.png)
Nga Gazeta Si- Në fazat e hershme të shtatzënisë, këshilla është e qartë: merrni acid folik çdo ditë dhe shmangni alkoolin, pirjen e duhanit dhe ngrënien e produkteve të mishit dhe peshkut të pabëra.
Por ekspertët po i paralajmërojnë gjithnjë e më shumë gratë për diçka tjetër që duhet të marrin në konsideratë para se të përpiqen të mbeten shtatzënë; kimikatet që gjenden në produktet e përditshme shtëpiake.
Shkalla e fertilitetit në të gjithë botën është në rënie dhe shumë shkencëtarë tani janë të shqetësuar nga kimikatet, të njohura shkencërisht si prishës endokrine, sepse ato imitojnë ose bllokojnë hormonet përgjegjëse për shumë nga funksionet thelbësore të trupit.
Ndërsa mjekët nuk mund ta dinë me siguri nëse ato po shkaktojnë probleme individuale të një pacienti, një numër gjithnjë e në rritje kërkimesh kanë lidhur nivele më të larta të kimikateve me një rrezik më të lartë aborti, pjellori më të ulët dhe vështirësi në ngjizje.
Këto kimikate që shtrembërojnë hormonet përfshijnë substanca perfluoroalkil, të njohura si PFAS, BPA, shkurtim për bisfenol A dhe ftalate.
Dhe ato gjenden në një gamë marramendëse produktesh në shtëpi, të tilla si dyshemeja, pijet e gazuara, paketimet plastike dhe madje edhe kozmetika.
Por, sipas ekspertëve, ka hapa që njerëzit mund të ndërmarrin për të zvogëluar ekspozimin e tyre ndaj kimikateve të tilla.
Profesoresha Channa Jayasena, eksperte në endokrinologjinë riprodhuese dhe andrologjinë në Imperial College London, i tha Daily Mail se proceset moderne të prodhimit na ekspozojnë të gjithëve ndaj sasive të vogla të plastikës dhe kimikateve të tjera që hyjnë në trup kryesisht duke ngrënë gjëra të ndryshme.
Megjithatë, disa kimikate të tjera si ndotësit dhe grimcat e plastikës në shtëpi gjithashtu mund të shkaktojnë ekspozim.
Një numër gjithnjë e në rritje studimesh po tregojnë se këto kimikate grumbullohen në organet riprodhuese, duke përfshirë vezoret dhe në spermë.
Disa kanë raportuar se ekspozimi ndaj këtyre kimikateve shoqërohet me përkeqësim të funksionit riprodhues, sepse ato mund të kenë efekte të ngjashme me hormonet, ose të shkaktojnë dëmtime në qelizat përreth tyre.
“Vlerësuese është se njerëzit duhet të shmangin ngrohjen e ushqimit në plastikë, përveç nëse është projektuar për këtë qëllim”, shtoi ajo.
Enët e ushqimit për t’u marrë me vete dhe shishet plastike besohet se janë me rrezik të lartë sepse kimikatet që prishin endokrinën i shtohen plastikës si pjesë e procesit të prodhimit për t’i bërë ato më të qëndrueshme.
Ekspertët kanë paralajmëruar se ngrohja e enëve të tilla në mikrovalë ose në ngrohje mund të rrisë rrezikun e rrjedhjes së këtyre kimikateve në ushqim.
Shanna Sëan, një nga epidemiologet kryesore në botë që studion mjedisin dhe riprodhimin thotë se plastika nuk duhet të vendoset kurrë në mikrovalë.
‘BPA, ftalatet, plastifikuesit i shtohen plastikës, por ato nuk janë të lidhura kimikisht me të. Nëse vendosni diçka në një enë që përmban këto kimikate dhe pastaj e vendosni në një mjedis të nxehtë, ato do të dalin nga plastika dhe do të hyjnë në ushqim”, shpjegon ajo.
Ekspertët gjithashtu kanë paralajmëruar prej kohësh se shumë lloje tiganësh jo-ngjitës përmbajnë PFAS dhe nëse tiganët mbinxehen ose çahen, kimikatet mund të kalojnë në ushqim.
