.png)
Po jetojmë në hapat e parë të një revolucioni- tentativat e kthimit të republikës Amerikane në një diktaturë. Nuk është e qartë nëse Donald Trump do të ketë sukses në këtë mision apo jo.
Por ajo që ai dëshiron të bëjë duket e vetëkuptueshme. Mënyra e tij e qeverisjes – e paligjshme, e paparashikueshme, anti-intelektuale, nacionaliste – do të ketë ndikimin më të madh në vetë SHBA-në. Por, në mënyrë të pashmangshme, ka një ndikim të madh edhe në pjesën tjetër të botës, duke pasur parasysh rolin hegjemonist të SHBA-së që nga Lufta e Dytë Botërore. Asnjë vend tjetër ose grup vendesh nuk mund – ose dëshiron – të zërë vendin e tij. Ky revolucion mund të sjellë kaos.
Është ende herët për të kuptuar pasojat. Por nuk është herët për të bërë parashikime. Pa parashikime ekonomia nuk funksionon mirë. Nëse ekonomia më e madhe ka pasiguri, ashtu do të ketë e gjithë bota. Në parashikimin e fundit, Banka Botërore, edhe pse provizorisht, parashikon një ndryshim të fortë nga tarifat që vendosi Trump, ose shumë pozitive ose shumë negative. Askush, madje as Trump, nuk e di.
BB parashikon një ngadalësim të rritjes së ekonomisë botërore me 2.3% në 2025-n, norma më e ulët që prej 2008-s. Kërkesa botërore po ashtu do të bie. Kjo do të sjellë probleme zinxhir, nga rënia e investimeve dhe tregtisë tek dobësimi i politikave sociale e fiskale, duke rritur perceptimin e rrezikut për tregjet. Kështu mund të krijohet një “doom-loop” – një qark me zhvillime negative që pasojnë njëra-tjetrën. Një tronditje nga katastrofat natyrore do të ishte e papërballueshme. Në rastin e mirë, tregtia do të ringjallet dhe Inteligjenca Artificiale do të jetë “zana magjike” për investimet.
Kriza që po sjell Trump vjen pas dy dekadash të mbushura me kriza; kriza financiare europiane dhe botërore, pandemia, post-pandemia, lufta Ukrainë-Rusi.
Ekonomisti kryesor i Bankës Botërore, Indermit Gill parashikon se pasojat më të rënda do t’i vuajnë vendet e varfra. Ai sugjeron liberalizim të tregjeve. Ekonomitë në zhvillim përballen me tarifa tregtie shumë më të larta se ekonomitë e pasura. Promovimi i synuar i industrisë së foshnjave mund të funksionojë. Por nëse një vend ka pak asete ndërkombëtare, politika më e mirë mbetet ajo e tregtisë së lirë, e shoqëruar me politikat më të mira të mundshme për tërheqjen e investimeve, përmirësimin e kapitalit njerëzor dhe ruajtjen e stabilitetit ekonomik. Në një mjedis të keq, si tani, kjo është edhe më e rëndësishme se në një mjedis të mirë. Zgjedhjet për fuqitë më të mëdha – Kina, BE, Japonia, India, Britania e Madhe dhe të tjera – janë më komplekse. Së pari, ata gjithashtu duhet të përmirësojnë politikat e tyre në masën më të madhe të mundshme. Ata gjithashtu duhet të bashkëpunojnë në përpjekjen për të mbështetur rregullat globale mes tyre, jo më pak në tregti. Disa fuqi duhet të pranojnë se pabarazitë globale janë me të vërtetë një çështje e rëndësishme, megjithëse ato nuk kanë të bëjnë me politikën tregtare, por më tepër me disbalancat makroekonomike globale.
Kjo është larg nga të gjitha. Ndërsa SHBA tërhiqet nga roli i saj historik, të tjera shtete po fuqizohen. Progresi i vazhdueshëm në adresimin e sfidave të ndryshimeve klimatike dhe zhvillimit ekonomik varet nga këto fuqi. Një mënyrë më e mirë për të zgjidhur borxhet e tepërta është e nevojshme. Kjo kërkon të shkosh kundër prirjes së sotme drejt dyshimit gjithnjë e më të madh ndaj njëri-tjetrit. Është e mundur që ne të jemi dëshmitarë të zhdukjes së një përpjekjeje të madhe për të promovuar një botë më të begatë dhe bashkëpunuese. Ne ndajmë një planet; dhe kështu fatet tona janë të ndërthurura. Teknologjia moderne e ka bërë këtë të pashmangshme. Jemi në një pikë kthese: duhet të zgjedhim me mençuri.
Shkruar nga Martin Wolf, kolumnist për financat në Financial Times dhe Le Monde
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
