Disa gjëra që gratë duhet të dinë para se të tentojnë për shtatzëni

Kur Anna De Souza ishte në fillim të 30-ave, ajo pyeti një gjinekologe se kur duhet të niste të mendonte për fëmijë. “Kur ishe 26”, i tha doktoresha.

Ajo ishte e surprizuar. E dinte se me moshën, fertiliteti bie, por nuk e dinte se sa e fortë ishte rënia. Asnjë doktor nuk i kishte thënë asaj këtë gjë, as në shkollë se kishte mësuar. Shkolla fokusohej të trembte studentët me seksin e pambrojtur dhe jo t’i tregonte për procesin e lindjes.

De Souza, një gazetare nga Filadelfia, tani thotë se do dëshironte që klasa të përfshinte informacione bazike mbi riprodhimin dhe fertilitetin. Një program më i plotë i edukimit seksual, ndoshta do ta bënte atë të numëronte apo ngrinte vezët kur ishte më e re, apo të tentonte të bënte fëmijë më herët. Ajo u bë mama e një çifti binjakësh pas 36-vjeçve dhe dy tentativash IVF. Me IVF-në e tretë u bë mama e një djali. Por nëse do dinte më shumë për fertilitetin, ndoshta do të kishte një familje “tradicionale” në mënyrën që ndjen kënaqësi, jo në mënyrën e gjilpërave.

Adoleshentët, beson ajo, duhet të kuptojnë se vetëm për shkak se nuk duan fëmijë në moshën 16-vjeçare nuk do të thotë se nuk do të duan kurrë fëmijë.

Ajo nuk është personi i vetëm që ndihet kështu. Mjekët e fertilitetit dhe ekspertë të tjerë më thanë se edukimi më i mirë seksual – me një kurrikul që shpjegon si të parandalohet shtatzënia dhe si të rritet fertiliteti – mund të ndihmojë më shumë familje të kenë numrin e fëmijëve që dëshirojnë. Kjo është veçanërisht thelbësore pasi më shumë njerëz presin derisa të rriten për të filluar përpjekjet për të pasur fëmijë. Sipas mjekëve me të cilët fola, shumë pacientë vijnë në klinikat e fertilitetit të mbushura me keqkuptime rreth biologjisë së tyre riprodhuese. “Ka qenë mahnitëse se sa të keqinformuar janë kaq shumë njerëz,” më tha Michael Zinaman, një endokrinolog i riprodhimit në Nju Jork.

Mjekët me të cilët fola theksuan disa gjëra që ata besojnë se të gjitha gratë dhe burrat duhet t’i dinë për fertilitetin, por në shumë raste jo. Më e qarta, të mbetesh shtatzënë është më e lehtë kur je e re. Kur gratë shohin histori në media për femra të famshme që kanë një fëmijë në moshën 50-vjeçare, më tha Rashmi Kudesia, një endokrinolog në Hjuston, ato mund të supozojnë se ka të ngjarë të ndodhë edhe me to. Për më tepër, Kudesia tha se disa nga pacientët e saj nuk e kuptojnë se nënpesha ose mbipesha e tyre mund të kontribuojë në interfertilitet, siç mund të jenë infeksionet seksualisht të transmetueshme të patrajtuara. Ose ata nuk e dinë që mjekët këshillojnë gratë që të marrin një vitaminë prenatale që përmban acid folik – thelbësor për zhvillimin e një fetusi – edhe kur ata mendojnë vetëm për të mbetur shtatzënë. Burrat duhet të dinë gjithashtu se faktorët e stilit të jetesës, duke përfshirë përdorimin e alkoolit dhe duhanit, mund të ndikojnë në cilësinë e spermës së tyre, e cila nga ana tjetër mund të ndikojë në gjasat e partneres për të mbetur shtatzënë.

Ata që mund të përfundojnë duke u përpjekur të mbeten shtatzënë më vonë në jetë, mund të përfitojnë edhe më shumë informacion. Zinaman më tha se shumë nga pacientët e tij nuk e dinë që një grua ka një dritare të shkurtër çdo muaj gjatë së cilës është e mundur të mbetet shtatzënë. Kudesia tha se disa nga pacientët e saj vijnë me pikëpamje tepër optimiste se sa mirë mund të funksionojnë trajtimet si IVF.

