.png)
Bregdeti i Shqipërisë po preket nga një goditje e dyfishtë e ndryshimeve klimatike dhe zhvillimit kaotik turistik.
Nga Velipoja në veri ku dallgët po gllabërojnë një pyll shekullor, deri në pikën e nxehtë turistike të Golemit ku ndërtimet galopante të hoteleve dhe restoranteve po përshpejtojnë erozionin, bregdeti spektakolar i Adriatikut është në rrezik.
“Nga 273 kilometrat e vijës bregdetare të Shqipërisë, rreth 154 janë prekur nga erozioni,” tha për Agence France-Presse (AFP) specialistja e planifikimit urban Besjana Shehu.
Turizmi në vendin ballkanik po lulëzon, nga 5.1 milionë vizitorë në vitin 2018 në 10.1 milionë në vitin 2023. Por hotelet e reja, restorantet dhe baret e plazhit po i bëjnë gjithashtu natyrën e tyre.
Rritja e nivelit të detit për shkak të ndryshimeve klimatike po e ndërlikon më tej situatën.
Në Velipojë, një zonë e mbrojtur afër kufirit me Malin e Zi, deti po përparon më shumë se pesë metra në vit.
Ajo tashmë ka ngrënë 210 metra në pyllin bregdetar, duke kërcënuar një ekosistem të tërë që nuk mund të jetojë në ujë të kripur.
Dhjetra trungje pishe shtrihen të shpërndara në rërë, shumë të shkulur nga stuhitë e dhunshme në fund të muajit të kaluar.
“Parku i Velipojës po tkurret”, paralajmëroi Agim Dardha, kreu i agjencisë së zonave të mbrojtura për qarkun e Shkodrës.
“Vetëm në 10 vitet e fundit ka humbur më shumë se 30 hektarë (74 hektarë),” tha ai.
Vdekja e ishullit
Ishulli Franz Jozeph në grykëderdhjen e lumit Buna ndodhet ende në harta dhe guidë turistike.
Por në fakt u zhduk në vitin 2012 pasi u gëlltit nga deti. I emëruar nga hartografët austriakë në 1870 pas perandorit Franz Joseph I, ishulli përbëhej nga toka të pasura aluviale.
E vendosur vetëm 150 metra (492.13 këmbë) nga bregu, 19.5 hektarët e saj ishin të mbuluara me pemë dhe bimësi të egër.
“Një parajsë për shumë lloje zogjsh deti, një parajsë paqeje edhe për ne … është zhdukur plotësisht,” ankohet Lule Coli, e cila drejton një bar të vogël plazhi aty pranë.
Por ndërtimi i digave dhe hidrocentraleve në zonë e përshpejtoi vdekjen e saj, tha Ervis Krymi, profesor i gjeografisë në Universitetin e Shkodrës.
Në Kune, pak kilometra më në jug, të shqetësuar janë edhe vendasit.
Ka më shumë stuhi të mëdha çdo vit dhe bregu tani duket si një varrezë pemësh.
“Si pasojë e ndryshimeve klimatike në vitet e fundit, deti është bërë shumë agresiv, duke përparuar drejt tokës me një ritëm të furishëm që tejkalon të gjitha parashikimet”, tha Jak Gjini, ekspert mjedisi.
Në disa zona po shtyn 20 metra në brendësi të tokës çdo vit, shtoi ai.
Përmbytje
Bunkerët e epokës komuniste të ndërtuara përgjatë bregdetit në vitet 1970 janë zhdukur nën valë.
Por stuhitë morën edhe bare të vogla buzë detit të drejtuara nga vendasit. Forca e detit ishte aq e fortë sa barrierat e thasëve me rërë ishin të padobishme.
“Këtu kanë qenë dy bunkerë. Tani ata janë zhytur në ujë,” tha Vera Faslliaj, e cila drejton një restorant të vogël të quajtur Poseidon, i quajtur pas perëndisë greke të detit.
“Deti po vjen dhe do të marrë gjithçka… pas katër apo pesë vjetësh, nuk do të mbetet asgjë këtu,” shtoi ajo.
Autoritetet shqiptare thonë se rritja e nivelit të detit paraqet rreziqe të rënda përmbytjesh për shumë nga zonat urbane të vendit.
Deri në fund të dekadës, më shumë se një e treta e zonave bregdetare do të vuajnë pasojat e drejtpërdrejta të përmbytjeve, sipas agjencisë kombëtare të mbrojtjes civile.
Në Golem, në jug të qytetit turistik të Durrësit, pronarët e hoteleve janë të shqetësuar për indiferencën në dukje të autoriteteve për të gjetur zgjidhje dhe për të frenuar ndërtimet e pakontrolluara përgjatë bregdetit.
“Deti mezi pret që autoritetet të zgjohen”, tha administratori i një hoteli Edvin Dule.
Rreth 70 metra nga plazhi i Golemit ka humbur në 16 vitet e fundit.
Hotelet që dalin si kërpudha kanë përkeqësuar më tej erozionin dhe po zvogëlojnë plazhet nga të cilat varen për të tërhequr turistët, thonë vendasit.
“Është një fenomen shumë shqetësues që ndikon drejtpërdrejt në ekonomi dhe turizëm”, tha Dule.
“Nëse ne nuk mund të ofrojmë atë që presin turistët – çadra, shezllone dhe aktivitete në rërë – ne ulim cilësinë e asaj që ofrojmë, gjë që do të përkthehet në numër më të ulët të vizitorëve”./France24
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
