.png)
Një ekip shkencëtarësh të oqeanit nga gjashtë kontinente kanë bërë një thirrje urgjente për një sistem global për të gjurmuar humbjen e oksigjenit nga pjesët e oqeanit dhe ujërave bregdetare që shkakton zona të vdekura, ku pothuajse asgjë nuk mund të jetojë.
Ngrohja e oqeanit e shkaktuar kryesisht nga djegia e lëndëve djegëse fosile po e përkeqëson problemin, thonë ekspertët, me pasoja të rënda për komunitetet, peshkimin dhe ekosistemet në mbarë botën.
Pesëdhjetë e shtatë shkencëtarë nga 45 institucione në 22 vende kanë paraqitur nevojën urgjente për sistemin global të monitorimit, për të cilin ata thonë se mund të ndihmojë në mbrojtjen e ekosistemeve si shkëmbinjtë koralorë dhe peshkimin në mbarë botën.
Zonat e vdekura me oksigjen të ulët ose pa oksigjen mund të zgjasin nga ditë në muaj në të ashtuquajturat ngjarje hipoksike që mund të vrasin peshqit, bimët dhe krustacet.
Jeta e pasur oqeanike në Gjirin e Meksikës kërcënohet nga zonat e vdekura të shkaktuara nga rrjedhjet bujqësore.
Ngjarjet bregdetare zakonisht shkaktohen nga lëndët ushqyese shtesë që rrjedhin në grykëderdhjet dhe përkeqësohen nga ngrohja e ujërave. Ka qindra zona hipoksi në vijat bregdetare në mbarë botën, me disa dëshmi se nivelet e oksigjenit në pjesë të oqeanit të hapur po bien gjithashtu.
Karin Limburg, nga Universiteti Shtetëror i Nju Jorkut, është një nga shkencëtarët që kërkon një sistem global për monitorimin e oksigjenit të oqeanit, që do të krijohet nën OKB.
“Ekziston një nevojë urgjente për të dokumentuar dhe parashikuar episodet hipoksike dhe pikat e nxehta të oksigjenit të ulët në mënyrë që të merren masa mbrojtëse për akuakulturën, të vendosen masa paraprake për peshkimin e prekur dhe të monitorohet mirëqenia e rezervave të rëndësishme të peshkut,” tha Limburg.
Rummer po koordinon një projekt të ri me Unesco-n për të parë ndikimin e niveleve më të ulëta të oksigjenit në peshkaqenë në botë.
Sipas saj ka prova që dalin, se koralet në zonat tropikale janë gjithashtu në rrezik nga ngjarjet me oksigjen të ulët. Ka tashmë një sërë pajisjesh që marrin matje të oksigjenit në oqean, duke përfshirë avionë nënujor, instrumente lundrues të lirë dhe sensorë.
Por duhet të ketë më shumë dhe të dhënat nuk janë hapur ose të standardizuara, thonë shkencëtarët, duke i bërë më të vështira vlerësimet dhe kërkimet globale në një kohë kur problemi po bëhet urgjent.
Profesor Marilaure Grégoire, i Universitetit të Lièges të Belgjikës, dhe autori kryesor i artikullit, tha se cilësia dhe disponueshmëria e të dhënave të oksigjenit nëpër bazat e të dhënave ndërkombëtare nuk lejojnë vlerësime të sakta të rënieve afatgjata të oksigjenit.
Një nga zonat më të njohura me nivel të ulët të oksigjenit është një zonë e gjerë që tani formohet çdo verë në Gjirin e Meksikës, që shtrihet nga gryka e lumit Misisipi. Zona më e madhe e vdekur u formua në vitin 2017 në 23,000 kilometra katrorë.
Shtimi i lëndëve ushqyese në ujërat bregdetare ushqen bakteret që konsumojnë oksigjen, duke shkaktuar uljen e niveleve të tij. Por ujërat më të ngrohta gjithashtu rrisin shkallën metabolike të gjallesave, që do të thotë se ata kanë nevojë për më shumë oksigjen për të mbijetuar. Për më tepër, me rritjen e temperaturave të ujit, sasia e oksigjenit në dispozicion bie.
“Pothuajse të gjitha gjallesat në oqean, liqene dhe rrugë ujore kanë nevojë për oksigjen Ajo që kontrollon oksigjenin është temperatura,” tha Cook, i cili nuk ishte një nga autorët e punimit, por tha se ishte plotësisht dakord me nevojën për një sistem global monitorimi.
“Ekziston një shqetësim shumë i vërtetë se oksigjeni po zvogëlohet në ujërat tona dhe kjo ka efekte negative për shëndetin e peshqve dhe ekosistemet. Në të njëjtën mënyrë që ne investojmë në monitorimin e ndryshimeve klimatike për të na ndihmuar të kuptojmë se çfarë po ndodh, është vërtet e rëndësishme të dimë se ujërat po ndryshojnë për shkak të ndikimit njerëzor,”shtoi ai.
Ekologu ujor James Tweedley, i Universitetit Murdoch në Perth, ka studiuar efektet e oksigjenit të ulët në grykëderdhje, duke përfshirë një ngjarje tre-mujore në vitin 2010 në grykëderdhjen e Swan Canning pas një stuhie.
Ai tha se ngjarjet hipoksike në grykëderdhje mund të kenë efekte të rënda përkeqësuese sepse ato ishin çerdhe për gaforret dhe peshqit dhe larvat e tyre e kanë të vështirë të shpëtojnë kur nivelet e oksigjenit bien.
“Ne tani kemi teknologji që mund të regjistrojë atë që po ndodh në oqean.Pasja e një sistemi global do të ishte vërtet e vlefshme sepse është thelbësore për modelimin e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimeve globale. Ne duhet ta kuptojmë këtë në një shkallë globale,”shtoi ai.
Burimi: The Guardian/ Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
