Nga Gazeta Si- Shkaba zë një vend të rëndësishëm në kulturën shqiptare, duke u shfaqur në histori, letërsi dhe këngë. Shpesh ngatërrohen me shqiponjën për shkak të ngjashmërisë së tyre familjare, por këta zogj ndryshojnë shumë në sjellje dhe rol ekologjik. Ndërsa shqiponjat janë grabitqarë që gjuajnë dhe konsumojnë kafshë të tjera, shkabat shërbejnë si kujdestarë të natyrës, ku ekspertët e mjedisit vërejnë se shkabat kontribuojnë në ajër më të pastër kudo që banojnë.
Dikur shtëpia e katër llojeve të shkabave, Shqipëria tani strehon vetëm një: Shkabën Egjiptiane (Neophron percnopterus ose Kali i Qyqes), e gjetur kryesisht në rajonin jugor të Gjirokastrës. Të lindur në këto male, këta zogj ndërmarrin një rrugë migrimi prej 8 mijë km për në zonat e tyre të dimrit në Afrikë, duke u kthyer në shtëpi çdo pranverë.
Fatkeqësisht, Shkaba egjiptiane përballet me zhdukjen, me një rënie prej 80% të popullsisë gjatë tre dekadave të fundit. Të klasifikuar si të rrezikuar nga Lista e Kuqe e Bashkimit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës, ambientalistët shqiptarë kanë bashkuar përpjekjet për të mbrojtur këtë specie.
Ledi Selgjekaj, biologe që punon me Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Mjedisit Natyror në Shqipëri (PPNEA), hedh dritë mbi këtë shpend të rrallë.
“Dallohet nga fytyra e verdhë, bishti trekëndor dhe hapja mbreslënëse e krahëve prej 1.50-2 metra. Me vetëm gjashtë çifte riprodhuese të mbetura në Shqipëri, me vetëm 12 zogj individualë, ne presim me padurim kthimin e tyre pranveror pas një udhëtimi të gjatë dhe të vështirë”, thotë ajo.
PPNEA ka krijuar një rrjet të përbërë nga individë dhe përfaqësues nga Zonat e Mbrojtura të angazhuar për t'u kujdesur për këtë specie.
"Ne marrim njoftime në kohë kur zogu i parë të kthehet. Ne udhëtojmë menjëherë drejt vendndodhjes dhe monitorojmë me kujdes lëvizjet e tyre përmes kamerave," shpjegon Selgjekaj.
Në Shqipëri, ushqimi i helmuar ka qenë kërcënimi më i madh për këta zogj për një periudhë të gjatë.
“Barinjtë dhe fermerët, me vdekjen e bagëtisë së tyre, shpesh përdorin helmimin e kufomave për të penguar ose eliminuar ujqërit. Fatkeqësisht, kjo praktikë rrezikon edhe Shkapat egjiptiane, të cilat ushqehen me mbetje”, thotë ajo.
Pjesë e projektit “BalkanDetox LIFE”, Selgjekaj thotë se kanë bërë shumë herë sesione trajnimi me përfaqësues institucionalë nga zonat e mbrojtura, duke përcaktuar rolet dhe përgjegjësitë e të gjitha palëve të interesuara si dhe fushatë sensibilizuese me banorët.
"Që nga fillimi i bisedave me banorët përmes fushatës sonë ndërgjegjësuese, ka pasur një angazhim të gjerë. Fermerët tani kuptojnë rëndësinë e 'Kalit të Qyqes' dhe rrallësinë e tij. Megjithatë, monitorimi mbetet sfidues. Si rrjedhojë, ne kemi krijuar vende të caktuara ushqimi për shkabat egjiptiane”, përfundon Selgjekaj.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
