Gazeta Si – Ato funksionojnë. Jo, nuk funksionojnë. Kanë filluar të japin rezultate. Jo, do të funksionojnë vetëm në pak vite vite.
Gjithçka dhe e kundërta e saj është thënë për sanksionet e vendosura nga Perëndimi ndaj Rusisë për pushtimin e Ukrainës (analiza e thelluar e publikuar pak ditë më parë nga Këshilli Europian).
Dhe, duke qenë se folur shpesh për këtë, ndoshta ia vlen të rikthehet pika e pyetjes që u përpoq të bënte prestigjiozja “The Economist”.
Titulli i artikullit tashmë thotë shumë: “Ekonomia ruse mund të përballojë një luftë të gjatë, por jo një luftë më intensive”.
E përjavshmja britanike nuk zbret në gjykimin e pretendimeve fillestare, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara, në lidhje me aftësinë e sanksioneve për ta gjunjëzuar shpejt Moskën, si të pabaza: “Shpresa se gjendja e ekonomisë ruse do të përbënte një formë të kufizimi të luftës, është zhdukur”.
Megjithatë, vetë Vladimir Putin kohët e fundit pranoi se efektet e sanksioneve perëndimore kanë filluar të ndihen.
Në fakt, ja ku është përfundimi, sipas “The Economist”: “Çështja nuk është aq shumë, nëse Rusia mund t’i rezistojë një lufte edhe më të gjatë të shkatërrimit (ajo mundet), por nëse mund t’i rezistojë llojit të përshkallëzimit të konfliktit që do të ketë, ndoshta duhet të transformojë perspektivat e saj në fushën e betejës. Kjo duket pothuajse e pamundur”.
Ndoshta mund ta përkthejmë këtë si: ekonomia ruse nuk do ta pengojë Kremlinin të bëjë një luftë të gjatë, por pothuajse me siguri do ta pengojë atë ta fitojë atë.
Më konkretisht, sipas mendimit të “The Economist”, “burokracia ruse ka bërë tre arritje në 14 muajt e fundit. Ajo gjeti një mënyrë për t’i rezistuar breshërisë së sanksioneve të shpallura nga Blinken (Sekretari amerikan i Shtetit). Furnizoi mjaft njerëz dhe materiale për të nxitur pushtimin rus. Dhe e gjithë kjo u bë pa një rënie të mprehtë të standardit të jetesës, e cila mund të çonte në trazira popullore. Por çdo përpjekje për të përshkallëzuar konfliktin në mënyrë të pashmangshme, do t’i zhbënte këto suksese”.
E përjavshmja liston të gjitha arsyet pse sanksionet kundër Moskës nuk kanë pasur efektin shkatërrues të premtuar: efektin e kufizuar dhe ndonjëherë kundërproduktiv te oligarkët (të cilët në disa raste kanë mundur të përvetësojnë asetet e lëna në dispozicion të kompanive perëndimore); masat financiare, të cilat megjithatë kanë lënë disa dritë të hapura; blerjet e gazit dhe naftës ruse nga Kina dhe India; “Trekëndëshat” e pashmangshme për të dërguar mallra të embargos në Rusi nëpërmjet vendeve të treta (për të mos përmendur faktin që shumë vende të “jugut global”, kanë refuzuar të miratojnë sanksione); marrja, falë hakerëve, e softuerit perëndimor për aviacionin civil rus; burimet e konsiderueshme financiare ruse, të grumbulluara mbi të gjitha falë eksportit të hidrokarbureve dhe lëndëve të tjera të para.
Por, përtej faktit se rënia e çmimit të gazit dhe naftës në tregjet botërore do ta bëjë më të vështirë për Kremlinin që të vazhdojë të mbajë deficitet buxhetore brenda kufijve të përballueshëm, shpenzimet ushtarake kanë dinamikën e vet, të cilën nuk mund ta kapërcejë.
Përveç kostos së patolerueshme njerëzore, pushtimi i Ukrainës ka imponuar edhe të tjerë. Vlerësimet e numrit të automjeteve të blinduara të shkatërruara gjatë luftës, për shembull, variojnë nga 8,000 deri në 16,000, sipas një raporti të fundit nga Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS).
