Dezertori rus Ivan, një histori dashurie dhe lufte

Gazeta Si – Në shkurt të vitit 2022, Ivani kishte vendosur: do të brktiste ushtrinë dhe të këqijat e saj – oficerin e korruptuar dhe të dhunshëm të njohur si “Derri” dhe burokracinë e pafundme – për të studiuar dizajnin e faqeve të internetit dhe për të filluar biznesin e tij.

Kjo do të siguronte një jetë më pak të zymtë për veten e tij, gruan e tij Anna dhe djalin e tyre në moshë parashkollore Sasha, sesa ajo që bënin në bazën ushtarake për të qenë të lumtur.

Megjithatë, Vladimir Putin vendosi ndryshe. Kështu fillon “Dezertori”, një reportazh narrativ nga gazetarja amerikane, Sarah A. Topol rreth jetës së një ushtari rus që dezertoi gjatë konfliktit.

I botuar për herë të parë si libër, u publikua në vitin 2024 në një numër të dedikuar të revistës “New York Times Magazine”.

“Dezertori” është së pari një udhëtim në shëmtinë e jetës ushtarake ruse në kohë paqeje: fillimet alkoolike, “dedovshchina”, ose sadizmi i “gjyshërve” – ​​vjedhjet e oficerëve të thjeshtë – dhe më pas një zbritje në tmerret e frontit ukrainas, ku në fillim të luftës, 500 ushtarë rusë vdisnin në ditë dhe komandantët e tyre i quanin “mish”.

Dhe në jetën larg frontit: kërcënimet me shkarkim nga puna për ata që folën kundër luftës, arrestimet në protesta, shantazhi në zyrat komunale; sistemi ligjor rus, i cili “përdor pamjen e një rendi të bazuar në rregulla si fasadë për një shtet autoritar”.

Në shtator 2022, Kremlini njoftoi një “mobilizim të pjesshëm”, i cili do të kishte arritur rreth një milion rezervistë: në kufij dhe aeroporte, rusët “e zakonshëm” prisnin në radhë me orë të tëra për t’u larguar.

Ata që mbetën, u mobilizuan, pothuajse gjithmonë pa besuar kurrë në luftë. “Unë jam një person i ndershëm”, thotë një aktor i kthyer në ushtar.

“Nuk jam gjobitur kurrë në jetën time. Nëse dikush më jep një copë letër me një urdhër qeveritar, nuk mund ta imagjinoj dot që do ta shkel ligjin”.

Një tjetër thotë se nuk iku, sepse nuk kishte para: “Unë punoj katër punë vetëm për të mbijetuar dhe nuk mund të përballoj as udhëtimin dy-orësh me tren për në Moskë nga qyteti im i lindjes. Ku do të kisha shkuar?”

Paga mesatare ruse është 11,000 euro në vit dhe paga e ushtarit, e bën të qartë Topol, është një nga arsyet kryesore pse njerëzit shkojnë në front, shpesh të detyruar nga gratë, nënat, fëmijët dhe ish-gratë që përndryshe do të jetonin në varfëri.

Ivani vuan nga hernia diskale dhe ka nevojë për operacion pas disa javësh në front. Sapo kthehet në shtëpi, ai deklaron se, pavarësisht kostos, nuk do të kthehet kurrë në front.

Detajet e jetës ushtarake janë ndër kontributet më të vlefshme të këtij libri, duke filluar nga pozicioni i imponuar i trupit gjatë paradave, deri te mbledhjet familjare për të dërguar ushtarë në front me pajisje të përballueshme, të dërguar praktikisht zbathur.

Historia e jetës së Ivanit dhe Anës – emrat e tyre janë fiktivë, ashtu si edhe ai i djalit të tyre, Sasha, – është gjithashtu një studim i dokumentuar plotësisht i luftës në Ukrainë dhe nga një perspektivë e rrallë e përfaqësuar: ajo e rusëve që nuk pajtohen me luftën, të heshtur nga regjimi, shpesh të detyruar ta luftojnë atë.

Hyrja e një libri nuk është gjithmonë aq interesante sa historia që vijon. Por ky është rasti me “Dezertorin”0, i cili është gjithashtu, midis rreshtave, një manual gazetarie tërheqës.

Autorja, një gazetare e vlerësuar me çmime, rrëfen në detaje se si punoi: ajo intervistoi tetëmbëdhjetë dezertorë që pranuan të flisnin me të me rrezikun e tyre, jo pa mosbesim dhe duke marrë masa paraprake që praktikisht formojnë një rrëfim në libër.

Ajo u takua me familjet e tyre, duke i dëgjuar ata të tregonin jo vetëm se si t’i shpëtosh rekrutimit, por edhe si është të jetosh si ushtar, deri në detajet më të vogla.

Dhe rruga drejt shpëtimit: quhet “Idite Lesom”, që do të thotë “shkoni në pyll” (por edhe “aff…”) dhe është një shoqatë vullnetarësh civilë që ndihmojnë dezertorët të shmangin kthimin në front.

Përshtati: Gazeta “Si”