.png)
Gazeta Si – Me shpalljen e tarifave të rënda ndaj më shumë se 100 vendeve, presidenti amerikan Donald Trump ka hapur atë që tashmë është përcaktuar si një “luftë tregtare globale”, e cila mund të dobësojë ekonomitë e shumë vendeve dhe të ndryshojë tregtinë ndërkombëtare.
Siç është parë tashmë me tarifat ndaj Kanadasë dhe Meksikës, të kërcënuara dhe më pas të tërhequra disa herë, duhet të kemi parasysh se në këto njoftime të Trump ka një element të taktikave negociuese dhe se vendimet e tij mund të jenë gjithmonë objekt rishikimi, modifikimi, rimendimi.
Atëherë a duhet marrë çdo gjë me dyshime? Në të njëjtën kohë, është e qartë se tarifat janë bërë mjeti kryesor i politikës ekonomike të SHBA-ve. Megjithatë, shumica e ekonomistëve janë skeptikë për efektivitetin e tyre.
Industria
Së pari, Trump argumenton se tarifat do t’i lejojnë Shtetet e Bashkuara të Amerikës të mbrojnë dhe rigjallërojnë industrinë e saj prodhuese.
Trump është i bindur se industria amerikane është dëmtuar në dekadat e fundit nga praktikat e padrejta tregtare të vendeve si Kina, të cilat kanë përdorur avantazhet e tyre konkurruese (për shembull, një fuqi punëtore më e lirë dhe më pak rregullim) për të bindur industritë amerikane të zhvendosen, duke bërë që miliona punëtorë të humbasin punën e tyre dhe duke dobësuar bazën industriale të vendit.
“Vendi ynë është bastisur, plaçkitur, rrënuar dhe përdhunuar”, tha Trump të mërkurën. Ka pasur një debat shumë të gjerë mes ekonomistëve për dekada për deindustrializimin e Shteteve të Bashkuara dhe rolin e vendeve si Kina, por nga të gjitha argumentet e Trump, përdorimi i tarifave për të mbrojtur industritë e dikujt nga konkurrenca e huaj, është më i shëndoshë ekonomikisht.
Kjo është arsyeja kryesore pse ekzistojnë tarifat dhe pse ato përdoren nga shumë vende. Për shembull, Bashkimi Evropian kohët e fundit vendosi tarifa 17 për qind ndaj kompanisë kineze të makinave “BYD”, sepse ajo dëshiron të mbrojë industrinë e saj të automobilave.
Megjithatë, politikat e Trump kanë dy probleme. E para është se me tarifat, Trump shpreson jo vetëm të mbrojë, por edhe të rigjallërojë industrinë amerikane.
Administrata e tij është e bindur se, duke pasur parasysh kostot e larta shtesë të vendosura nga tarifat, industritë do të vendosin të braktisin vende si Kina dhe Vietnami dhe të kthehen në Shtetet e Bashkuara (termi teknik në anglisht që përshkruan këtë mekanizëm është “reshoring”: ripërtëritës). Shumë ekonomistë janë skeptikë për këtë.
Problemi tjetër, në një farë mënyre më seriozi, është se këto detyra kanë disa mundësi të funksionojnë kur synohen dhe kalibrohen për të mbrojtur një sektor specifik industrial.
Tarifat e Trumpit, nga ana tjetër, janë pa dallim dhe prekin të gjitha produktet e importuara në Shtetet e Bashkuara: ai i ka vendosur ato edhe për mallrat që Shtetet e Bashkuara nuk prodhojnë dhe për sektorët ku nuk ka industri vendase për t’i mbrojtur. Kjo do të rrisë kostot (dhe për rrjedhojë çmimet) në të gjithë bordin.
Deficiti
Donald Trump është i fiksuar pas idesë se të kesh një deficit tregtar me një vend tjetër (d.m.th. të importosh më shumë se sa të eksportosh) është një shenjë dobësie.
Siç shpjegoi administrata e tij në deklaratën për shpalljen e sanksioneve, një nga objektivat e tarifave është “rregullimi i pabarazive të tregtisë globale” dhe “ribalancimi i deficitit tonë kronik tregtar mbi mallrat”.
Në realitet, të kesh një deficit tregtar me një vend tjetër nuk është domosdoshmërish një problem në ekonomi.
Për më tepër, megjithëse Shtetet e Bashkuara kanë një deficit tregtar me shumë vende për sa i përket mallrave, ato kanë një suficit në drejtim të eksportit të shërbimeve, si shërbimet e internetit, nga Google në Netflix.
Madje, administrata e bëri deficitin tregtar bazën mbi të cilën do të llogariteshin detyrimet për t’u vendosur vendeve të tjera: mori deficitin tregtar amerikan me një vend të caktuar dhe e ndau atë me vlerën e mallrave të importuara nga ai vend (d.m.th. deficiti i ndarë me importet).
Për shembull, deficiti tregtar me Indonezinë është 17.9 miliardë dollarë dhe importet nga Indonezia janë 28 miliardë dollarë. 17.9 pjesëtuar me 28, është 0.64, ose 64%.
Administrata e mori këtë 64%, e ndau me dy (një lloj “zbritje”, sipas Trump) dhe vendosi sanksione 32% ndaj Indonezisë. Për ekonomistët kjo llogaritje është krejtësisht e pakuptimitë.
Llogaritë publike
Për shkak se tarifat janë taksa mbi importet, kur tarifat e Trump të hyjnë në fuqi, importuesit amerikanë do të duhet të paguajnë taksat amerikane mbi vlerën e mallrave të importuara.
Kushdo që importon mallra indoneziane në Shtetet e Bashkuara do të duhet t’i paguajë autoriteteve tatimore 32 për qind të vlerës së këtyre mallrave.
Kjo mund të rrisë ndjeshëm të ardhurat nga taksat dhe administrata tashmë ka filluar të mendojë se si t’i shpenzojë ato: Peter Navarro, një nga këshilltarët e tregtisë së Trump, tha për shembull se paratë e marra nga tarifat mund të paguajnë për uljet e mëdha të taksave që Trump premtoi gjatë fushatës zgjedhore.
Gjatë mandatit të parë të Trump, megjithatë, të ardhurat nga tarifat u shpenzuan pothuajse të gjitha në përpjekjen për të riparuar dëmin e shkaktuar nga vetë tarifat.
Kur Trump filloi një luftë tregtare kundër Kinës në vitin 2018, Kina u përgjigj duke vendosur tarifa për produktet bujqësore amerikane, të cilat dëmtuan rëndë fermerët.
Më pas administratës iu desh të përdorte më shumë se 90% të të ardhurave të marra nga detyrimet për të ndihmuar fermerët në vështirësi, duke anuluar çdo përfitim të mundshëm.
Diplomacia
Siç është parë javët e fundit, Trump gjithashtu i konsideron tarifat si një mjet negociues dhe si një mënyrë për të marrë koncesione nga vendet e tjera.
Kohët e fundit, pasi Trump kërcënoi se do të vendoste tarifa për mallrat nga Kanadaja dhe Meksika, të dy vendet rritën kontrollet kufitare për të reduktuar fluksin e emigrantëve dhe drogës.
Prandaj, ka të ngjarë që, pas njoftimit të së mërkurës, pak a shumë të gjitha vendet e përfshira do të përpiqen të hapin negociatat për të eliminuar ose të paktën ulur tarifat e vendosura nga administrata Trump.
Dhe ka të ngjarë që Trump do të përpiqet të marrë diçka në këmbim. Në fakt, përqindjet e tarifave të shpallura të mërkurën duhet të konsiderohen si bazë për negociata.
Përshtati në shqip: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
