Nga Gazeta ‘Si’-Kur Europa të votojë për një Parlament të ri në qershor, rezultati do të ndikojë indirekt në emërimin e një presidenti të ri të Komisionit.
Pas pesë vitesh në këtë rol, politikania gjermane Ursula von der Leyen shpreson sërish të mbajë titullin e saj si kryetare e krahut ekzekutiv të BE-së.
Duke pasur parasysh kontekstin më të gjerë të mandatit të saj, von der Leyen po e përfundon këtë pjesë me një trashëgimi të rëndësishme. Rrallëherë një shef i Komisionit ka përballuar një seri të tillë sfidash, veçanërisht pandeminë COVID-19, pushtimin e Ukrainës nga Rusia dhe rritjen e inflacionit që shkaktuan këto dy ngjarje.
Ndërsa politika monetare vjen nga Banka Qendrore Europiane, Komisioni ka një dorë në çështjet ekonomike, duke formuar politika që synojnë të nxisin rritjen.
Rritja, që është thelbësore për ruajtjen e standardeve të mira të jetesës, aktualisht është në stanjacion në BE. Të pandehurit e von der Leyen do të tregonin për një sasi të konsiderueshme fati të keq. Kritikët do të thoshin se menaxhimi i dobët nuk ka ndihmuar.
Në fjalimin e saj vjetor në Parlamentin Europian vitin e kaluar, Presidentja aktuale e Komisionit përshkroi fitoret e saj pro rritjes, duke shpresuar t’u bëjë thirrje eurodeputetëve në Partinë e saj Popullore Europiane të qendrës së djathtë. Më shumë se gjashtë muaj më vonë, me një epokë të re politike në horizont, tani eksplorojmë disa momente kryesore ekonomike të presidencës së von der Leyen:
Fondi i BE-së Next Generation
Një nga nismat financiare më përcaktuese të Komisionit të viteve të fundit ka qenë programi Next GenerationEU, i njohur gjithashtu si NGEU.
Në një përpjekje për të ringjallur ekonominë e goditur nga pandemia e Europës, vendet e BE-së ranë dakord të bashkojnë fondet, duke shpresuar të shmangin një përsëritje të krizës së euros të parë 10 vjet më parë. Vendeve anëtare me nevojat më të mëdha ekonomike, si Kroacia apo Greqia, iu dha ndihma më e madhe. Në një shfaqje solidariteti, kombet më të pasura, le të themi Danimarka ose Irlanda, morën më pak.
Suksesi i paketës stimuluese, me vlerë rreth 832 miliardë euro, është ende duke u konsideruar.
Megjithëse NGEU u bë funksionale në vitin 2021, shteteve anëtare u kërkohet të paraqesin propozime për shpenzimet për të zhbllokuar fondet, një klauzolë që ka tërhequr shpërndarjen e burimeve. Afati i fundit për të shpenzuar kontrolle stimuluese është 2026, një kufi që disa kanë argumentuar se është shumë kufizues.
Disa projekte infrastrukturore, si përmirësimi i sistemeve të transportit dhe infrastrukturës, nuk mund të ndodhin brenda natës, thonë ata.
Kritikët argumentojnë gjithashtu se qëllimi i një stimuli të vetëm është i kufizuar kur krijohen shërbime që kërkojnë staf të përhershëm, siç është mbështetja për kujdesin ndaj fëmijëve. Megjithatë, pavarësisht nga të metat e tij, dhe megjithëse arriti shumë më vonë se homologu i tij stimulues në SHBA, NGEU ka rezultuar i frytshëm.
Krahas përpjekjeve nga Banka Qendrore Europiane, nisja e fondit ndihmoi në qetësimin e tregjeve të tërbuara në kulmin e pandemisë.
“NextGenerationEU ka luajtur një rol kyç në ruajtjen e investimeve publike, një zhvillim që qëndron në kontrast të plotë me përvojën katastrofike të viteve pas krizës financiare, kur investimet publike ranë”, tha komisioneri i ekonomisë së BE-së Paolo Gentiloni muajin e kaluar.
“Bazuar në parashikimin tonë të vjeshtës, raporti i investimeve publike të BE-së pritet të rritet në 3.5% të PBB-së në 2025, nga 3.0% në 2019. Dhe rreth gjysma e kësaj rritjeje lidhet me financimin e BE-së.”
