.png)
Në vitin 2017, shefi turk Nusret Gokçe u bë viral pasi një video që hidhte kripë në një biftek të madh grumbulloi miliona shikime në internet dhe i dha atij nofkën “salt bae”. Por nuk ishte vetëm vëmendja e tij ndaj detajeve që tërhoqi vëmendjen.
Ne jemi të fiksuar pas kripës, pavarësisht paralajmërimeve, pothuajse çdo popullsi në botë konsumon dy herë më shumë se sa duhet dhe kjo dëmton shëndetin tonë. Por një kundërargument po fiton terren, duke hedhur dyshime mbi dekada kërkimesh dhe duke hedhur dritë mbi pyetjet që ende mbeten pa përgjigje në lidhje me kripën.
Natriumi, elementi kyç që gjendet në kripë, është thelbësor për trupin tonë për të ruajtur ekuilibrin e përgjithshëm të lëngjeve, për të transportuar oksigjenin dhe lëndët ushqyese. Ai i lejon nervat tona të pulsojnë me energji elektrike. Por shumica e popullatave historikisht kanë ngrënë më shumë kripë sesa këshillohej dhe zyrtarët e shëndetësisë në të gjithë botën kanë pasur shumë punë për të na bindur ta ulim konsumin.
OBSH vlerëson se marrja mesatare e kripës në nivel global është rritur në pothuajse 10.8g në ditë.
Por vetëm një e katërta e marrjes sonë ditore vjen nga kripa që shtojmë vetë në ushqim, pjesa tjetër është e fshehur në ushqimin që blejmë, duke përfshirë bukën, salcat, supat dhe disa drithëra. Një gjë që shton konfuzionin është se në etiketat e ushqimeve, prodhuesit shpesh i referohen përmbajtjes së natriumit në vend të kripës, gjë që mund të na bëjë të mendojmë se po konsumojmë më pak kripë sesa konsumojmë. Kripa përbëhet nga jonet e natriumit dhe të klorurit. Në 2.5g kripë, ka rreth 1g natrium.
“Publiku i gjerë nuk është në dijeni të kësaj dhe thjesht mendon se natriumi dhe kripa janë e njëjta gjë. Askush nuk ta thotë këtë”, thotë nutricionistja May Simpkin.
Sipas Qendrave Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), rreth 40% e natriumit të konsumuar nga njerëzit në SHBA vjen nga ushqime të tilla si pica, mishi, burrito dhe tako, ushqime të kripura dhe hamburgerë.
Rreziqet shëndetësore nga konsumimi i tepërt i kripës
Hulumtimet kanë zbuluar se shumë kripë shkakton presion të lartë të gjakut, i cili mund të çojë në goditje në tru dhe sëmundje të zemrës. Ekspertët pajtohen gjerësisht se provat kundër kripës janë bindëse. Trupat tanë mbajnë ujë kur hamë kripë, duke rritur presionin e gjakut derisa veshkat tona ta nxjerrin jashtë. Shumë kripë gjatë një periudhe të gjatë kohore mund të ushtrojë presion në arteriet tona dhe të çojë në presion të lartë të gjakut të zgjatur, të njohur si hipertension, i cili shkakton 62% të të gjitha goditjeve në tru dhe 49% të problemeve të sëmundjes koronare të zemrës, sipas OBSH-së. Ajo vlerëson se marrja e tepërt e natriumit është përgjegjëse për 1.89 milion vdekje në nivel global çdo vit.
Një meta-analizë e 13 studimeve të publikuara gjatë 35 viteve zbuloi një rrezik 17% më të madh të sëmundjeve kardiovaskulare totale dhe një rrezik 23% më të madh të goditjes në tru nga konsumimi i 5g shtesë të kripës në ditë.
Përfitimet shëndetësore nga ulja e konsumit të kripës
Siç mund ta prisni, ulja e konsumit të kripës mund të ketë efektin e kundërt.