Në vend të kësaj, njerëzit duhet të zgjedhin tiganë çeliku inox ose qeramikë, thonë ata.
Po ashtu, ulja e konsumit të ushqimit të marrë me vete ose të përpunuar mund të zvogëlojë ekspozimin.
Profesori Rod Mitchell, ekspert në endokrinologjinë zhvillimore në Universitetin e Edinburgut, thotë se mbajtja e një stili jetese të shëndetshme në aspektin e dietës, ushqimeve dhe shmangien e pirjes së duhanit ka të ngjarë të ketë efektin më të madh në uljen e rrezikut për fertilitetin.
“Të hash një dietë të shëndetshme dhe të ekuilibruar dhe të zvogëlosh konsumin e ushqimeve të përpunuara do të zvogëlonte ekspozimin ndaj paketimit”, thotë Mitchell.
Tracey Ëoodruff, eksperte në shëndetin riprodhues dhe mjedisin në Universitetin e Kalifornisë, San Francisko, tha gjithashtu se nëse hani një dietë më të lartë me ushqim të përgatitur jashtë shtëpisë, do të keni ekspozim më të lartë ndaj ftalateve.
Një studim i kohëve të fundit, i botuar në revistën Environment International, zbuloi se të hash më shumë ushqim me porosi ose në restorant, veçanërisht hamburgerë me djathë, shoqërohej me ekspozime më të larta ndaj ftalateve sesa të hash në shtëpi.
Nuk është e qartë nëse kimikatet po rrjedhin nga pajisjet e përpunimit, materialet e paketimit ose dorezat që përdorin kuzhinerët, shtoi ajo.
Pijet e gazuara gjithashtu mund të paraqesin një rrezik, thonë ekspertët.
Ndërsa BPA përdoret gjerësisht për të veshur kanaçet e pijeve, hulumtimet kanë sugjeruar që ëmbëlsuesit artificialë dhe kimikatet e përdorura në pijet e gazuara dietike mund të lidhen me norma më të ulëta të fertilitetit.
Një studim i vitit 2016, i prezantuar në kongresin e Shoqatës Amerikane për Mjekësinë Riprodhuese, gjeti një lidhje midis konsumit të rregullt të pijeve të gazuara dietike dhe cilësisë së ulët të vezëve.
Në atë kohë, ekspertët kërkuan ‘më shumë shqyrtim të aditivëve ushqimorë dhe informacion më të mirë në dispozicion të publikut dhe, në veçanti, atyre që dëshirojnë të bëhen me fëmijë.
Studiuesit thonë se është gjithashtu e mundur të zvogëlohet ekspozimi ndaj prishësve endokrinë në banjo duke zgjedhur produkte ‘pa ftalate’, kozmetikë për kujdesin e lëkurës dhe duke shmangur sapunët e aromatizuar, zbutësit e rrobave dhe pastruesit e tjerë.
Dr. Ëoodruff rekomandoi zgjedhjen e produkteve ‘pa aromë’ në vend të atyre ‘me aromë’.
Historikisht, kimikatet, përfshirë PFAS-të, janë shtuar në produktet e grimit për t’i bërë ato të zgjasin më shumë, për të përmirësuar përfundimin dhe për të ruajtur ngjyrën.
Po kështu, studimet kanë sugjeruar që produktet, duke përfshirë perdet, qilimat dhe dyshemetë, tapetat e jogës dhe madje edhe dyshekët mund të ndikojnë në fertilitet sepse ato mund të përmbajnë kimikate, duke përfshirë ftalate dhe PFAS.
Për të luftuar këtë problem, ekspertët kanë rekomanduar zëvendësimin e produkteve vinil, duke zëvendësuar një perde dushi vinil me një të bërë nga pëlhura.
Kujdesi për vinilin në produkte si dyshekët e lojërave për fëmijë dhe dyshekët e fjetjes janë hapa të vegjël që mund të ndikojnë.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
