumë anëtarësimin e saj në organizatat europiane, si dhe negociatat e mundshme për anëtarësim në BE dhe NATO.
Duke u bërë shpejt një nga liderët rajonalë në liritë e medias, civile dhe politike, krahas zbatimit të reformave të thella dhe domethënëse në një mori sektorësh, ajo duhet të përpiqet të theksojë hapat e mëdhenj që ka bërë vitet e fundit. Nëse vazhdon ritmin aktual të reformës, Prishtina së shpejti mund të jetë në gjendje të vazhdojë të anëtarësohet në më shumë organizata ndërkombëtare si pjesë e rrugëtimit të saj drejt njohjes së plotë ndërkombëtare.
Pavarësisht nëse Serbia mund ta mbajë apo jo përfundimin e marrëveshjes më të fundit, kjo është një mundësi e rrallë për Kosovën që të tregojë meritat e saj. Respektimi i plotë i aneksit të zbatimit të fundit dhe shfaqja e përkushtimit të tij ndaj marrëveshjeve ndërkombëtare, veçanërisht asaj të ndërmjetësuar nga BE, mund t’i japë kombit ballkanik hapësirën e nevojshme për të kërkuar lëshime më të forta në çdo raund të ardhshëm të mundshëm bisedimesh.
Pengesat
Ka ende një numër pengesash në rrugën e Prishtinës. Së pari, mungesa e njohjes formale nga pesë anëtarët aktualë të BE-së vepron si një mur absolut për çdo përparim në negociatat e mundshme të anëtarësimit.
Disa anëtarë, si Spanja, e kanë parë prej kohësh statusin e kontestuar të Kosovës si një kërcënim të drejtpërdrejtë për situatat e tyre të brendshme, duke e parë qasjen e saj joformale ndaj trashëgimisë dhe mungesën e njohjes ndërkombëtare si një skenar për rajonet e tyre potenciale të shkëputura.
Nëse Prishtina dhe Brukseli do të ishin në gjendje të tregonin se një njohje e tillë formale nga vendet e shquara anëtare të BE-së do të ishte pjesë e një grupi më të gjerë marrëveshjesh për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës dhe nuk do të krijonte ndonjë krizë të mëtejshme kushtetuese të brendshme në shtetet anëtare, atëherë mund të arrihej njohja e gjerë. Kjo do të qetësonte rrugën drejt hapjes formale të negociatave të Kosovës për anëtarësim.
Përpjekjet e vazhdueshme të Beogradit për të bllokuar anëtarësimin e Prishtinës në një numër organizatash ndërkombëtare, përkatësisht në OKB, kanë ngecur gjithashtu. Pa një anëtarësim të tillë, Kosova shpesh nuk ka qenë në gjendje të nxjerrë në pah përparimin e saj në një skenë globale, si dhe të veprojë si një aktor plotësisht sovran në komunitetin e qëllimshëm.
Si pjesë e ‘marrëveshjes’ së fundit, Beogradi në teori nuk duhet të ndalojë më përpjekje të tilla anëtarësimi, duke zhbllokuar një nga pikat më të mëdha penguese në rrugën e Prishtinës drejt reformave dhe njohjes.
Duke treguar se Kosova ka fituar vendin e saj në tryezën ndërkombëtare dhe se pavarësia e saj ishte e ligjshme siç dekretohet nga GJND-ja, duhet të ketë precedent në diskutime të tilla, të cilat Prishtina duhet të kërkojë t’i hapë në muajt në vijim, duke theksuar punën e saj për zyrtarizimin e të gjitha aspekte të ‘aneksit të zbatimit’ të rënë dakord.
Nëse pengesa të tilla do të zgjidheshin në të ardhmen e afërt dhe vendi do vazhdonte pikëpamjen e tij reformiste, rruga përfundimtare drejt anëtarësimit në BE mund të përshpejtohej shumë. Nga ana tjetër, kjo mund të çojë edhe në arritjen e Prishtinës me shpresat e tjera për anëtarësim në rajon, si Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe madje edhe vetë Serbia.
Një dorë ndihmëse
Megjithatë, një ndryshim i tillë i ritmit nuk duhet dhe nuk mund të jetë i njëanshëm.
BE-ja duhet të pranojë se në mënyrë që Kosova të arrijë realisht potencialin e saj të vërtetë dhe të vazhdojë mirë në rrugën e saj pro-BE, Brukseli duhet të jetë i gatshëm të ofrojë ndihmën e duhur gjatë rrugës.
Prishtina është në rrugë të mirë për të dëshmuar përkushtimin e saj ndaj normave demokratike dhe po bëhet shpejt një lider rajonal në liritë e mediave, politike dhe civile.
Platforma aktuale e negociatave të anëtarësimit nuk duhet të hiqet tërësisht, por të reformohet për të pasqyruar dallimet moderne dhe rajonale midis shteteve të mundshme anëtare. Ashtu si anëtarësimi në BE shpesh formësohet sipas strukturave dhe nevojave të shteteve anëtare, po ashtu edhe negociatat e anëtarësimit duhet të trajtohen në të njëjtën mënyrë. Procesi i anëtarësimit i 30, 20 apo edhe 10 viteve më parë nuk është më plotësisht i rëndësishëm për anëtarësimin aktual të vendeve si Kosova, Shqipëria, Mali i Zi apo Maqedonia e Veriut.
Për më tepër, Brukseli duhet të jetë i gatshëm jo vetëm të njohë përpjekjet e jashtëzakonshme të Kosovës për reforma gjatë dekadës së fundit, por gjithashtu të nxjerrë në pah trajektoren e saj pro-BE.
Bisedime të tilla mund të shërbejnë si trampolinë për diskutime serioze në lidhje me pranimin e mundshëm të Kosovës në aleancën ushtarake të NATO-s.
Mbi 20 vjet pas përfshirjes së drejtpërdrejtë të NATO-s në Kosovë gjatë konfliktit të saj me Serbinë, vendi ka mbetur në periferi të integrimit të aleancës, shumë prapa fqinjëve të saj rajonalë në të gjithë Ballkanin.
Duke parë përpara
Pavarësisht se si përpunohet marrëveshja aktuale në të dy kryeqytetet, ndryshimi duhet të ndodhë midis marrëdhënieve të BE-së me të dy.
Brukseli ka humbur shumë kohë dhe para. Kosova ka mbetur në pritje për një kohë të gjatë, duke punuar shumë për të zbatuar reformat e duhura.
Koha e Kosovës është tani.
Megjithatë, ajo do të arrijë majat e saj të vërteta vetëm nëse i lejon vetes të tregojë përkushtim të vërtetë ndaj përpjekjeve të saj për reforma, së bashku me theksimin e progresit të saj aktual.
Për ta ndihmuar atë të arrijë atje, Brukseli duhet të jetë i gatshëm ta ndihmojë plotësisht gjatë këtij udhëtimi.
Rrugëtimi i Kosovës ka qenë i gjatë dhe i mundimshëm në kërkimin e saj për njohje ndërkombëtare dhe anëtarësim në BE, është koha ta ndihmojmë atë të përfundojë punën.
Burimi: The Geopolitics/ Përshtati: Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