Rusia ka humbur gjithashtu shumë avionë, dronë dhe sisteme artilerie. Një zgjidhje është të rikthehet në stokun ekzistues, edhe pse shumë prej tyre janë të vjetra dhe të skaduara. Një tjetër është ridrejtimi i armëve të destinuara më parë për eksport në vijën e parë të Ukrainës.
Siemon Wezeman nga “Sipri”, një qendër kërkimore suedeze, llogarit se eksportet e armëve të Rusisë kanë rënë nga 50 miliardë dollarë në vitin 2021 në 11 miliardë dollarë, ose ndoshta më pak, vitin e kaluar.
Dhe ai thekson se tanke të pazakontë T-90, ndoshta modele demonstrimi, ose njësi të destinuara fillimisht për Algjerinë, janë parë në fushën e betejës në Ukrainë.
Por Rusia po përpiqet gjithashtu të prodhojë më shumë armë. Ish-presidenti dhe ish-kryeministri Dmitri Medvedev, tani nënkryetar i Këshillit të Sigurimit të Rusisë, kohët e fundit argumentoi se vendi do të prodhonte 1500 tanke moderne në vitin 2023.
Zyrtarët thanë gjithashtu se duan që dronët të prodhohen në masë në Rusi. Disa fabrika punojnë në një cikël të vazhdueshëm. Qeveria jep hua bujarisht para prodhuesve të armëve ose urdhëron bankat ta bëjnë këtë.
Sipas statistikave zyrtare, në janar dhe shkurt, prodhimi i “produkteve metalike të gatshme” ishte 20% më i lartë se një vit më parë.
Por pikërisht këtu, për Kremlinin, fillojnë problemet. Për të prodhuar armë të avancuara, duhet akses në komponentë të nivelit të lartë, të prodhimit perëndimor, “me përdorim të dyfishtë” (civilë dhe ushtarakë), nga motorët te mikroçipet, të cilët janë të vështirë për t’u siguruar për shkak të sanksioneve.
Nuk mund të mohohet se, për t’i gjetur ato, Moska është treguar largpamëse. “Në shkurt, qeveria pezulloi përkohësisht pranimin e aplikimeve për pasaporta biometrike për të shpëtuar mikroçipet. Makinat larëse të nivelit të lartë po importohen gjithashtu në një numër të madh për t’u hequr çipat e tyre, me sa duket për përdorim në raketa të drejtuara dhe komplete të tjera ushtarake. Inteligjenca ushtarake ukrainase raportoi së fundmi se çdo muaj Rusia arrin të prodhojë rreth 30 Kh-101 dhe 20 Kalibr, dy llojet e saj kryesore të raketave të drejtuara, me sa duket falë mashtrimeve të tilla. Por vëllimet e armëve të avancuara të prodhuara nuk janë aspak afër asaj që Rusia ka nevojë për të zëvendësuar rezervat e saj të varfëruara”.
Zyrtarët ushtarakë ukrainas dhe perëndimorë besojnë se Rusia ka përdorur shumicën e rezervave të saj të raketave më të sakta të drejtuara.
Numrat serialë të gjetur në mbetjet e raketave të shpërthyera, sugjerojnë se ajo tani po përdor të reja, të bëra gjatë luftës. Specialistët thonë se ushtria po kërkon dhjetë herë më shumë tanke sesa mund të prodhojnë fabrikat ruse.
Mungesa e softuerit dhe pajisjeve teknike gjithashtu duket se po pengon prodhimin e dronëve rusë të ngrihet.
Është e vërtetë se, siç u përmend, Moska pjesërisht mund të përpiqet të kompensojë cilësinë e dobët të armatimeve me sasi, duke zbrazur magazinat e luftës të epokës sovjetike dhe duke u përpjekur të modernizojë atë që mund të modernizohet”.
Por, përsëri, kjo duket se lejon që lufta e acarimit të vazhdojë – madje edhe për një kohë të gjatë – por jo të japë një shtytje vendimtare luftarake.
Pastaj është çështja e rekrutimit. Ushtarak, por jo vetëm. “Vendi nuk do të mbarojë pa të rinj: para luftës kishte rreth 17 milionë. Por më shumë fëmijë në vijën e parë, do të thotë më pak prej tyre në zyra dhe fabrika”.
