.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Këmbanat e alarmit bien në Beograd, Kosovë dhe Sarajevë.
Ndërkohë që vëmendja e Europës është përqendruar në Ukrainë, tensionet në Ballkanin Perëndimor po ziejnë dhe liderët në rajon – si dhe në Britani – shqetësohen se presidenti rus Vladimir Putin do ta përdorë momentin për të shfrytëzuar më tej linjat e prishjes në ish-Jugosllavi.
Ballkani Perëndimor përshkruhet si ” pika tjetër e nxehtë” nga figurat në nivelet e larta të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar – dhe me nxehtësinë që po ndizet tani, Britania po shtyn që të gjashtë shtetet e rajonit t’i bashkohen BE-së për të shmangur ndikimin rus.
“Në këtë kohë, me luftën në Europë dhe duke parë dorën e gjatë të ndërhyrjes ruse gjithashtu në rajon, do të ishe budalla nëse do të hiqje vëmendjen nga Ballkani Perëndimor, ku ka ende çështje të trashëgimisë që nuk janë kapërcyer”, tha për POLITICO-n Sekretari i Jashtëm britanik, David Lammy, gjatë një vizite në rajon javën e kaluar.
“Interesat e Putinit këtu janë të mbajë rajonin të destabilizuar. Është në interesin e tij të mbajë në avantazh vendet që përbëjnë Ballkanin Perëndimor, të ketë një popullsi të destabilizuar dhe të zhvillojë një luftë kibernetike dhe hibride.”
Të gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor po përpiqen të bëhen shtete anëtare të BE-së, një proces i stërzgjatur në të cilin gjeopolitika mund të jetë po aq e rëndësishme sa përmbushja e detyrave të rreshtimit. Ata përballen me sfida të rëndësishme, si brenda vendit ashtu edhe me fqinjët e tyre. Bosnje-Hercegovina, për shembull, është në krizë pasi Milorad Dodik, anëtari serb i presidencës trepalëshe të vendit, i shmanget arrestimit për politikat e tij separatiste.
Ndërkohë, Serbia akuzon Kosovën për represion ndaj minoritetit serb, ndërsa Kosova fajëson Serbinë për dhunë brenda territorit të saj.
Ekspertët dhe ministrat e politikës së jashtme po ashtu kanë frikë se Kremlini do të përpiqet të përfitojë nga tensionet e thella etnike dhe fetare për të nxitur trazira të mëtejshme në të gjithë Ballkanin, duke rrënjosur interesat e Rusisë dhe duke krijuar akoma më shumë telashe në oborrin e pasmë të BE-së.
“Tani për tani ata duhet të ecin përpara ose do të vazhdojnë të jenë sheshi i lojërave të Rusisë,” tha një zyrtar i Mbretërisë së Bashkuar.
“Paradoksi është i gjallë”
Lammy beson se Serbia – pavarësisht nga rehatia ndaj Rusisë dhe refuzimi i saj i vazhdueshëm për të njohur Kosovën – me të vërtetë dëshiron të anëtarësohet në BE, një proces që e filloi në vitin 2009.
“Por ka perspektiva të ndryshme se si të arrijmë atje dhe sa shpejt dhe sa seriozisht,” tha Lammy gjatë një interviste në kryeqytetin serb Beograd.
“Dhe ka një vizion alternativ, dhe ky është një vizion më i errët. Është një pozicion që i ngjan oligarkisë, korrupsionit, kontrollit të rëndë shtetëror, shumë më tepër një shteti policor. Ekziston edhe ai vizion, dhe ato gjëra kontestohen në këtë pjesë të botës.”
Pengesat e mëdha që Serbia duhet të kapërcejë për t’u bashkuar me bllokun shfaqen në rrugët e Beogradit. Qeveria gjithnjë e më autoritare e udhëhequr nga presidenti Aleksandar Vuçiç, i cili kohët e fundit e priti Dodikun krahëhapur, po testohet ashpër nga një valë protestash në një shkallë të paparë më parë në Serbi.