Në një analizë të të dhënave tetëvjeçare nga Sondazhi Shëndetësor për Anglinë, studiuesit zbuluan se një rënie në konsumin e kripës me 1.4 g në ditë ka të ngjarë të ketë kontribuar në një rënie të presionit të gjakut, i cili nga ana tjetër kontribuoi në rënien prej 42% të goditjeve fatale në tru dhe rënien prej 40% të vdekjeve të lidhura me sëmundjet e zemrës.
Një provë klinike më e fundit e publikuar në vitin 2023 zbuloi se ndjekja e një diete me pak natrium për një javë kishte një efekt uljeje të tensionit të gjakut të krahasueshëm me një ilaç që u jepet zakonisht pacientëve me tension të lartë të gjakut.
Megjithatë, studiuesit që kanë kryer studime vëzhguese shpesh kanë arritur në përfundimin se është e vështirë të ndahen plotësisht efektet e konsumimit të më pak kripës nga sjelljet e tjera të dietës dhe stilit të jetës, pasi ata që janë më të vetëdijshëm për marrjen e kripës kanë më shumë gjasa të hanë më shëndetshëm në përgjithësi, të ushtrojnë më shumë, të pinë më pak duhan dhe të pinë më pak alkool.
Studimet afatgjata dhe të rastësishme që krahasojnë njerëzit që hanë shumë kundrejt atyre që hanë pak kripë mund të përcaktojnë shkakun dhe pasojën. Por ekzistojnë shumë pak studime të tilla për shkak të kërkesave të financimit dhe implikimeve etike.
“Studimet e rastësishme që tregojnë efektin e kripës në trup janë pothuajse të pamundura për t’u kryer”, thotë Francesco Cappuccio, profesor i mjekësisë kardiovaskulare dhe epidemiologjisë.
“Por gjithashtu nuk ka studime të rastësishme për obezitetin, ose pirjen e duhanit, të cilat ne e dimë se të vrasin.”
Si ndikon konsumi i kripës tek të gjithë ndryshe
Një faktor shtesë ndërlikues është se efektet e konsumit të kripës në presionin e gjakut dhe shëndetin e zemrës ndryshojnë nga një individ në tjetrin.
Studimet kanë zbuluar se ndjeshmëria jonë ndaj kripës ndryshon nga personi në person, në varësi të faktorëve të ndryshëm si etnia, mosha, indeksi i masës trupore, shëndeti dhe historia familjare e hipertensionit. Disa studime kanë zbuluar se ata me ndjeshmëri më të lartë ndaj kripës janë më të rrezikuar nga presioni i lartë i gjakut i lidhur me kripën.
Në fakt, disa shkencëtarë tani po argumentojnë se një dietë me pak kripë është po aq faktor rreziku për zhvillimin e presionit të lartë të gjakut sa konsumi i lartë i kripës. Me fjalë të tjera, ekziston një kurbë me një prag në fund ku rreziku fillon të rritet përsëri.
Një meta-analizë, për shembull, gjeti një lidhje midis konsumit të ulët të kripës dhe problemeve kardiovaskulare dhe vdekjes. Studiuesit argumentuan se konsumimi i më pak se 5.6g ose më shumë se 12.5g në ditë shoqërohet me rezultate negative shëndetësore.
Një studim tjetër, i botuar në vitin 2020, zbuloi se kufizimet e rrepta të konsumit të kripës shoqëroheshin me shëndet më të keq tek pacientët me pamjaftueshmëri kardiake, veçanërisht tek të rinjtë dhe njerëzit jo të bardhë.
Pavarësisht studimeve të fundit që argumentojnë rreziqet e mundshme të një diete me pak kripë dhe ndryshimet individuale në ndjeshmërinë ndaj kripës, përfundimi më i vendosur nga kërkimet ekzistuese është se shumë kripë padyshim që rrit presionin e gjakut.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
