.png)
Gazeta Si – Që nga viti 2013, miliarda yje deti nga 20 specie të ndryshme kanë ngordhur përgjatë bregdetit të Paqësorit të Amerikës së Veriut: epidemia më e madhe detare e vërejtur ndonjëherë midis kafshëve të egra.
Deri vonë, për shkak të njohurive tona të kufizuara për sëmundjet detare, nuk e dinim se çfarë i vriste ato, por tani një ekip kërkimor kanadez dhe amerikan kanë hedhur dritë mbi shkakun.
Vdekja masive e yjeve të detit është për shkak të Vibrio pectenicida, një bakter i ngjashëm me atë që shkakton kolerën tek njerëzit dhe të tjerë që infektojnë butakët.
Ky informacion do të jetë i dobishëm në përpjekjen për të ringjallur popullatat e shkatërruara të yjeve të detit, kolapsi i të cilave ka shkaktuar probleme serioze ekologjike.
Zhdukja e yjeve të detit ka çuar në një rritje dramatike të numrit të iriqëve të detit, një nga pretë e yjeve të detit, gjë që nga ana tjetër ka çuar në një rënie të ndjeshme të algave detare, me të cilat ushqehen iriqët.
Ato janë alga që rriten vertikalisht, duke krijuar pyje të vërteta nënujore dhe janë shumë të rëndësishme, sepse krijojnë një mjedis që mbron dhe ushqen mijëra organizma.
Ato gjithashtu kanë aftësinë të thithin sasi të mëdha të dioksidit të karbonit, gazi kryesor që shkakton ndryshimet klimatike, dhe për këtë arsye janë të rëndësishme për luftimin e ngrohjes globale.
Emri shkencor i specieve të yjeve të detit që preken më shumë nga Vibrio pectenicida është Pycnopodia helianthoides: këto janë të ashtuquajturat yje të detit të lulediellit, të cilat mund të kenë deri në 24 rreze dhe të arrijnë një metër në diametër. Epidemia ka shkaktuar vdekjen e 90 përqind të specieve, aq sa tani konsiderohet në rrezik zhdukjeje.
Ishte duke studiuar këto kafshë që ekipi kërkimor i udhëhequr nga dy ekologjistë nga “Hakai Institute” dhe “University of British Columbia” identifikoi bakterin përgjegjës për epideminë.
Siç shpjegohet në artikullin në revistën shkencore “Nature Ecology & Evolution”, e cila njofton zbulimin, ekipi i kërkimit rriti një numër të madh yjesh detarë në robëri dhe krahasoi të dhënat gjenetike të tetë individëve të shëndetshëm me ato të tetë individëve të sëmurë.
Në të dhënat nga yjet e sëmurë, ata gjetën gjurmë të bakterit Vibrio pectenicida, të cilin më pas e përdorën për të infektuar yjet e shëndetshëm për të konfirmuar se ky organizëm po shkaktonte simptomat e epidemisë.
Nga 20 yjet e infektuar me sasi të ndryshme të baktereve, vetëm njëri mbijetoi – ai i ekspozuar ndaj sasisë më të ulët.
Ekipit të hulumtimit i janë dashur më shumë se katër vjet për të identifikuar bakterin përgjegjës për zhdukjen e yjeve të detit, sepse eksperimentet e kërkuara janë më pak të thjeshta nga sa mund të duken, dhe gjithashtu, sepse pak biologë detarë specializohen në sëmundjet infektive dhe madje edhe midis veterinerëve, njohuritë për patogjenët detarë janë të kufizuara.
Hetimi u ndërlikua gjithashtu nga fakti se patogjenët nuk u gjetën në mbetjet e yjeve të detit të ngordhur, për ndonjë arsye që ende nuk është kuptuar.
Ka ende shumë për t’u zbuluar. Për shembull, nuk dihet se ku dhe si filloi epidemia dhe pse u zhvillua. Është e mundur që epidemia fillimisht të ketë prekur speciet e molusqeve, me të cilat ushqehen yjet e detit, duke pasur parasysh se gjinia e baktereve Vibrio është e zakonshme në këto kafshë: yjet e detit mund të jenë infektuar përmes ushqimit.
Ose mund të ketë pasur një “kërcim speciesh” të baktereve (ose më saktë, një “kërcim phylum”) nga valvulat, te yjet e detit.
Është e mundur që bakteri fillimisht të jetë përhapur brenda fermave të akuakulturës, ku në të kaluarën kanë ndodhur shpërthime të tjera të midhjeve.
Ndryshimi i klimës mund të ketë kontribuar gjithashtu, pasi shpërthimet e mëdha detare janë lidhur gjithashtu me periudha me temperatura më të larta të ujit. Megjithatë, të gjitha këto hipoteza mbeten për t’u hetuar plotësisht.
Në vitet e fundit, disa lloje yjesh deti që jetojnë përgjatë bregdetit midis Meksikës dhe Alaskës kanë arritur të rikuperohen, të paktën pjesërisht, nga shpërthimi i Vibrio pectenicida, por sëmundja është ende e pranishme në një të katërtën ku jetojnë këto kafshë.
Prandaj, shkencëtarët që studiojnë yjet e detit kanë ende shumë punë për të bërë për të ndihmuar speciet të rikuperohen.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