Tashmë po ndihen efektet në botën e punës. “Në vitin 2022, numri i rusëve të punësuar nën moshën 35 vjeç u ul me 1.3 milionë, sipas “FinExpertiza”, një firmë kontabiliteti. Mungesa e punëtorëve është e përhapur.
Në dhjetor, banka qendrore tha se gjysma e kompanive që anketoi, po luftonin për të gjetur staf të mjaftueshëm. Ka 2.5 vende të lira pune për çdo person të papunë, duke e bërë tregun rus të punës dy herë më të shkurtër se ai amerikan.
Pagat po rriten me shpejtësi. Specialistët, si inxhinierët kompjuterikë dhe avokatët, janë veçanërisht të paktë.
Në një takim të fundit të Sindikatës së Punëdhënësve Rusë, mungesa e fuqisë punëtore ishte tema kryesore e bisedës. Sa i përket rekrutimit ushtarak, “sa më shumë të përhapet rekrutimi në qytetet e mëdha si Moska dhe Shën Petersburgu, aq më e madhe është mundësia e trazirave popullore”. (Kjo është arsyeja pse Putini ka qenë deri më tani shumë i kujdesshëm në lidhje me mobilizimin masiv: Andrei Soldatov dhe Irina Borogan e shpjeguan mirë këtë në “Foreign Affairs”.
Variabli tjetër që mund të shkaktojë protesta në rrugë, është rënia drastike e standardit të jetesës, të cilën, deri më tani, Moska ka arritur ta shmangë edhe falë injektimeve të fuqishme të subvencioneve dhe ndihmave të tjera për ekonominë.
Megjithatë, edhe në këtë rast, sipas “The Economist”, qeveria ruse do të kishte shumë vështirësi për të vazhduar një gjë të tillë nëse do të fillonte përshkallëzimin ushtarak që shumë, në sektorët më nacionalistë politikë, gazetarë dhe ushtarakë, kanë kërkuar nga Putini për disa kohë.
“Problemi i parë do të ishte mbledhja e parave shpejt. Jo të gjitha aktivet e fondit të pasurisë sovrane janë likuide. Shtypja e parave do të nxiste inflacionin, duke bërë që rubla të humbiste vlerën dhe të gërryente standardet e jetesës për të cilat qeveria ka punuar kaq shumë për ta ruajtur. Ngarkimi i bankave brenda natës me shuma të mëdha të borxhit të qeverisë, mund të ketë një efekt të ngjashëm, duke ngritur pikëpyetje rreth shëndetit të menaxhimit të ekonomisë. Rritja e taksave ose një zhvendosje e fortë e shpenzimeve publike drejt mbrojtjes, do të ndikonte gjithashtu në të ardhurat personale. Dhe çdo nga këto masa do të minonte atmosferën e qetësisë, kontrollit dhe stabilitetit që Putini përpiqet të ruajë”.
Mund të ndodhë që ndryshimi i tonit në retorikën e liderit të Kremlinit, duke kaluar nga “operacioni special” në Ukrainë, në “kërcënimin ekzistencial” që Perëndimi do t’i shkaktonte Rusisë, shërben për të përgatitur popullin rus për të përballuar sakrifica të rënda.
Megjithatë, “The Economist” raporton gjithashtu një frazë të fundit të Putinit: “Natyrisht, mbrojtja kombëtare është prioriteti kryesor, por në kryerjen e detyrave strategjike në këtë sektor, ne nuk duhet të përsërisim gabimet e së kaluarës dhe nuk duhet të shkatërrojmë ekonominë tonë”. Siç ndodhi, kuptohet, në kohën e Bashkimit Sovjetik.
E gjithë kjo duket se shpjegon pse raporti i cituar i CSIS përfundon duke supozuar se “duke pasur parasysh aftësitë dhe kufizimet aktuale të Rusisë, ajo ka të ngjarë të zgjedhë për një fushatë ushtarake me ritëm më të ngadaltë në Ukrainë”.
Dhe arsyen, “The Economist” e shpjegon: “Putini ka arritur të mbrojë ekonominë ruse nga efektet më të këqija të luftës dhe sanksioneve – por në një mënyrë që e bën luftën të vështirë për ta fituar”.
Përshtati në shqip: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
