.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Kur Presidenti i SHBA-së Donald Trump dhe Presidentja e Komisionit Europian Ursula von der Leyen shtrënguan duart në resortin skocez të golfit, ata nuk po njoftonin vetëm një marrëveshje të re tregtare – ata po formalizonin dorëzimin ekonomik dhe ideologjik të Europës.
Duke rënë dakord për tarifa prej 15% për shumicën e eksporteve drejt Shteteve të Bashkuara, Bashkimi Europian është dorëzuar para botëkuptimit me shumë zero të Trump. Duke vepruar kështu, ai ka braktisur parimet e multilateralizmit që kanë udhëhequr prej kohësh tregtinë globale.
Pasojat ekonomike janë të menjëhershme dhe të rënda. Eksportuesit europianë tani përballen me tarifa gati dhjetë herë më të larta se mesatarja e mëparshme e ponderuar tregtare prej 1.6%. Vetëm Volksëagen ka raportuar një humbje prej 1.3 miliardë eurosh (1.5 miliardë dollarë) për shkak të tarifave më të larta të SHBA-së.
Por vetë norma e tarifës është vetëm një pjesë e problemit. Dëmi i vërtetë qëndron në atë që BE-ja pranoi të paguante për “privilegjin” e ruajtjes së aksesit në tregun amerikan: një angazhim për të blerë energji amerikane me vlerë 750 miliardë dollarë gjatë tre viteve dhe për të investuar 600 miliardë dollarë të tjerë në ekonominë amerikane.
Këto shuma marramendëse do të devijojnë në mënyrë të pashmangshme burimet nga zhvillimi dhe inovacioni evropian, ndërkohë që legjitimojnë shtrëngimin dypalësh mbi sistemin shumëpalësh të Organizatës Botërore të Tregtisë, të bazuar në rregulla. Siç e kanë theksuar me të drejtë kritikët, kjo rrjedhje masive vjen drejtpërdrejt në kurriz të investimeve vendase.
Ajo që e bën dorëzimin e BE-së veçanërisht shqetësues është sa i panevojshëm ishte ai. Si partneri më i madh ekonomik i Amerikës, me gati 1 trilion dollarë në tregti vjetore, BE-ja ka një ndikim të konsiderueshëm. Ndërsa SHBA-të kanë një deficit mallrash prej 235.6 miliardë dollarësh me BE-në, deficiti i shërbimeve prej 148 miliardë eurosh i bllokut me SHBA-në ofroi rrugë të qarta për hakmarrje, nga taksat digjitale deri te kufizimet mbi gjigantët amerikanë të teknologjisë.
Javë më parë, duke parashikuar një ngërç, politikëbërësit europianë kishin përgatitur kundër-tarifa që synonin mallra amerikane me vlerë 93 miliardë euro. Por BE-ja kishte në dispozicion armë shumë më të fuqishme. Instrumenti i saj Kundër-Shtrëngimit, për shembull, mund t’u kishte ndaluar kompanive amerikane kontratat qeveritare, të kishte revokuar të drejtat e pronësisë intelektuale dhe të kishte vendosur kufizime më të gjera tregtare. Megjithatë, udhëheqësit kombëtarë, nga frika e hakmarrjes së Trump dhe nën presionin e industrive vendase të etura për të ruajtur aksesin në tregun amerikan, refuzuan të autorizonin Von der Leyen të përdorte ndonjë nga këto mjete, duke e detyruar atë të negocionte nga një pozicion dobësie.
Kontrasti me partnerët e tjerë tregtarë të SHBA-së nuk mund të ishte më i theksuar. Kur Mbretëria e Bashkuar siguroi një normë tarifore prej 10% nga Trump në maj, udhëheqësit europianë shprehën shqetësim për pranimin e kushteve të ngjashme. Tani, ata i përshëndesin tarifat prej 15% mbi eksportet e BE-së si një përparim diplomatik. E vërteta e pakëndshme është se Britania, duke vepruar e vetme, negocioi kushte më të mira se BE-ja në tërësi.
Ky dështim ekspozon dobësinë themelore të qeverisjes europiane.
Duke mos pasur një sistem të vërtetë qeverisjeje në të gjithë BE-në, blloku mbetet i paaftë të përkthejë axhendat kombëtare konkurruese në një pozicion të unifikuar. Me von der Leyen të penguar nga shtetet anëtare që i japin përparësi interesave të ngushta të brendshme mbi kohezionin europian, rezultati ishte një marrëveshje që nuk i pëlqen askujt tjetër përveç Trump dhe e mbyll Europën në një gjendje varësie të strukturuar.