Qindra mijëra kanë marshuar kundër korrupsionit qeveritar, në demonstratat e organizuara nga studentët mbi shembjen e një tende në një stacion hekurudhor të rinovuar në qytetin e Novi Sadit që vrau 16 njerëz në nëntor. Ata vazhdojnë të bllokojnë çdo ditë rrugë.
Ata madje i kanë zgjatur protestat e tyre për të kundërshtuar një zhvillim të propozuar të pasurive të paluajtshme luksoze nga dhëndri i Presidentit të SHBA Donald Trump, Jared Kushner
Flamujt e BE-së nuk valëviten në protesta. Studentët e perceptojnë se Brukseli ka mbyllur një sy ndaj korrupsionit endemik që ata po e dënojnë, pasi BE-ja përpiqet të sjellë Vuçiçin në gjirin e tij dhe të fitojë akses në depozitat e litiumit të Serbisë për prodhuesit e baterive të automjeteve elektrike.
Ndryshe nga vendet e tjera në Ballkan, miratimi serb për anëtarësimin në BE nuk duket dërrmues dhe mbështetja e gjerë për Rusinë mbetet. Procesi mund të jetë edhe më i vështirë nëse vendi duhet ta njohë Kosovën si kusht për anëtarësim. Grafitet në të gjithë Beogradin pretendojnë se “Kosova është Serbi”.
Serbia në mënyrë diskrete ka lejuar që municionet e saj të përfundojnë në Ukrainë, por është një nga dy vendet evropiane që nuk e sanksionon Rusinë. Udhëheqja e saj mbron anëtarësimin në BE, por gjithashtu ruan marrëdhënie të ngushta me Moskën dhe Kinën, me të cilat Beogradi ka thelluar lidhjet ekonomike dhe ushtarake .
“Paradoksi është i gjallë këtu”, siç tha Lammy.
Marrëdhënia e tensionuar me Kosovën
Vizita e Lammy-t në rajon filloi në jug në Kosovë, ku në kryeqytetin Prishtinë pritja e tij nuk mund të ishte më e ngrohtë. Britania, SHBA-ja dhe NATO-ja konsiderohen më së shumti atje se i kanë ardhur në ndihmë Kosovës në luftën me Serbinë. Një brez fëmijësh të quajtur Tonibler, Clinton ose Madeleine sipas liderëve perëndimorë që ndihmuan kombin të fitonte pavarësinë tani janë në mesin e të 20-ave.
Në një intervistë për POLITICO në zyrën e saj, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e bën shumë të qartë se gjithçka nuk është mirë në marrëdhëniet me Serbinë.
Pikat e fundit të zjarrit përfshijnë rrethimin e një manastiri ortodoks serb në fshatin Banjska në Kosovën veriore në vitin 2023 nga persona të armatosur në automjete të blinduara. Një polic dhe tre sulmues serbë etnikë u vranë në një përleshje të rëndë për të cilën Kosova fajëson Serbinë , të cilën Beogradi e kundërshton.
Pastaj pati një shpërthim që dëmtoi sistemet e energjisë dhe ujit në një kanal të rëndësishëm dhjetorin e kaluar, të cilin Kosova e quajti “sulm terrorist”. Serbia mohoi përfshirjen dhe pretendoi se incidenti po përdorej si pretekst për të goditur serbët në Kosovë.
Kryeministri i Kosovës Albin Kurti, të cilin Beogradi e akuzon për shtypjen e serbëve në vendin e tij, ka paralajmëruar prej kohësh se “ kërcënimi i një lufte tjetër ” është real, duke përmendur intensifikimin e bashkëpunimit të Serbisë me atë që Osmani e quan “trekëndëshi i së keqes” – Rusia, Kina dhe Irani.
