Arsyet pse shtetet nuk duan të presin lojërat olimpike dhe pasojat ekonomike

Kur Denveri u tërhoq nga organizimi i Lojërave Olimpike Dimërore 1976, dy vjet pasi iu caktua, duke përmendur shqetësimet financiare dhe mjedisore, ishte një tronditje. Atëherë mbajtja e Lojërave Olimpike dukej si një privilegj, por tani Denveri duket një hap përpara.

Interesi i vendeve për të organizuar këto lojëra është ngadalësuar. Komiteti Olimpik Ndërkombëtar (IOC) është detyruar të reformojë procesin e tij të tenderimit. Qytetet nuk janë më të detyruara të mbledhin propozime që kushtojnë dhjetëra miliona dollarë. IOC tani zgjedh kandidatë premtues dhe identifikon një “ofertues të preferuar”. Raundet e eliminimit të votave janë zëvendësuar nga një proces më bashkëpunues, i cili këtë javë identifikoi Brisbane, Australi si pritës për Lojërat Olimpike dhe Para Olimpike të Verës 2032. Pse kaq pak qytete duan të jenë mikpritës? Dhe a do të rindezin interesin e vendeve të tjera ndryshimet e IOC?

Të jesh vend mikpritës i Lojërave Olimpike ka hyrë dhe dalë nga moda më parë. Shtrëngimi më i zakonshëm është kostoja. Nga lojërat më të hershme moderne në 1896 deri në fund të viteve 1960, u zhvilluan gara në qytete të mëdha në Amerikë dhe Europë që tashmë kishin infrastrukturën e nevojshme. Vlera e produkteve ishte e vogël, por lojërat ishin në rritje. Numri i atletëve u dyfishua midis 1956 dhe 1972. Kostoja për Montrealin, mikpritësin e lojërave të verës 1976, ishte aq e madhe saqë qyteti shlyu borxhet e tij përfundimtare vetëm në 2006. Los Angeles i’u dhanë Lojërat 1984 pa kundërshtim dhe pa negociuar përdorimin e infrastrukturës ekzistuese. Gara ishte fitimprurëse dhe papritmas Lojërat Olimpike u dukën joshëse. Ekonomitë në zhvillim, të tilla Koreja e Jugut (1988), Greqia (2004) dhe Kina (2008), e panë atë si një mundësi për të shfaqur zhvillimin dhe vitalitetin e tyre. Por ndërsa numri i mikpritësve për të ardhmen u rrit, u rrit edhe lista e kërkesave të IOC. Pritësit kishin nevojë jo vetëm për të ndërtuar terrene sportive të klasit botëror, por edhe hotele dhe sisteme metroje. Të ardhurat nga të drejtat e transmetimit janë mbledhur, por jo aq shpejt sa të nënshkruajnë kostot. Buxheti për ofertën e Londrës për lojërat e vitit 2012 u rrit nga një pikë fillestare prej 2.4 miliardë paund në më shumë se 9.3 miliardë paund.

Pavarësisht nga shpenzimet, ofertat olimpike dikur ishin të njohura për qytetarët. Në fund të vitit 2012, 8 në 10 londinezë thanë se lojërat e verës ishin të vlefshme për koston e jashtëzakonshme. Por ndjesia ka ndryshuar.

Në 2015 Boston ishte kandidati kryesor, derisa një fushatë anti-Olimpiadë ndihmoi për ta kthyer publikun kundër këtij vendimi. Një shqetësim i veçantë ishte një klauzolë në kontratën e IOC që përcakton se taksapaguesit vendorë do të ishin përgjegjës nëse shpenzimet tejkalohen. Kur kryetari i bashkisë së Bostonit tërhoqi ofertën, Roma, Hamburg dhe Budapest gjithashtu tërhoqën ofertat e tyre. Përfundimisht vetëm Parisi dhe Los Anxhelos u lanë. IOC ndërmori hapin e shpëtimit të lojërave në Paris në 2024 dhe Los Anxhelos në 2028.

Një sondazh në muajin maj zbuloi se deri në 80% e japonezëve kundërshtojnë lojërat e këtij viti në Tokio. Shumë njerëz shqetësohen jo vetëm për koston, por për rrezikun dhe sigurinë publike me rritjen e rasteve të Covid-19. Edhe regjimet autoritare, të cilat kujdesen pak për kundërshtimet e votuesve, mund të mendojnë dy herë në të ardhmen për një vendim të tillë. Lojërat mund të sjellin vëmendje të padëshiruar. Qëndrimet e ashpra në Perëndim ndaj abuzimeve të të drejtave të njeriut ndaj Kinës kanë nxitur thirrjet për të bojkotuar lojërat e saj dimërore vitin e ardhshëm.

IOC premtoi ndryshim përpara procesit të dhënies së lojërave 2032. Ai do të konsideronte propozime nga grupe qytetesh ose rajone të tëra dhe do të hiqte dorë nga ofertat e shtrenjta të parapërgatitura në favor të “dialogut të vazhdueshëm” midis mikpritësve të ardhshëm dhe një komiteti të ri të përbërë kryesisht nga figura të mëdha të IOC.

Kjo prodhoi një zgjedhje të besueshme në Brisbane, megjithëse disa politikanë gjermanë kritikuan IOC për mungesë transparence kur dështoi oferta e tyre për t’i pritur në rajonin Rhine-Ruhr.

Në të vërtetë, procesi i ri i jep më shumë kontroll IOC. Kjo ka të ngjarë të rezultojë në më pak gabime të kushtueshme, por edhe më shumë akuza për anshmëri. Ai gjithashtu ushtron presion shumë më të madh mbi integritetin e anëtarëve të komisionit të tij. IOC ka kaluar nga lypësi në zgjedhës.

Burimi: The Economist/ Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.