Dështimi i BE-së për t’iu kundërvënë Trump-it është veçanërisht shqetësues duke pasur parasysh qëllimin e saj të deklaruar për arritjen e autonomisë strategjike. Disa mund të argumentojnë se marrëveshja – teknikisht jo një marrëveshje formale tregtare, por më tepër një sërë deklaratash që përshkruajnë një proces negociatash në vazhdim – blen kohë. Duke e qetësuar Trumpin, argumentohet se Komisioni ka ruajtur lidhjet transatlantike, duke krijuar hapësirë për përjashtime të ardhshme.
Por nëse kjo do të ishte vërtet një strategji për blerje kohe, ne do të prisnim që BE-ja të ndërmerrte hapa konkretë për të çuar përpara autonominë strategjike: rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes, përshpejtimin e diversifikimit të zinxhirit të furnizimit dhe investimin në aftësi hakmarrëse. Në vend të kësaj, pas vitesh premtimesh për të zvogëluar varësinë nga fuqitë e huaja, udhëheqësit e BE-së zgjodhën të zëvendësonin importet ruse të energjisë me furnizime amerikane dhe të angazhoheshin për blerje masive të pajisjeve ushtarake amerikane.
Nënshtrimi i Europës pasqyron dhe përforcon varësinë e kontinentit nga fuqia e SHBA-së. Për dekada të tëra, vendet europiane nuk kanë arritur të përmbushin objektivat e shpenzimeve të mbrojtjes të NATO-s, duke u kënaqur të strehohen nën ombrellën bërthamore të SHBA-së. Tani, i njëjti respekt po shfaqet në frontin ekonomik, pasi BE-ja dëshmon të mos jetë në gjendje të mobilizojë peshën e saj kolektive përballë taktikave të presionit të Trump. Kjo varësi ushtarake dhe ekonomike ka krijuar një çekuilibër strukturor që shtrihet në mbrojtje, tregti dhe energji, duke e lënë Europën në një gjendje vasaliteti të përhershëm.
Aftësia e Trumpit për të nxjerrë lëshime gjithëpërfshirëse ekonomike dhe angazhime për shpenzimet e mbrojtjes tregon se sa efektivisht SHBA-të mund t’i përdorin si armë ankthet e sigurisë së Europës për të ndjekur objektiva më të gjera gjeopolitike.
Premtimi për investime prej 600 miliardë dollarësh, pjesa më e madhe e të cilave është caktuar për blerjen e pajisjeve ushtarake, e detyron Europën të subvencionojë kontraktorët amerikanë të mbrojtjes, ndërkohë që minon bazën e vet industriale.
Duke iu nënshtruar kërkesave të Trump, BE-ja humbi një mundësi të rrallë për të demonstruar se tregjet e mëdha nuk mund të ngacmohen. Në vend që të krijojë një precedent të fuqishëm për rajonet e tjera që përballen me presionin ekonomik të SHBA-së, ajo ka vërtetuar qasjen transaksionale të Trump, duke inkurajuar jo vetëm administratat e ardhshme amerikane, por edhe fuqitë e tjera globale të etura për ta kthyer tregtinë në një instrument të shtrëngimit gjeopolitik.
Ndërsa kriza e menjëhershme mund të ketë kaluar, dëmi afatgjatë ndaj besueshmërisë dhe autonomisë së BE-së do të jetë afatgjatë. Perceptimi i përhapur se Europa dorëzohet pa rezistencë padyshim do të sjellë sfida të mëtejshme për interesat europiane.
Në vend që të përpiqen t’ia hedhin fajin von der Leyen, shtetet anëtare të BE-së duhet të pyesin veten nëse shmangia e një lufte tregtare ia vlente braktisjes së angazhimit themelor të Europës ndaj multilateralizmit dhe heqjes dorë nga çdo rrugë e besueshme drejt autonomisë strategjike.
Derisa udhëheqësit europianë të gjejnë guximin për të thyer ciklin e varësisë duke fuqizuar institucionet e BE-së për të vepruar me vendosmëri kundër shtrëngimit të jashtëm, këto kapitullime poshtëruese vetëm sa do të shumëfishohen, duke e reduktuar kontinentin në një shtojcë të begatë, por të pafuqishme, të perandorisë amerikane.
Marrë nga Project Syndicate/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
