Si drejtoreshë në një klinikë e Departamentit të Psikiatrisë në Universitetin e Kolorados që fokusohet tek të rinjtë në rrezik të çrregullimeve psikotike, Michelle West, ka parë efektet, të mira dhe të këqija që kanabisi mund të ketë tek adoleshentët dhe sidomos ato që shfaqin shenja psikoze, një gjendje e përcaktuar si “një grup simptomash që përfshijnë vështirësi në njohjen e asaj që është e vërtetë dhe jo e vërtetë”.
Në një artikull rishikues të botuar në dhjetor 2023 në një botim special “Përdorimi i kanabisit në adoleshencë” të revistës ScienceDirect, West shqyrton marrëdhënien midis kanabisit dhe psikozës tek njerëzit e moshës 12-30 vjeç, duke raportuar mbi mbivendosjen midis të dyjave, rolin e kanabisit në neurobiologji dhe shenjat klinike për psikozën dhe përdorimin e kanabisit.
Në përgjithësi, njerëzit me psikozë të hershme zakonisht paraqiten me shqetësime të përbashkëta dhe përdorimi i kanabisit është i madh. Kanabisi është shumë i popullarizuar dhe shkalla e shfaqjes së psikozës dhe përdorimit të kanabisit janë shumë të larta. Në mënyrë specifike për psikozën, ka shumë kërkime që sugjerojnë se përdorimi i kanabisit, nëse jeni të prekshëm ndaj çrregullimeve psikotike, mund të jetë një kombinim i keq. Kjo e bën më të mundshëm që simptomat tuaja të psikozës të përkeqësohen me kalimin e kohës dhe kjo ndikon në shumë gjëra të tjera që lidhen me rrjedhën e sëmundjes së çrregullimeve psikotike.
Cilat janë shenjat e psikozës?
Shenjat e hershme mund të përfshijnë fillimin e ‘mashtrimit’ të syve dhe veshëve, ku ju mendoni se po shikoni diçka apo po dëgjoni diçka, një version më i lehtë i halucinacioneve. Mund të ketë ndryshime në të menduarit ose bindjet, si fillimi për të pasur mendime më të dyshimta, si dhe vështirësi në ‘organizimin’ e fjalës apo fjalisë. Është një ndryshim në mënyrën se si veproni në botë në krahasim me kohën kur ishit më i ri, dhe shpesh është i kombinuar me shenja të tjera më jospecifike: njerëzit fillojnë të shmangin miqtë dhe familjen e tyre, duke luftuar më shumë me kërkesat e të punës ose kanë probleme me gjëra të tilla si vëmendja dhe fokusimi, të cilat jo rrallë etiketohen si ADHD. Për disa njerëz është, por për disa njerëz, shqetësimet e reja të vëmendjes që fillojnë kur je adoleshent kanë më shumë gjasa të jenë shenja të shqetësimeve të shëndetit mendor si depresioni ose psikoza.
Si i shton apo ndikon kanabisi në këto simptoma?
Ne dimë më shumë se si përdorimi i kanabisit ndikon në çrregullimet psikotike në një fazë pak më të vonë. Në fazën e quajtur psikozë e episodit të parë, që është hera e parë që simptomat tuaja të psikozës bëhen të forta dhe ju filloni t’i besoni ato 100%. Këtu po fillon të ndikojë në funksionimin tuaj dhe ky është zakonisht momenti kur njerëzit shkojnë në spital për herë të parë.
Për njerëzit që janë ende në fazën e rrezikut, hulumtimi sugjeron se kanabisi ka të ngjarë të mos ndihmojë, por gjetjet janë shumë më të çrregullta. Çdo gjë në fazën e rrezikut është shumë më e rrëmujshme, sepse po ndikohen njerëzit në një kohë kur gjithçka është më pak e sigurt. Por besohet se kanabisi në përgjithësi i bën simptomat e psikozës si shikimi/dëgjimi i gjërave, dyshimi, besimet e pazakonta, më të forta edhe në këtë fazë. Besohet gjithashtu se gjëra të tilla si motivimi dhe vëmendja, të cilat shpesh preken nga psikoza e hershme, ndikohen gjithashtu nga përdorimi i kanabisit.