Një studim i vitit 2023 me afro 1.800 gra të moshave 18 deri në 29 vjeç zbuloi se vetëm 59% e dinin fazën gjatë ciklit menstrual kur kishin më shumë gjasa të mbeteshin shtatzënë, dhe shumica gabimisht menduan se vezoret e një gruaje bëjnë vazhdimisht vezë derisa ajo arrin menopauzën. (Gratë lindin me të gjitha vezët që do të kenë ndonjëherë, dhe cilësia dhe sasia e vezëve zvogëlohen me kalimin e kohës.) Në një studim të vitit 2016 me kryesisht gra me të ardhura të ulëta, pak më shumë se gjysma e dinin se çfarë do të thoshte ovulimi dhe më pak se 1/3 e dinin se kur ndodh. Në një studim të vitit 2017, gratë në moshë riprodhuese iu përgjigjën saktë mesatarisht vetëm rreth 16 nga 29 pyetjet e fertilitetit, duke mbuluar tema të tilla si përqindja e shtatzënive që përfundojnë me abort dhe faktorët e stilit të jetesës që ulin fertilitetin. Gratë që studionin për t’u bërë mjeke dolën pak më mirë, duke iu përgjigjur saktë mesatarisht vetëm rreth 19 pyetjeve, duke i shtyrë autorët të arrijnë në përfundimin se “njohuritë për fertilitetin janë të ulëta midis grave amerikane të moshës riprodhuese, duke përfshirë ato me fëmijë dhe madje edhe midis praktikanteve mjekësore”.

Edhe gratë që po përpiqen në mënyrë aktive të mbeten shtatzënë priren të jenë të nëninformuara: Një përmbledhje e vitit 2021 zbuloi se gratë që dëshironin të mbeteshin shtatzënë kishin “njohuri të ulët deri në mesatare të fertilitetit”. Në një studim të vitit 2022 të grave që luftonin për të mbetur shtatzënë, vetëm një e katërta e njohu saktë javën gjatë ciklit të tyre kur kishin shanset më të larta për të mbetur shtatzënë. Kjo mungesë njohurie ka pasoja reale: “Shumë keqkuptime rreth fertilitetit dhe shëndetit riprodhues i detyron njerëzit ose të mos jenë në gjendje të kenë madhësinë e familjes që dëshirojnë,” tha Kudesia, “ose të kenë humbur shumë kohë gjatë rrugës.”

Kjo është pjesërisht arsyeja pse Kudesia dhe disa mjekë të tjerë mendojnë se fertiliteti duhet të mësohet si një pjesë standarde e seksit në shkolla. Edhe pse mjekët mund të përpiqen t’u japin pacientëve këtë informacion vetë, takimet e shumicës së mjekëve janë shumë të shkurtra për një leksion të gjatë mbi ovulimin dhe disa pacientë nuk paraqesin sfidat e fertilitetit derisa të kenë filluar të përpiqen të kenë një fëmijë. “Ajo që unë dëgjoj gjatë gjithë kohës është që njerëzit mendojnë se, nëse mosha ime është një shqetësim në lidhje me fertilitetin, mjeku im do ta tregojë atë tek unë,” tha ajo. “Dhe ky nuk është padyshim një supozim i drejtë.” Për më tepër, mjekët që specializohen në fertilitet shpesh kanë kohë të gjata pritjeje për takime dhe disa nuk pranojnë sigurime, duke i lënë këshillat e tyre jashtë mundësive për shumë. Edukimi seksual i më i mirë në shkollën e mesme dhe të mesme, duke përfshirë mësimet mbi ovulacionin dhe ciklet e fertilitetit, mund të ndihmojë në ndërgjegjësimin e njerëzve, më herët në jetën e tyre, për faktorët që duhet të marrin parasysh nëse përfundimisht duan të kenë fëmijë. Edukimi i fertilitetit në shkollë gjithashtu ka potencialin për të arritur shumë më tepër njerëz sesa mjekët individualë; jo të gjithë shkojnë te mjeku çdo vit, por pothuajse të gjithë shkojnë në shkollën fillore dhe të mesme.

Përpjekjet për edukimin rreth fertilitetit nuk janë studiuar gjerësisht, por kërkimet e kufizuara që ekzistojnë sugjerojnë se ato mund të jenë efektive. Studimet nga Kanadaja, Spanja dhe Japonia zbuluan se ekspozimi ndaj informacionit rreth fertilitetit të paktën përkohësisht rriti njohuritë e të rinjve për këtë temë. Anasjelltas, pasojat e moshapjes së temës nga mësuesit në shkolla mund të jenë domethënëse: Në një studim të vitit 2019 bazuar në intervistat me 54 gra amerikane që përjetojnë infertilitet, disa vunë re “mungesën e dukshme të bisedave për shëndetin riprodhues dhe fertilitetin nga edukimi seksual i shkollave të tyre”. Një grua 39-vjeçare u tha autorëve të studimit se nëse ajo dhe bashkëshorti i saj do të kishin ditur më shumë për fertilitetin më herët, “ne nuk do të kishim pritur kaq shumë përpara se të përpiqeshim të mbetesha shtatzënë”.

