.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tronditi kryeqytetet europiane javën e kaluar me një ultimatum të jashtëzakonshëm ndaj Kievit: Pranoni draftin e planit surprizë të Uashingtonit për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë ose rrezikoni të humbni armët dhe inteligjencën amerikane.
Ky plan është ndryshuar që atëherë me kontributin e Ukrainës dhe Europës, për të qenë më pak pro-rus, por kërcënimi ende qëndron mbi Kievin.
Kjo ngre dy pyetje: nëse Europa ka kapacitetin për të ndërhyrë pa probleme dhe për të zëvendësuar armët e ofruara nga SHBA-ja, dhe nëse Ukraina mund të vazhdojë të luftojë pa armët amerikane. Përgjigje të shkurtra: Jo dhe po.
Përgjigje e gjatë: Më poshtë është një vështrim në pesë çështje kryesore të ngritura nga ultimatumi i Trump dhe çfarë nënkuptojnë ato për përpjekjet e luftës së Ukrainës.
1. A mund të zëvendësojë Europa Shtetet e Bashkuara?
Jo, jo në një afat të shkurtër dhe jo në nivelin që i nevojitet Ukrainës.
Christian Mölling, këshilltar i lartë në Qendrën e Politikave Europiane, tha se Europa mund ta mbështesë Ukrainën pa SHBA-në, por vetëm “me më shumë rrezik”.
Çdo gjë që Uashingtoni ndalon së ofruari do të duhet të “kompensohet përmes humbjeve ose duke ndryshuar mënyrën se si lufton Ukraina”. Dhe edhe atëherë, përputhja e nivelit aktual të mbështetjes është “vështirë e mundur”.
Europa furnizon Ukrainën me municione, tanke, avionë luftarakë dhe shumë më tepër — por armët amerikane janë ende jetësore.
Boshllëku më kritik është mbrojtja ajrore dhe raketore. Pjesa më e madhe e aftësisë së Ukrainës për të ndaluar raketat balistike të Rusisë mbështetet në sistemet Patriot të prodhuara në SHBA dhe raketat e tyre PAC-3, të cilat prodhohen vetëm nga Shtetet e Bashkuara.
«Do të doja shumë të thoja se mund të bënim pa Shtetet e Bashkuara… por vetëm për një farë kohe», tha Mykola Bielieskov, bashkëpunëtor kërkimor në Institutin Kombëtar për Studime Strategjike të Ukrainës. «Vetëm Shtetet e Bashkuara mund të prodhojnë raketa interceptuese PAC-3 MSE».
Departamenti Amerikan i Shtetit këtë muaj miratoi një shitje prej 105 milionë dollarësh të raketave interceptuese Patriot për Ukrainën.
Europa e furnizon Ukrainën me sistemin francezo-italian të mbrojtjes ajrore SAMP/T, i cili ka aftësi të ngjashme me Patriot, dhe do të marrë sistemin e përmirësuar SAMP/NG vitin e ardhshëm, por me Kremlinin që kryen sulme shkatërruese kundër qyteteve ukrainase pothuajse çdo ditë, Ukrainës i duhet çdo sistem që mund të marrë.
2. Sa e rëndësishme është ndarja e inteligjencës?
Mölling vuri në dukje se zbulimi i hershëm i raketave që vijnë nga Ukraina mbështetet në rrjetet e dendura satelitore dhe sensorësh amerikanë që Europa thjesht nuk i ka. Asetet europiane mund të ndihmojnë “me boshllëqet”, por “nuk do të jenë kurrë aq të mira”.
Trump ndaloi përkohësisht shkëmbimin e inteligjencës me Ukrainën në mars, në një përpjekje të mëparshme për ta detyruar Kievin të ulet në tryezën e negociatave.
Ukraina ka qasje në satelitë spiunë falë kompanisë hapësinore finlandeze ICEYE, dhe Europa ka aftësitë e veta të inteligjencës – por jo të të njëjtit kalibër si SHBA-të.
Pa ndihmën e SHBA-së, si zbulimi i sulmeve të ardhshme ruse, ashtu edhe përgatitja e kundërsulmeve, si goditja e baterive dhe rafinerive ruse të mbrojtjes ajrore, do të ishte më e vështirë.
“Pa ndihmën e SHBA-së, aftësia jonë për të kryer sulme me rreze të gjatë veprimi ndaj Rusisë do të reduktohet në mënyrë kritike. Do të jetë shumë e vështirë për ne. Por me krenari mund të them se të gjithë kemi bërë një rrugë të gjatë dhe nuk do ta humbasim këtë aftësi”, tha një ushtar ukrainas i Forcave të Sistemeve Pa Pilot të vendit.
Nëse SHBA-të do të ndalonin së ndari informacione inteligjence, kjo “në fakt do të çonte në më shumë vdekje të ukrainasve”, tha Maksym Skrypchenko, president i Qendrës së Dialogut Transatlantik me seli në Kiev.
Me kalimin e kohës, Europa mund të ndërtojë më shumë satelitë dhe avionë zbulues. Por do të duheshin vite vetëm për të përmbushur objektivat e kapaciteteve të kombeve europiane, e lëre më për të ndihmuar Ukrainën.
