Covid-19 u shfaq papritur, u përhap me shpejtësi dhe vrau miliona njerëz në mbarë botën. Që atëherë, shkencëtarët thonë se është e drejtë të thuhet se shumica e njerëzve kanë qenë nervozë për shfaqjen e sëmundjes tjetër të madhe infektive, qoftë ky virus, bakter apo parazit.
Me COVID në tërheqje, tre sëmundjet infektive që shkaktojnë shqetësimin më të madh sipas zyrtarëve të shëndetit publik janë malaria (një parazit), HIV (një virus) dhe tuberkulozi (një bakter). Midis tyre, ata vrasin rreth 2 milionë njerëz çdo vit.
Dhe më pas janë listat vëzhguese të patogjenëve prioritarë, veçanërisht ata që janë bërë rezistent ndaj barnave që zakonisht përdoren për trajtimin e tyre, si antibiotikët dhe antiviralët.
Shkencëtarët gjithashtu duhet të skanojnë vazhdimisht horizontin për problemin e ardhshëm të mundshëm. Ndërsa kjo mund të vijë në çdo formë të patogjenit, grupe të caktuara kanë më shumë gjasa se të tjerët të shkaktojnë shpërthime të shpejta, dhe kjo përfshin viruset e gripit.
Një virus i gripit po shkakton shqetësim të madh tani dhe po shkon në prag të të qenit një problem serioz në vitin 2025. Ky është nëntipi i gripit A H5N1, i referuar ndonjëherë si “gripi i shpendëve”. Ky virus është përhapur gjerësisht si te shpendët e egër ashtu edhe te ato shtëpiake. Kohët e fundit, ajo ka infektuar edhe bagëtitë në disa shtete të SHBA-së dhe është gjetur te kuajt në Mongoli.
Kur rastet e gripit fillojnë të rriten te kafshët si zogjtë, ekziston gjithmonë një shqetësim se ai mund të kalojnë te njerëzit. Në të vërtetë, gripi i shpendëve mundi të infektojë njerëzit me 61 raste në SHBA këtë vit, kryesisht si rezultat i kontaktit të punëtorëve të fermave me bagëtinë e infektuar dhe njerëzve që pinë qumësht të papërpunuar.
Krahasuar me vetëm dy raste në Amerikë në dy vitet e mëparshme, kjo është një rritje mjaft e madhe. Duke e bashkuar këtë me një shkallë vdekshmërie prej 30% nga infeksionet njerëzore, gripi i shpendëve po kalon shpejt në listën e prioriteteve të zyrtarëve të shëndetit publik.
Për fat të mirë, gripi i shpendëve H5N1 nuk duket se transmetohet nga personi në person, gjë që redukton shumë gjasat e tij për të shkaktuar një pandemi te njerëzit.
Megjithatë, një studim i kohëve të fundit tregoi se një mutacion i vetëm në gjenomën e gripit mund ta bëjë H5N1 të aftë të përhapet nga njeriu te njeriu, gjë që mund të shkaktojë një pandemi.
Nëse ky lloj i gripit të shpendëve e bën atë ndryshim dhe mund të fillojë të transmetohet midis njerëzve, qeveritë duhet të veprojnë shpejt për të kontrolluar përhapjen. Qendrat për kontrollin e sëmundjeve në mbarë botën kanë hartuar plane gatishmërie për pandeminë për gripin e shpendëve dhe sëmundje të tjera që janë në horizont.
Për shembull, Britania e Madhe ka blerë 5 milionë doza të vaksinës H5 që mund të mbrojë kundër gripit të shpendëve, në përgatitje për këtë rrezik në vitin 2025.
Edhe pa aftësinë e mundshme për t’u përhapur midis njerëzve, gripi i shpendëve ka të ngjarë të ndikojë edhe më shumë në shëndetin e kafshëve në vitin 2025. Kjo jo vetëm që ka implikime të mëdha në mirëqenien e kafshëve, por gjithashtu mund të prishë furnizimin me ushqim dhe të ketë edhe efekte ekonomike.
Gjithçka është e lidhur
Kjo punë bie e gjitha nën ombrellën e “një shëndeti”: vështrimi i shëndetit të njerëzve, kafshëve dhe mjedisit si entitete të ndërlidhura, të gjitha me rëndësi dhe efekt të njëjtë mbi njëri-tjetrin.
Duke kuptuar dhe parandaluar sëmundjet në mjedisin tonë dhe kafshët rreth nesh, ne mund të përgatitemi dhe t’i luftojmë më mirë ato sëmundje që hyjnë te njerëzit. Në mënyrë të ngjashme, duke anketuar dhe ndërprerë sëmundjet infektive te njerëzit, ne mund të mbrojmë kafshët dhe mjedisin.
Sidoqoftë, nuk duhet të harrojmë për “pandemitë e ngadalta” të vazhdueshme tek njerëzit, si malaria, HIV, tuberkulozi dhe patogjenë të tjerë. Trajtimi i tyre është i rëndësishëm krahas skanimit të horizontit për çdo sëmundje të re që mund të vijë.
Burimi: The Conversation. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
