E vërteta për industrinë inekzistente të energjisë së erës në Shqipëri

Shqipëria është e bekuar me qindra vende me potencial për prodhimin e energjisë së erës në tokë dhe në det të hapur, por fatkeqësisht, askund në të gjithë Shqipërinë, as në tokë dhe as jashtë vijës së saj bregdetare 345 kilometra të gjatë nuk është një turbinë e vetme për të prodhuar energji.

Në prill të këtij viti, qeveria shqiptare më në fund i dha Biopower Green Energy dhe Marseglia Group, një sipërmarrje shqiptaro-italiane, dritën jeshile për projektin e parë të erës në tokë të Shqipërisë.

Pas funksionimit në malet e Lezhës, 39 turbina me vlerë 244 milionë euro do të mbulojnë një kapacitet prej 234 MW, duke mbuluar rreth 1% të nevojave të vendit për energji elektrike. Projekti, i cili filloi në vitin 2008, iu deshën 13 vjet të mundimshëm për të filluar ndërtimin. Por tani është në zhvillim e sipër dhe pritet që të rrjedhë energjia elektrike diku vitin e ardhshëm.

Për meritë të Shqipërisë, furnizimi i saj me energji elektrike vjen pothuajse tërësisht nga burimet e rinovueshme, për të qenë më të saktë, nga një burim i veçantë i energjisë së rinovueshme: uji rrjedhës. Shqipëria pret sisteme të mëdha lumore, mes tyre Drinin e fuqishëm, me hidrocentrale që përbëjnë rreth 3/4 e kapacitetit total të vendit.

Inxhinieri dhe zhvilluesi Enerjan Gremi ka luftuar prej vitesh për të filluar pesë projekte të energjisë së erës në Shqipëri.

Me gjithë përpjekjet prej dekadash të kompanive të huaja dhe vendase, dhe nxitjet e qeverive ndërkombëtare, përpjekja për të shfrytëzuar erën e jashtëzakonshme të Shqipërisë ka ngecur vazhdimisht. Ka shumë arsye të ndryshme për këtë, thonë të brendshëm: lobi dominues i hidrocentraleve, burokracia e tepruar, tregu i pamjaftueshëm dhe rrjeti i vjetëruar.

Por, duket se loja më në fund do të thyhet me projektin e Lezhës. Në vitin 2021, qeveria hapi tenderin për 100 MW të tjera termocentrale me erë në tokë.

Sa i përket parqeve në det, pesë kompani turke kanë paraqitur aplikime për ndërtimin e parqeve me erë me kapacitet rreth 10 MW secila në gadishullin e Karaburunit në Vlorë, në jug të Shqipërisë.

Ndonëse kjo lëvizje është e mirëpritur, ajo vetëm sa gërvisht sipërfaqen e potencialit të gjerë të Shqipërisë në këtë fushë. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë së Rinovueshme (IRENA) vlerëson potencialin diellor dhe të erës të Shqipërisë në mbi shtatë gigavat: më shumë se trefishi i kapacitetit total gjenerues të vendit. Raporti IRENA pretendon se vendi mund të vendosë 600 MW energji nga era dhe dielli deri në vitin 2030.

Përpara se firmat e sektorit privat të marrin lejen që u nevojitet për të nisur projektet e tyre të erës, ato duhet të kapërcejnë një sërë pengesash duke përfshirë marrjen e miratimit paraprak, marrjen e një sërë lejesh, kryerjen e studimeve të kushtueshme teknike të fizibilitetit dhe sigurimin e garancive financiare.

Hidrocentralet, si ai pranë Sarandës në Shqipërinë e Jugut, përbëjnë rreth tre të katërtat e kapacitetit total të energjisë elektrike në Shqipëri.

Një vështirësi tjetër është qëndrueshmëria financiare e projekteve të erës. Çmimi i energjisë nga centralet e erës me kapacitet të instaluar deri në 3 MW, i vendosur nga Enti Rregullator i Energjisë, është rreth 76 euro. Në të kundërt dhe këtu bëhet e qartë ndikimi i sektorit të hidrocentraleve, çmimi i një megavati energji hidroelektrike është sa gjysma e këtij çmimi. Kjo e bën energjinë e prodhuar nga era shumë më pak konkurruese në tregun shqiptar të energjisë.

Gremi tha për “Deutsche Welle” se parqeve që ai dëshiron të ndërtojë do të duhen të paktën tetë vite të gjata për t’u shlyer.

Një problem tjetër janë të dhënat, veçanërisht për shpejtësinë e erës.

“Me këto lloj të dhënash, kompanitë e huaja do të investonin në zhvillimin e projekteve siç bëjnë në zhvillimin e hidrocentraleve”, thotë Gremi.

Një hap tjetër madhor është krijimi i Bursës Shqiptare të Energjisë, ALPEX, e cila do të përfshijë edhe Kosovën fqinje. Këtë vit, Kosova hapi një park me erë me 27 turbina të financuar nga zhvilluesi gjerman i fermave me erë dhe diellore, Notus Energy.

Pajtim Bello, një ish-zëvendësministër i Energjisë në Shqipëri, thotë se problemi i vërtetë i vendit në sektorin e energjisë elektrike është rrjeti i tij elektrik, i cili kërkon përditësim apo edhe zëvendësim.

E parashikuar të hapet në nëntor, ALPEX do t’u mundësojë firmave të sektorit privat të shesin energji në treg, pavarësisht nga autoriteti rregullator shtetëror./DW

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.