Tranzicioni i gjelbër dhe energjia
Deri në 30% të paketës NextGenerationEU do të financohet duke përdorur bono të gjelbra, që do të thotë se do të përdoret vetëm për të financuar projekte miqësore me mjedisin.
Kjo nismë qëndron nën harkun e strategjisë më të gjerë mjedisore të bllokut: Marrëveshja e Gjelbër e BE-së. E miratuar në vitin 2020, Marrëveshja e Gjelbër përcakton angazhimin e Europës për t’u bërë neutrale ndaj klimës në vitin 2050 dhe ka implikime të rëndësishme për ekonominë.
Ndërsa BE-ja ndryshon mënyrën se si prodhohen dhe konsumohen mallrat, padyshim që do të ketë humbje të vendeve të punës dhe protestat e fundit nga fermerët në të gjithë Europën janë një shembull i qartë i frikës reale që rrethon tranzicionin e gjelbër.
Kërkesat mjedisore të BE-së, argumentojnë fermerët, janë shumë kërkuese që ata të fitojnë një jetesë të drejtë. Në planin afatgjatë, Komisioni thotë se Marrëveshja e Gjelbër megjithatë do të ketë një efekt pozitiv, duke rritur konkurrencën e BE-së duke krijuar vende pune në sektorë miqësorë me mjedisin.
Luis Cano, një zëdhënës i partisë ALDE dhe fushatës Rinovo Europe Now, tha se von der Leyen ka dështuar t’i kthejë strategjitë mjedisore në strategji rritjeje – pavarësisht suksesit të fondit të saj të ndihmës pandemike.
“Për ALDE, arritja e Tregut Unik është një prioritet për të përmbushur objektivin e Marrëveshjes së Gjelbër për rritje të qëndrueshme për kompanitë dhe qytetarët,” tha ai.
“Për pesë vjet, Tregu i Vetëm u neglizhua duke lejuar shumë fragmentime, nga subvencionet bujare të dhëna për kompanitë e mëdha kombëtare deri te dështimi i ofrimit të Unionit të Tregut të Kapitalit.”
E nisur në vitin 2014, Unioni i Tregut të Kapitalit synon të lehtësojë qarkullimin e fondeve ndërmjet shteteve anëtare të BE-së. Kjo, në teori, mund të turbo-ngarkojë ambiciet klimatike të BE-së duke lehtësuar investimet e biznesit përtej kufijve. Në realitet, barrierat e tregut kombëtar ende po pengojnë progresin.
De-rrezik nga Kina
Përpjekja e Europës për të dekarbonizuar ekonominë e saj varet gjithashtu nga politika globale dhe prirja e saj drejt proteksionizmit.
Aktualisht, blloku po përmbytet me teknologji të lirë dhe të gjelbër nga Kina, kryesuesja kur bëhet fjalë për prodhimin e paneleve diellore dhe baterive elektrike. Megjithëse këto importe janë një shtyllë kryesore e tranzicionit të Europës, ka shqetësime për ndikimin në vendet e punës në BE, për të mos përmendur qëndrueshmërinë politike të bllokut.
Për skeptikët ndaj klimës, një rreshtim i argjendtë i Marrëveshjes së Gjelbër ishte përmirësimi i sigurisë së energjisë. Europa parashikoi reduktimin e varësisë së saj nga gazi rus duke forcuar energjinë me burim të brendshëm. Tani, nocioni se Kina potencialisht mund të racionojë teknologjinë e gjelbër – dhe për këtë arsye ta mbajë Europën si shpërblim – nuk është aspak tërheqës.
Në përgjigje të këtyre shqetësimeve, von der Leyen aktualisht po flet ashpër kur bëhet fjalë për mbrojtjen e tregut të BE-së.
Vitin e kaluar, Komisioni nisi një hetim kundër subvencioneve për automjetet elektrike kineze dhe nuk e ka hedhur poshtë mundësinë e vendosjes së tarifave ndëshkuese.
Rebecca Christie, një anëtare e lartë në institutin e mendimit Bruegel, thotë se kjo nuk do të ishte e mençur.