3. A nuk po shpenzon Europa tashmë më shumë se SHBA-ja?
Europa tani po shpenzon qartësisht më shumë se Shtetet e Bashkuara për Ukrainën, por kjo nuk do të thotë se është në vendin e shoferit.
Të dhënat e Institutit Kiel tregojnë se nga viti 2022 deri në vitin 2024, Uashingtoni dhe Europa kishin mesatarisht afërsisht të njëjtin nivel angazhimesh ushtarake mujore ndaj Kievit. Kur Trump mori detyrën, kjo ndryshoi në mënyrë dramatike: Ndihma ushtarake mujore e SHBA-së ra pothuajse në zero, ndërsa qeveritë europiane rritën deri në gati 4 miliardë euro në muaj në gjysmën e parë të vitit dhe, edhe pas një rënieje, vazhdonin të ofronin disa herë më shumë se SHBA-të gjatë verës.
Në vend që të japin armë, SHBA-të po i shesin ato – dhe po i bëjnë aleatët të paguajnë faturën sipas listës së Kërkesave me Prioritet për Ukrainën.
“Amerikanët po i shesin Ukrainës atë që është e pamundur të zëvendësohet”, tha Skrypchenko, duke argumentuar se industria amerikane ka nevojë për tregun europian dhe do të dëshirojë të vazhdojë të shesë Patriotët dhe sisteme të tjera unike.
Por kjo nuk i jep Europës kontroll të vërtetë. Mölling tha se problemi më i thellë është se Uashingtoni nuk i trajton më marrëveshjet e mbrojtjes si kontrata të besueshme. Shtetet e Bashkuara, argumentoi ai, “sillen gjithnjë e më shumë si një partner që ndihet i lirë të rishkruajë kushtet sa herë që ndryshon atmosfera e tij politike”, duke i lënë europianët të ekspozuar.
4. A do ta ndalojnë vërtet SHBA-të shitjen e armëve në Ukrainë?
Skrypchenko argumentoi se logjika komerciale shtyn kundër një ndalimi të plotë; PURL ka 3.5 miliardë dollarë premtime, dhe këto janë shumë para që kompanitë amerikane të mbrojtjes mund të heqin dorë.
“Nuk mendoj se SHBA-të do të ndalojnë së shituri armë me një kosto europiane”, tha ai.
Megjithatë, Mölling paralajmëroi se autoriteti politik është më i mirë se stimujt komercialë.
“Qeveria amerikane mund të ndalojë eksportet me një vendim të vetëm”, tha ai, duke iu referuar fazave kur administrata Trump ka ndaluar dërgesat ose ndarjen e inteligjencës në të kaluarën. Uashingtoni gjithashtu mundet, nëse dëshiron, të bllokojë ose ngrijë rieksportet ose të ngadalësojë dërgesat brenda natës për të ushtruar presion mbi Kievin ose Europën.
Kjo është tashmë atmosfera në Uashington.
5. A mund të vazhdojë Ukraina të luftojë pa Shtetet e Bashkuara?
Ukraina mund të vazhdonte të luftonte, por lufta do të hynte menjëherë në një fazë shumë më të cenueshme dhe të paparashikueshme.
Rusia ka humbur mijëra burra çdo javë në ofensivën e saj me lëvizje të ngadaltë, dhe ushtria ukrainase ka arritur të shkaktojë një numër të përgjakshëm viktimash falë teknologjisë së saj të dronëve dhe sasisë së shtuar të predhave të artilerisë që ka tani.
Ukraina aktualisht ka një nga industritë më të mëdha të mbrojtjes në Europë, duke prodhuar dronët e saj, raketat me rreze të mesme dhe të gjatë veprimi, sistemet e artilerisë dhe municionet. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy tha muajin e kaluar se vendi tani po prodhon rreth 60 përqind të asaj që i nevojitet në frontin e betejës.
“Brenda tre vjetësh, ne kemi transformuar një sektor të vogël në një industri dinamike që është bërë themeli i aftësisë sonë mbrojtëse”, tha të hënën zëvendësministrja e Mbrojtjes Hanna Gvozdiar.
Jo e gjithë ajo 40 përqindëshe që mungon vjen nga SHBA-ja, por mjaftueshëm saqë mungesa e saj do të ndikonte në aftësinë e Ukrainës për të zhvilluar luftë.
Ndërkohë që prodhon kundër-dronë të lirë, Ukraina ende nuk ka aftësi të brendshme për të kapur raketa balistike. Dhe për të mbajtur ritmin, Kievi ka nevojë për partnerë për të vazhduar financimin e sektorit të saj të mbrojtjes së brendshme.
“Mbështetja nga partnerët është thelbësore që industria të ruajë vrullin dhe të zgjerojë kapacitetin”, tha Gvozdiar.
Megjithatë, qëndrueshmëria e Ukrainës nuk vihet në dyshim. Skrypchenko theksoi se si Ukraina ka qëndruar në luftë edhe gjatë mungesave të mëdha të interceptorëve të mbrojtjes ajrore, municioneve dhe armëve të tjera, si dhe pavarësisht sulmeve të vazhdueshme ruse me raketa, bomba dhe dronë.
Vendi “nuk ka kapitulluar dhe as nuk ka rënë”, tha ai, një shenjë se forcat ukrainase do të vazhdojnë të rezistojnë edhe nëse Trump largohet.
Burimi: Politico/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
