.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Rasti i Gilmando Danit nuk është thjesht një dosje penale.
Ai është një simptomë e një periudhe të gjatë në të cilën krimi i organizuar, politika dhe biznesi nisën të ndërthuren në mënyra të reja dhe të frikshme për shtetin shqiptar.
Dani, për vite të tëra i konsideruar “krahu i djathtë” i Emiljano Shullazit, mishëron modelin klasik të individit që ndërton pushtet përmes frikës dhe afërsisë me strukturat e dhunës urbane.
Nga periferia drejt sistemit kriminal të strukturuar
Në dekadën 2000–2010, Tirana përjetoi një ndryshim të thellë në dinamikën e krimit. Nga grupet spontane të rrugës, u kalua drejt organizatave me hierarki, financa dhe lidhje të dukshme me ekonomi të paligjshme.
Në këtë kontekst u ngjit figura e Danit: një emër fillimisht periferik, por që shpejt fitoi profilin e një njeriu me ndikim të drejtpërdrejtë në rrjetin e Shullazit. Ai nuk ishte vetëm një “ushtar i besuar”, por sipas dosjeve hetimore, një element që garantonte ekzekutimin e urdhrave, komunikimin dhe zbatimin e vendimeve për presion, shantazh apo intimidim ndaj bizneseve.
Hetuesit e kohës e përshkruan grupin Shullazi-Dani si një strukturë me elemente të një “shteti paralel”, ku nën autoritetin e frikës vepronin jo vetëm individë, por edhe interesa ekonomike që kërkonin mbrojtje, ndikim apo avantazhe tregtare.
Logjika e frikës si instrument kontrolli
Çështja penale kundër Danit nxori në pah diçka që sociologët e sigurisë e kanë theksuar prej kohësh: në mungesë të një monopoli real të shtetit mbi dhunën, lind tregu i frikës.
Grupi i Shullazit, ku Dani kishte rol kyç, operonte pikërisht mbi këtë boshllëk institucional – duke përdorur kanosjen si mjet negociimi dhe dhunën si garanci të marrëveshjeve “të heshtura”.
Kjo formë e kapitalizmit të dhunshëm shpjegon pse shumë biznesmenë preferonin të paguanin apo të bashkëpunonin, sesa të përballeshin me pasojat. Në këtë aspekt, Gilmando Dani u bë pjesë e një mekanizmi ku pushteti nuk matet me funksione publike, por me aftësinë për të krijuar pasiguri te të tjerët.
41-bis: izolimi si test për shtetin
Dënimi i Danit me 12 vjet burg dhe vendosja e tij nën regjimin e posaçëm 41-bis shënoi një pikë kthese. Për herë të parë, drejtësia shqiptare aplikoi një model të ngjashëm me Italinë ndaj të dënuarve që konsideroheshin “kokë e rrjetit” të krimit të organizuar.
Regjimi 41-bis – që ndalon çdo kontakt me botën e jashtme, kufizon vizitat, dhe monitoron çdo komunikim – ishte një test për të parë nëse shteti kishte forcë reale për të ndërprerë ndikimin e këtyre figurave.
Në rastin e Danit, zbatimi i këtij regjimi sinjalizoi fillimin e fundit të kontrollit të tij aktiv mbi rrjetet e jashtme. Në vitin 2022, ai u transferua në burgun e Rrogozhinës, nën kushte më të zakonshme, çka u lexua nga shumë si shenjë e një shkëputjeje nga bërthama e grupit Shullazi.
Një dosje që mbetet pasqyrë e sistemit
Rasti Gilmando Dani mbetet një pasqyrë e mënyrës si krimi i organizuar ka evoluar në Shqipëri – nga dhuna spontane tek krimi që kërkon status, ndikim dhe kontroll institucional.
Në të njëjtën kohë, është një tregues i mungesës së profilizimit të duhur nga institucionet. Pothuajse asgjë nuk dihet për jetën e tij personale, për arsimin apo formimin e hershëm – një mungesë që tregon se shoqëria shqiptare vazhdon t’i njohë figurat e krimit vetëm pasi ato shfaqen në gjykatë.
Nga individi te sistemi
Në analizë të fundit, Gilmando Dani është më pak interesant si person dhe më shumë si fenomen. Ai përfaqëson produktin e një mjedisi ku dhuna institucionalizohet, ku krimi është një rrugë karriere, dhe ku sistemi penal ende lë hapësira për rikthim të ndikimit edhe pas dënimit.
Nëse Shqipëria arrin të shkëputet përfundimisht nga epoka e “grupeve” që dikur sundonin lagje, universitete dhe biznese, do të varet më shumë nga forcimi i institucioneve sesa nga burgosja e individëve si Gilmando Dani. Vrasja e tij sot përmes një atenati sesi si bëhët drejtësia dhe cili psuhtet sundon ngreh sërish shumë pikëpyetje.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