A ka ndonjë efekt pozitiv përdorimi i kanabisit tek të rinjtë me psikozë?
Ky është një nga pasiguritë më të mëdha, nëse mund të ketë përfitime nga përdorimi i kanabisit. Shpesh të rinjtë përdorin kanabis për një arsye. Mund të jetë për të fjetur, për të menaxhuar ankthin ose për t’u lidhur me bashkëmoshatarët që po përdorin gjithashtu. Ekziston të paktën një studim që tregoi se të rinjtë që përdorin kanabis dhe kanë psikozë të hershme kishin funksionim social më të mirë sesa të rinjtë me psikozë që nuk përdornin kanabis. Nuk është e gjitha e keqe, domosdoshmërisht, dhe mjekët nuk besojnë se “kanabisi është gjithmonë i keq”. Thjesht ka më shumë rreziqe për të rinjtë që janë të prekshëm ndaj psikozës dhe përdorin kanabis, sepse ai mund t’i bëjë simptomat më të forta.
Si trajtohet zakonisht psikoza?
Me psikozën e hershme, mjekët zakonisht rekomandojnë vetëm terapi, qoftë terapi individuale ose familjare, ose të dyja.
Për medikamentet, zakonisht përshkruhet një ilaç antipsikotik kur simptomat e një personi nuk janë në gjendje të menaxhohen vetëm me terapi. Zakonisht njerëzve u përshkruhen edhe medikamente të tjera, për shqetësime si depresioni dhe ankthi, me shpresën që do t’i ndihmojnë njerëzit të ndihen më mirë. Ndonjëherë ato largojnë gjithashtu simptomat psikotike.
Pavarësisht nëse është terapi apo ilaç, sa e rëndësishme është që mjeku që jep recetë të dijë për përdorimin e kanabisit?
Është shumë e rëndësishme. Në të njëjtën kohë, ne jemi të vetëdijshëm se njerëzit nuk janë gjithmonë të motivuar të ndajnë me ne detajet e përdorimit të substancave, për arsye të kuptueshme. Ka strategji për të synuar përdorimin e substancave në terapi, por ne mund të synojmë vetëm atë që dimë. Sigurisht, ka të ngjarë që një person të përdorë aq shumë kanabis sa që një ilaç antipsikotik të ketë shumë pak efekt.
Në cilën moshë shfaqet më shpesh psikoza?
Nëse po flasim për psikozën e hershme, mosha tipike e fillimit është adoleshenca deri në fillim të 20-tave.
Shenjat e rrezikut zakonisht vërehen disa vite më parë. Shumica e studimeve të rrezikut të psikozës shikojnë një gamë moshe që fillon në moshën 12 vjeç, megjithëse mund të fillojë më herët se kaq.
Cilat janë masat më të rëndësishme për mjekët, prindërit ose njerëzit që janë në kontakt me të rinjtë që po përjetojnë këto simptoma?
Është e dobishme që të rinjtë të jenë të vetëdijshëm se nëse janë të prekshëm ndaj psikozës, përdorimi i kanabisit mund ta përkeqësojë atë. Secili merr vendimin e tij për rreziqet që dëshiron të tolerojë dhe çfarë gjërash duhet të provojë; ne nuk mund të kontrollojmë sjelljen e askujt. Dhe ekspertët duhet të dinë se nëse po trajtoni dikë me psikozë të hershme, duhet të pyesni për përdorimin e kanabisit si pjesë e vlerësimit tuaj dhe procesit të trajtimit të vazhdueshëm. Duhet të jetë një objektiv trajtimi aktiv për njerëzit që përdorin kanabis.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