“Kjo është një fushë ku unë besoj se ajo që po bën von der Leyen dhe ajo për të cilën ajo po bën fushatë do të ndryshojnë pak”, tha ajo.
“Nga pikëpamja praktike … Ajo mund të mos dëshirojë në fakt të kërkojë më shumë tarifa nëse mund t’i shmangë ato. Sepse Europa duhet të elektrizohet dhe tranzicioni i gjelbër duhet të jetë i përballueshëm.”
Për sa i përket vendeve të punës, ekspertët e Bruegel kanë theksuar po ashtu se shmangia e Kinës do të ngadalësonte instalimin e teknologjisë si panelet diellore. Kjo, nga ana tjetër, do të shkatërronte vendet e punës evropiane që lidhen me vendosjen.
Mungesa e fuqisë punëtore
Një tjetër shqetësim urgjent për bizneset europiane ka të bëjë me mungesën e fuqisë punëtore dhe aftësive, tha Iratxe García Pérez, President i grupit S&D.
Ajo tha: “Qasja jonë është të investojmë te njerëzit nëpërmjet trajnimit, edukimit dhe zhvillimit profesional. … Grupi ynë beson se ekonomia europiane do të jetë më efikase dhe më konkurruese me një forcë punëtore të trajnuar mirë dhe të trajtuar në mënyrë të drejtë.”
BE-ja po vuan aktualisht nga një çekuilibër i madh i tregut të punës. Ndërsa disa industri kanë një tepricë të punëtorëve të kualifikuar, ka mungesa të mëdha të stafit në sektorë të tjerë. Sipas raportit më të fundit nga EURES, një rrjet europian i punës, të 27 vendet anëtare të BE-së plus Norvegjia dhe Zvicra përjetuan mungesë të fuqisë punëtore në tremujorin e dytë dhe të tretë të 2022. Sektorët e goditur rëndë përfshinin softuerin, kujdesin shëndetësor, ndërtimin, inxhinierinë.
Kjo prirje, e cila përfundimisht do të kufizojë rritjen ekonomike, do të përkeqësohet vetëm ndërsa popullsia e Europës plaket. Ndërsa raporti punonjës-pensionist rritet, bizneset do të luftojnë për të gjetur fuqi punëtore të mjaftueshme për të kënaqur nevojat e konsumatorëve.
Një opsion, megjithëse mund të mos jetë një zgjidhje e qëndrueshme, është rritja e fluksit të migracionit drejt Europës.
Trashëgimia e një mandati të parë
Duke marrë parasysh rekordin e von der Leyen gjatë pesë viteve të fundit, ne thjesht mund të rendisim qëllimet e saj kundër arritjeve të saj aktuale.
Megjithatë, kur e bën këtë, është e rëndësishme të mos thjeshtohen tepër mekanizmat e ndërlikuar të sistemit europian. Ndryshe nga kreu i një qeverie kombëtare, i cili mund të miratojë politika më drejtpërdrejt, roli i Komisionit është të inkurajojë shtetet anëtare në veprim.
Një nga sfidat e sindikatës është se veprimi kuptimplotë kërkon bashkëpunim në shkallë të gjerë, diçka që von der Leyen ka arritur të arrijë, të paktën në raste të caktuara, gjatë mandatit të saj.
“Ajo zgjedh një pozicion përpara grupit dhe vendos një shtizë flamuri dhe pret të shohë nëse grupi hyn nën të,” tha Rebecca Christie e Bruegel.
“Nëse nuk ndodh, ajo thjesht merr shtizën e saj të flamurit dhe e zhvendos në një vend tjetër që mund të jetë ngjitur ose i ngjashëm, por që është ende përpara vendit ku kemi filluar.”
Duke parë të ardhmen e Komisionit, nëse von der Leyen fiton një mandat të dytë, shumë do të varen përsëri nga bindjet e parlamentit të ri dhe udhëheqësve kombëtarë.
“Ursula von der Leyen ka lundruar me guxim në Bashkimin Europian përmes dy prej krizave më të rëndësishme në dekadat e fundit”, tha një zëdhënës nga EPP.
“Në mandatin e ardhshëm legjislativ, nën udhëheqjen e von der Leyen, ne duam të rrisim konkurrencën ekonomike globale të Europës.”
Burimi: Euronews/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
