A fshihen lakuriqët e natës, pas pandemisë?

RaTG13 është numri serik i një kampioni individual të specieve Rhinolophus affinis, ose më saktë i një mostre të feçeve të tyre, të mbledhur në 2013 në një shpellë në Yunnan, Kinë. Mostra u mblodh nga shkencëtarët e Institutit të Virologjisë në Wuhan. Kjo mostër u ruajt në një laborator dhe u harrua deri në janar të këtij viti, kur kampioni rezultoi se mbante virusin që shkakton COVID-19.
Shkencëtarët kryesisht morën mostra të një specie shumë të ngjashme me krahë pak më të shkurtër, të quajtur Rhinolophus sinicus, në kërkim të origjinës së virusit përgjegjës për epideminë SARS të vitit 2002. Ky kontroll kishte implikime alarmante, të cilat kryesisht u injoruan. Në shpellën Shitou, në jug të Kunming, kryeqyteti i Yunnan, ata gjetën viruse në lakuriqët e natës dhe mostrat ishin të ngjashme me virusin SARS. Pas kthimit në laborator, ata zbuluan se njëri prej viruseve të quajtur WIV1, mund të jetonte tek majmunët dhe qelizat njerëzore të inxhinierizuara, posaçërisht për të aktivizuar gjenin për receptorët ACE2. Kjo tregoi që njerëzit mund të merrnin SARS-in direkt nga një lakuriq nate.
Pastaj në vitin 2016, Ralph Baric dhe kolegët e tij në universitetin e Karolinës së Veriut në Chapel Hill, treguan se i njëjti virus mund të infektonte minj të gjallë që ishin krijuar për të shprehur gjenin njerëzor për receptorin ACE2. Kur shpërtheu Covid-19, vëmendja përqendrohej tek pangolina, gjitarët me luspa. Analizat e hershme të versionit të virusit nga pangolinat dukej se tregonin se ai ishte edhe më i lidhur me versionin njerëzor, sesa ishte mostra e kampionit RaTG13. Tregtia e paligjshme e pangolinës për mjekësinë tradicionale kineze i afron njerëzit më shumë me kafshët e sëmura. Pak më shumë se një vit më parë, 21 pangolina Malajziane të gjalla të destinuara për tu shitur në Kinë, u kapën nga oficerët e kontrabandës në Guangdong. Megjithatë, pavarësisht përpjekjeve më të mira të një qendre lokale të shpëtimit të kafshëve të egra, 16 prej tyre vdiqën me mushkëri të fryrë dhe të pasura me koronaviruse.

Roli i pangolinave në përhapjen e Sars-CoV-2, virusi që shkakton Covid-19 mbetet i paqartë. Një vështrim nga afër i gjenomit Sars-CoV-2, botuar javën e kaluar nga Maciej Boni në universitetin Penn State dhe David Robertson në universitetin Glasgow, së bashku me kolegët kinezë dhe evropianë zbulon se versionet e COVID-19 janë më të lidhura me mostrat e gjenomit RaTG13 nga shpella se sa janë në versionet e njohura të pangolinës. Ende nuk është e mundur të tregohet nëse virusi shkoi nga pangolinat te njerëzit, apo nga lakuriqët e natës. Në mënyrë të konsiderueshme, e njëjta analizë tregon se paraardhësi më i fundit i zakonshëm i virusit të njeriut dhe virusi RaTG13 jetoi të paktën 40 vjet më parë. Pra, nuk ka gjasa që shpella në Yunnan (një mijë milje larg Wuhan) është vendi ku ndodhi infeksioni i parë. Përkundrazi, ka të ngjarë që diku shumë më afër Wuhan, ekziston një koloni tjetër e lakuriqëve që mbajnë të njëjtin lloj virusi. Në qoftë se nuk shfaqen prova të tjera, kështu duket si një rastësi e tmerrshme që Instituti i Virologjisë së Kinës, një laborator me siguri të lartë, ku qelizat njerëzore po infektoheshin eksperimentalisht me viruset ndodhi që të jetë në Wuhan, origjina e pandemisë së sotme. Lopët shiten në tregje dhe furnizohen direkt në restorante në të gjithë Kinën dhe Azinë Juglindore, por asnjë provë e drejtpërdrejtë e shitjes së tyre në tregun e lagësht të Wuhan nuk ka dalë në dritë. Gjithashtu, lakuriqët e natës, të cilët janë shumë më të vegjël se lakrat, në përgjithësi nuk janë specie të rrezikshme. Rëndësia e mostrës së shpellës në Yunnan është se, ajo tregon që virusi i nuk ka nevojë të kombinohen me viruse në specie të tjera për të qenë infektivë për njerëzit.

Njerëzit në të gjithë Azinë dhe Afrikën hasin në lakuriq natë vazhdimisht dhe secili prej të tyre mund të mbante një virus që mund të fillonte një epidemi, por varet nga lloji i lakuriqëve. Shumë lloje kanë zhvilluar sëmundje gjatë dy dekadave të fundit, madje shumica e koronavirusëve duket se kanë origjinë nga lakuriqët, përfshirë SARS dhe MERS.
Në një punim të botuar në shkurt të vitit të kaluar, Patrick Woo dhe kolegët e tij në Universitetin Hong Kong studiuan koronaviruset e gjetura në lakuriq dhe arritën në një konkluzion të pwrgjithshwm: “Ndërveprimet e lakuriqëve të natës me njerëzit dhe kafshët janë të rëndësishme për transmetimin koronavirusëve dhe mund të çojnë në shpërthime epidemish shkatërruese”
Ka një sërë arsyesh të mira pse lakuriqët përhapin kaq shumë viruse. Ata janë gjitarë me jetë të gjatë, si ne dhe jetojnë në një turma të madha si ne, ideale për përhapjen e infeksioneve të frymëmarrjes. Ende nuk është e qartë që të gjithë llojet e lakuriqëve të natës të përmbajnë infeksione. Për sa i përket infeksioneve flitet se kryesisht lakuriqët që i përhapin janë ata me madhësi mesatare, me vesh të mëdhenj e hundë të gjatë. Mendohet se jetojnë në grumbullime të mëdha dhe jetojnë në shpella./The Wall Street Journal/

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.