Vuçiç gjithashtu ka përsëritur shpesh ogurin e një konflikti të ri në rajon, duke pretenduar se Kosova po e trajton komunitetin serb në mënyrë të padrejtë.
“Po zhvillohet ngadalë”
Në Bosnje-Hercegovinë, Dodik, presidenti i zjarrtë i republikës së drejtuar nga serbët e vendit, u dënua me një vit burg dhe gjashtë vjet ndalim për të mbajtur poste publike për kundërshtimin e urdhrave të të dërguarit ndërkombëtar të paqes, pozicioni i të cilit u krijua për të ndaluar rrëshqitjen e rajonit në luftë. Që atëherë ai i është shmangur një urdhër-arresti mbarëkombëtar për t’u përshëndetur nga Vuçiç në Serbi dhe nga Putin në Moskë.
SHBA dhe Britania e kanë sanksionuar vitet e fundit, por ka nga ata që duan që ata të shkojnë më tej, si Arminka Helic, një refugjate e luftërave jugosllave, e cila tani është anëtare e Dhomës së Lordëve të Mbretërisë së Bashkuar.
“Ne kemi vendosur sanksione të caktuara, por ato nuk janë shkatërruese,” tha ish-këshilltari i qeverisë për politikën e jashtme. Ajo gjithashtu u ka mbrojtur ministrave që Mbretëria e Bashkuar të dërgojë trupa në operacionin paqeruajtës të BE-së në Bosnje dhe Hercegovinë.
Lammy nuk e përjashton mundësinë e goditjes së Dodik me sanksione të reja, duke refuzuar të komentojë masa të tilla, përveçse të thotë se “ato mbahen gjithmonë nën shqyrtim”.
Një skenar fatkeqësie që Helic parashikon është që Dodik, duke u pozicionuar si në “të djathtën e së djathtës” dhe duke u bërë viktimë e një “komploti të madh të majtë”, mund të ketë sukses t’i bëjë thirrje Trump që të njohë pavarësinë e rajonit të tij në Bosnje-Hercegovinë.
Në një nga lokalet e mbushura me tym të Beogradit, Helena Ivanov, një studiuese në institutin e studimit Henry Jackson Society, paralajmëroi se BE-ja nuk mund të “përballojë të humbasë” Serbinë duke pasur parasysh rrethanat gjeopolitike, duke argumentuar se kjo mund të shkaktojë një valë problemesh në të gjithë rajonin.
“Nëse ktheheni në kohën jugosllave, nëse dikush do t’i kushtonte më shumë vëmendje asaj që po ndodhte këtu në vitet ’80, mendoj se gjërat mund të kishin luajtur shumë ndryshe. Mendoj se Perëndimi u zgjua me realitetet e asaj që po ndodhte në Jugosllavi, shumë pak, shumë vonë,” tha ajo.
Helic pajtohet se Perëndimi po i kushton shumë pak vëmendje dhe ia atribuon këtë zvarritjes graduale të Rusisë në rajon.
Ekziston ndikimi i mediave shtetërore Russia Today dhe Sputnik, si dhe Kisha Ortodokse Ruse e lidhur me Kremlinin. Fushata dezinformuese po zhvillohen edhe në rrjetet sociale.
Ashtu si Ivanov, Heliç mendon se rreziku mund të bëhet i dukshëm për të huajt shumë papritur nëse Putini lejohet të marrë rrugën e tij, por ndoshta vetëm kur është tepër vonë.
“Mund të shkojë nga e keqja në më keq brenda natës, sepse ky ka qenë një proces i zbërthimit të institucioneve shtetërore që nga viti 2006, gjithçka që kemi arritur pas luftërave në ’95,” tha Heliç. “Rusia nuk dëshiron një Ballkan të qëndrueshëm, sepse është një dhimbje dhëmbi e vazhdueshme dhe e pafund për Perëndimin dhe i përshtatet shumë mirë Rusisë”.
Burimi: Politico/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