Disa vende tashmë kanë zbatuar edukim seksual më të fortë në shkollat e tyre. Kalifornia miratoi kohët e fundit një ligj “Dije periudhën tënde”, i modeluar sipas një ligji të ngjashëm në Uashington, D.C., i cili kërkon që shkollat t’u mësojnë të gjithë nxënësve të shkollave të mesme dhe të mesme rreth ciklit menstrual dhe menopauzës. Dhe rreth 500 rrethe shkollore në të gjithë vendin përdorin një kurrikulë gjithëpërfshirëse të quajtur të Drejtat, Respekti, Përgjegjësia, e cila mbulon menstruacionet, dritaren pjellore dhe mënyrën se si një embrion implantohet në një mitër. Kudesia vlerësoi një mësim nga kurrikula si “i shkëlqyer”, duke thënë se “dukej si një mënyrë e përshtatshme për moshën për të diskutuar gjërat”. Ajo më tha: “Kur jemi në shkollë të mesme ose më të vegjël, shpesh kemi përshtypjen se nëse prek vetëm një djalë, do të mbetesh shtatzënë.” Një kurrikulë më e rrumbullakosur e seksit do të tregonte se nuk është aq e thjeshtë.

Por këto programe përballen me të njëjtat pengesa me të cilat përballet seksi në përgjithësi. Përpjekjet për të zgjeruar marrëdhëniet seksuale në shkolla zakonisht dështojnë për disa arsye, mes tyre se disa distrikte shkollore nuk mund të përballojnë trajnimin e mësuesve dhe zhvillimin ose blerjen e kurrikulave shtesë për seksualitetin, dhe çdo gjë që ka të bëjë me seksin dhe trupin mund të jetë shumë e diskutueshme midis prindërve. Kudesia vuri në dukje se kurrikula e të Drejtave, Respektit, Përgjegjësisë mund të mos jetë e popullarizuar në klimën e sotme politike, sepse përfshin diskutime për identitetin gjinor, një fakt për të cilin kurrikula është shqyrtuar në të kaluarën.

Administrata Trump, gjithashtu, është e prirur për idenë e edukimit të fertilitetit, megjithëse jo kryesisht nëpërmjet seksit në shkollë: Në prill, The New York Times raportoi se një analist i politikave në Fondacionin Heritage i propozoi Shtëpisë së Bardhë që të përdorte fondet e qeverisë për të edukuar gratë për ciklet e tyre menstruale. Dhe në korrik, Times shkroi se administrata po ofronte një grant prej 1.5 milionë dollarësh për të filluar një “qendër trajnimi për infertilitetin” që synonte të ndihmonte gratë të mbeten shtatzënë. Por Robin Jensen, një profesor komunikimi në Universitetin e Utah-s, i cili ka hulumtuar për seksin, thekson se këto programe duket sikur synojnë të rrisin shkallën e lindjeve në SHBA dhe jo të ndihmojnë gjithashtu njerëzit të parandalojnë shtatzëninë, nëse dëshirojnë. “Edukimi i fertilitetit nevojitet në edukimin seksual,” më tha Jensen. “Por duhet të jetë lloji që është krijuar për të rritur ndërgjegjësimin dhe njohuritë për fertilitetin në të gjithë bordin, sesa lloji që ofron vetëm një pjesë të historisë.” Vetë të rinjtë duket se duan të kenë këtë informacion më të gjerë dhe të paanshëm rreth riprodhimit.

Ideja për edukimin rreth menstruacioneve të Kalifornisë erdhi nga një nxënëse e shkollës së mesme, Sriya Srinivasan, e cila kishte ndërprerë menstruacionet për tre vjet, nuk e kuptoi pse dhe u ndie shumë në siklet për të pyetur mjekun e saj. Ajo më tha se mendon se fëmijët duhet të kenë një vend ku të mësojnë për riprodhimin, përveç internetit, një vend ku, siç tha ajo për një student hipotetik, “Unë mund të ulem dhe ta dëgjoj këtë dhe nuk duhet ta ndjej atë stigmë ose turp nga kërkimi i tij në internet, ose nuk duhet të ndjej stigmën e familjes sime që më turpëron”. Idealisht, Srinivasan dhe adoleshentët e tjerë do të largoheshin nga seksi duke kuptuar se si të mos mbeteni shtatzënë dhe si të mbeteni shtatzënë: informacion bazë për trupin e njeriut që pronari i trupit meriton të dijë.

Burimi:The Atlantic/ Gazeta ‘SI’

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.